Het ophalen van fijne herinneringen leidt tot vermindering van depressieve gevoelens. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Twente onder ouderen met depressieve klachten in verzorgings- en verpleeghuizen. De ouderen deden mee aan de interventie Dierbare Herinneringen, mede-ontwikkeld door psycholoog en onderzoeker Gerben Westerhof van de Universiteit Twente. In vijf gesprekken van een uur met een speciaal getrainde vrijwilliger leren de ouderen om vooral positieve herinneringen op te halen. De interventie is onlangs erkend door de Deelcommissie Ouderenzorg van Vilans en opgenomen in de databank als ‘effectief volgens eerste aanwijzingen’.

Speciaal voor ouderen
Naar schatting heeft een op de vier ouderen in verzorgings- en verpleeghuizen last van depressieve klachten, tegen acht tot tien procent van de algemene bevolking. ‘Ouderen hebben te maken met een afnemende gezondheid, verlies van dierbaren en zelfstandigheid. Toch is er in de ouderenzorg nauwelijks preventie van depressie’, vertelt Westerhof.

De interventie Dierbare Herinneringen is speciaal op depressieve ouderen gericht. In de gesprekken met de vrijwilliger worden de verschillende levensfasen van de oudere doorgenomen. ‘De aandacht richt zich vooral op positieve zaken: hun beste vriend of vriendin op school, bepaalde feesten, kinderen krijgen. Daarmee boor je positieve gevoelens aan’, zegt Westerhof. Als directeur van het Storylab van de Universiteit Twente doet hij onderzoek naar de betekenis van verhalen vertellen voor de geestelijke gezondheid.

Angst voor nare zaken
Veel aandacht voor positieve herinneringen is belangrijk, zegt hij. ‘Uit ander onderzoek in de cognitieve psychologie is bekend dat het ophalen van herinneringen bij mensen met een depressie verstoord is. De angst dat zij te veel aan nare zaken denken, weerhoudt hen ervan om al te veel terug te blikken. Bovendien gaat depressie gepaard met piekeren: toen was het misschien fijn, nu niet meer. De nadruk ligt erg op negatieve zaken, waar mensen in kunnen blijven hangen.’ Het ophalen van fijne herinneringen schept ruimte voor positieve gevoelens. ‘Het is een vaardigheid die te leren is. Je verplaatst de aandacht naar dingen die goed waren.’

Draaiboek
Westerhof en zijn collega’s hebben een draaiboek voor implementatie gemaakt. Verzorgings- en verpleeghuizen kunnen dit aanschaffen bij De Schrijverij. Een aantal instellingen voor ouderenzorg is bezig met de implementatie, zegt Westerhof. Daaronder zijn ook Zorggroep Sint Maarten en Zorgcentrum De Posten, die bij het onderzoek waren betrokken. ‘En bij presentaties krijgen we positieve reacties.’ Westerhof noemt de erkenning door Vilans ‘een belangrijke stap in de goede richting.’