Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties4

Ernst Kuipers gelooft heilig in samenwerking en concentratie

Bart Kiers schrijft zowel over cure als care. Zijn aandachtsvelden zijn de ziekenhuizen, medisch specialisten, wijkverpleging en ouderenzorg.
De zorgbestuurder Ernst Kuipers is voorstander van intensieve samenwerking en verdergaande concentratie van zorg. De marktwerking werkt in zijn ogen allang niet meer. Het idee van vrijgevestigde specialismen ‘gaan we langzaam buiten de deur zetten’. De speerpunten van Kuipers bij elkaar geveegd.
Ernst Kuipers, erasmus mc, umc, ziekenhuiszorg
Foto: Paul Tolenaar

Wat kunnen we verwachten van Ernst Kuipers als minister van VWS? Zorgvisie sprak hem de afgelopen jaren diverse malen in zijn rol als ziekenhuisbestuurder en voorzitter van het Landelijke Netwerk Acute Zorg (LNAZ). Of hij als minister hetzelfde zal zeggen, is natuurlijk de vraag. Maar uit de interviews komt wel een consistent beeld naar voren over zijn visie op de ziekenhuiszorg.

Concentratie van zorg

Kuipers is groot voorstander van verdere concentratie van zorg. Die ontwikkeling is nodig vanwege de vergrijzing, de stijgende zorgvraag, de voortgaande medische vernieuwing en het personeelstekort. In een groot interview in februari 2020, vlak voor de coronacrisis, formuleerde hij het zo: ‘We lopen tegen de grenzen van de betaalbaarheid aan. Alleen met concentratie van zorg kunnen we garanties bieden op kwalitatief hoogstaande en altijd beschikbare zorg. Dan zetten we het schaarse personeel optimaal in en besparen we geld.’

Minder SEH’s

Voor de acute zorg betekent dit dat er minder ziekenhuizen nodig zullen zijn met een volwaardige SEH. Voor eenvoudige acute zorg is concentratie op zich helemaal niet nodig, zei hij begin 2020. Voor laagcomplexe acute zorg moet er een regionaal netwerk komen van spoedposten, zoals omschreven in de houtskoolschets acute zorg. Kuipers was, in augustus 2020, als een van de weinigen enthousiast over de houtskoolschets acute zorg. Die voorziet in een regionale reorganisatie van de spoedzorg.  ‘Die spoedposten zijn bedoeld voor zaken als snij- en schaafwonden, botbreuken en de acute ggz. Ze moeten bloed- en röntgenonderzoek kunnen doen en verbonden zijn met een SEH.’

Complexe acute zorg

Het is vooral de complexe acute zorg waarvoor verdere concentratie absolute noodzaak is. Die moet alleen nog gebeuren in ziekenhuizen die 24/7 kunnen beschikken over spoedzorgteams met de juiste expertise en ervaring. Dat zullen er minder zijn dan de huidige tachtig ziekenhuizen. Hoeveel SEH’s er over zullen blijven, wilde Kuipers niet zeggen. ‘Elke regio zal in kaart moeten brengen waar de acute zorg moet komen.’

Kwaliteitskader spoedzorg

Voor de kwaliteit van de spoedzorg wil Kuipers de lat hoog leggen via het Kwaliteitskader Spoedzorgketen. De discussie over de vereiste werkervaring van artsen op een SEH noemt hij een non-discussie. Het compromis van minimaal één arts op de SEH met minimaal één jaar werkervaring vindt hij ‘heel mager’. ‘Daarom moeten we de discussie over een andere boeg gooien. Hoe kunnen we de beschikbare handen doelmatiger inzetten? Als je de acute zorg concentreert, moet je weliswaar iets verder rijden, maar dan kom je op een plek waar voldoende expertise is. Dat vraagt om minder SEH’s, in ieder geval buiten kantooruren.’

