Behalve een handvol accountants en financieel directeuren zullen weinigen het jaarverslagenseizoen in de zorg als rode-oortjesmoment beschouwen. Toch is er dit jaar alle reden om reikhalzend naar de jaarrekeningen van ziekenhuizen uit te kijken.

Wat maakt dit zo’n bijzonder verslaggevingsjaar? Omdat het resultaat ons een unieke inkijk zal geven in de spankracht van de sector. Waarschijnlijk was 2012 het meest turbulente jaar in de geschiedenis van ziekenhuizen tot nu toe; een annus horribilis dat een administratief monster heeft gebaard.

Eerste slag gewonnen
Dit gevaarte van uitgavenplafonds, overlappende declaratiesystemen, uitdijende prestatiebeloning en nieuwe contracteringsvormen staat tegenover de ziekenhuizen in de arena.

De sector heeft de eerste slag gewonnen. Sinds de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) in december in een brandbrief een lawine aan niet-goedkeurende verklaringen van ziekenhuisjaarrekeningen in het vooruitzicht stelde, hebben alle betrokken partijen in ongekend tempo een normenkader voor de verslaggeving over 2012 opgesteld.

Complex
Is alles daarmee weer onder controle? Nee, helaas niet. Het kader heeft de vele administratieve onzekerheden die goede verslaggeving blokkeerden getemperd, maar de onderliggende complexiteit blijft recht overeind.

Eén blik in de 36 pagina’s tellende Handreiking Omzetverantwoording 2012 van de NVZ en NFU is genoeg om het gevecht dat ziekenhuizen moeten leveren op waarde te schatten. Daarnaast zitten de hoofdrolspelers (VWS, ziekenhuizen, zorgverzekeraars, NZA, accountants) ook nog eens periodiek rond de tafel om vers ontdekte onzekerheden het hoofd te bieden. Hoeveel dat er zullen zijn en hoe ernstig, is nog niet geheel duidelijk.

Spaghetti

Dit alles heeft uiteraard ingrijpende gevolgen voor de financiële bedrijfsvoering van ziekenhuizen die inmiddels vele malen complexer is dan bij een gemiddeld bedrijf. Dat is veel hooi op de vork van een sector die pas net kennismaakt met financiële beheersystemen waar de private sector al decennia mee werkt.

Een ander potentieel gevolg is de toch al lastige vergelijkbaarheid van jaarrekeningen. Het normenkader doet een dappere poging om de spaghetti van regelingen te structureren, maar kan niet om de complexe realiteit heen. Dit resulteert bijvoorbeeld in ruim tien uitgewerkte manieren om de waardering van de post ‘onderhanden zijnde werk’ (OHW) te bepalen.
Ondoorzichtigheid

Hoeveel ziekenhuizen zullen het voor elkaar krijgen een bevredigend jaarverslag af te leveren? En hoe zal de vergelijkbaarheid uitpakken? Vindt er convergentie tussen instellingen plaats, bijvoorbeeld bij de waardering van OHW, of neemt de ondoorzichtigheid verder toe?
Wij verwachten dat een kristalheldere toelichting van gemaakte waarderingskeuzes en resterende onzekerheden – in combinatie met sterke interne procesbeheersing – wel eens de crux kan zijn om toch te komen tot een goedkeurende controleverklaring. Maar zelfs een niet-goedkeurende strekking zal eerder aan de huidige administratieve chaos in de sector te wijten zijn dan aan het ziekenhuis.

Chris van den Haak, partner BDO Branchegroep Zorg