Sluiting coördineren

Kuipers zal het proces van sluiting van SEH’s zorgvuldig coördineren. ‘Als het nu al moeilijk is om het kwaliteitskader in te vullen en we weten wat de ontwikkeling de komende jaren is, kunnen we dat niet beter nu gecoördineerd doen? De vraag naar ziekenhuiszorg zal de komende jaren echt niet imploderen. Dus als je de SEH sluit, betekent dat niet de sluiting van het ziekenhuis. We hebben alle ziekenhuiscapaciteit nodig. We gaan de zorg alleen anders organiseren.’

Samenwerken in clusters van ziekenhuizen

Ziekenhuizen die een SEH kwijtraken, hoeven dus niet voor hun voortbestaan te vrezen. Ze gaan zich specialiseren op zorg waar regionaal behoefte aan is. Dat doen ze in een regionaal netwerk van ziekenhuizen. Die maken afspraken, samen met zorgverzekeraars, wie welke zorg doet. Als lichtend voorbeeld noemt Kuipers de Assistance Publique Hopitaux Paris (APHP), een club van veertig publieke ziekenhuizen die in een netwerk met één bestuur opereert. Ook de National University Health System (NUHS) in Singapore, waar Kuipers toezichthouder is, is een geslaagd netwerk. ‘Ik ben een echte believer in een cluster van ziekenhuizen die intensief samenwerken.’

Marktwerking passé

Marktwerking mag samenwerking tussen zorgaanbieders niet in de weg zitten, zei hij in 2021. ‘In een tijd van personeelstekorten, een grote zorgvraag en kleine budgetmarges doet elke zorginstantie haar eigen bedrijfsvoering. En dan zijn we ook nog eens in competitie met elkaar. Die marktwerking werkt allang niet meer. Kijkend naar de vraagstukken moet samenwerking een grotere rol krijgen en versnellen.’

Digitalisering en centrale regie

Ook als het gaat om het digitale gegevensuitwisseling, mag van Kuipers meer centrale regie worden verwacht. Als voorzitter van het Landelijke Netwerk Patiënten Spreiding liep hij tegen de gefragmenteerde digitalisering aan. Realtime informatie over de capaciteit aan IC-bedden was aan het begin van de coronacrisis niet voorhanden. Via het Landelijke Platform Zorgcoördinatie, geïnitieerd door Kuipers, zou dat nu beter moeten gaan.

Vrijgevestigd medisch specialisten

Vrijgevestigd medisch specialisten zullen in Kuipers geen medestander vinden. Hun positie staat al onder druk in het coalitieakkoord. Binnen twee jaar moeten ze de volumeprikkel afbouwen, anders gaan ze in loondienst. Begin 2020 zei Kuipers over MSB’s: ‘Dat mensen zelfstandig kunnen declareren en zelfstandig gevestigd zijn met bepaalde prikkels, dat heeft zijn voor- en nadelen. Een ziekenhuis met daarin een apart bedrijf dat ook gericht is op omzetmaximalisatie wordt steeds meer een sta-in-de-weg voor samenwerking en concentratie. Daar moet je een oplossing voor formuleren. Daarnaast zie ik bij jonge artsen de animo afnemen om vrijgevestigd te worden. Ik heb het idee dat we dat langzaam buiten de deur gaan zetten. Mensen gaan in de zorg omdat ze een bijdrage willen leveren. Als dat in loondienst kan, met alle garanties die daar bij horen, zijn ze daar happy mee.’

Coronaminister

Als coronaminister zal Kuipers streven naar grotere capaciteit op IC’s. Structureel meer IC-bedden en manieren om bij coronagolven de capaciteit tijdelijk te verhogen. Al vanaf het begin van de crisis was Kuipers voorstander van regionale concentratie van de covid-zorg in enkele ziekenhuizen, zodat de andere ziekenhuizen makkelijker door kunnen gaan met reguliere zorg.

Minister Kuipers

De eerste hint op een mogelijk ministerschap wuifde hij in juli 2020 nog weg. In de podcast Voorzorg barst hij in lachen uit bij de vraag of hij minister wil worden. ‘Ha, ha. Minister: moet je voor gevraagd worden.’ En als je wordt gevraagd? ‘Niet relevant, ik zit op een uitstekende plek.’ Je zou niet meteen nee zeggen? Stilte… ‘Niet relevant.’

4 REACTIES

  1. C’est le ton qui fait la musique

    -Concentratie van zorg en minder SEH ‘s:
    In de laatste jaren is het aantal SEH’s gereduceerd tot 82 en een aantal fusies tussen ziekenhuizen hebben plaats gevonden maar de probleem in de zorg en de kosten zijn hier niet beter van geworden. Ik twijfel of doorgaan met concentratie van zorg de beste oplossing is hoelang dat gekwalificeerd personeel niet beschikbaar is. Werken in de de zorg is lang niet aantrekkelijk en hier werd weinig aan gedaan . Reden voor verder uitstroom uit het vak en switch maken in zijn / haar carrière. Trekken aan dood paard gaat helaas niet helpen.

    -Complexe acute zorg
    Het is een illusie om te denken dat complexe acute zorg de dominant zorg is. 80% van de zorg is basiszorg en 20% is maar complexe zorg. Ik lees verder: “ Die (acute zorg) moet alleen nog gebeuren in ziekenhuizen die 24/7 kunnen beschikken over spoedzorgteams met de juiste expertise en ervaring” . Dit lijkt mij een ideale situatie maar wij weten allemaal dat 100% triage bestaat niet. Dat wil zeggen en volgens deze theorie dat bij elke patiënt met pijn op de borst bijvoorbeeld moet het duidelijk zijn al van af de eerste contact met 112 of huisarts/HAP dat het om hartinfarct gaat en niet om een geruptureerd thoracaal aneurysma zodat de patiënt naar het juiste ziekenhuis kan vervoerd worden. Helaas , het werk niet zo in de praktijk .
    Een ziekenhuis kan beschikken over een 24 /7 spoedzorgteam maar kan niet beschikken over all rond expertise. Dit is vergelijkbaar nu al met de huidige situatie.
    De enige situatie waar deze theorie kan kloppen is wanneer de UMC en een paar STZ alleen laten draaien.
    De huidige theorie gaat niet veel veranderen gezien de bekende verhouding tussen basis en complex zorg. Werken aan een beter oplossing is noodzakelijk zodat de patiënt veilig naar de juiste locatie kan verwezen worden.Dus , het is beter om per regio de zorg te versterken en te verdelen tussen acute basis- en complexe -zorg , zorg eerste voor voldoende gekwalificeerde zorgmedewerkers en voorkom dweilen met kraan open.

    -Kwaliteitskader spoedzorg:
    “Minder SEH’s door acute zorg concentratie en voldoende expertise lijkt de beste oplossing”. Nogmaals zonder voldoende beschikbare zorgmedewerkers wordt weinig bereikt en staan alle plannen op losse schroeven.
    Het is een illusie om te denken dat bij concentreren van de acute zorg in locatie A en sluiten van locatie B en C bijvoorbeeld dat de zorgmedewerkers van de gesloten locaties allemaal naar de open locatie gaan verhuizen. Helaas , het werkt niet zo in de praktijk. Mensen zijn vrij om te vertrekken bij een disagreement. Het resultaat wordt uiteindelijk een zeer drukke locatie A en een lege locatie B en C. Wij kennen nu al een aantal voorbeelden in het land.
    Verder moeten patiënten bij deze constructie ver gaan rijden.
    Het gaat toch om die patiënt met een hulpvraag maar hij moet zelf een deel van de oplossing zijn ! Wie is nou verantwoordelijk wanneer de situatie onderweg veranderd of patiënt instabiel wordt?
    Waarom stellen wij niet meer beschikbare ambulance 24/7 bij z’n constructie. Het gaat toch om de acute zorg en de patiënt moet naar de juiste locatie met voldoende expertise gaan.Wie A zegt moet ook B zeggen. Prima plannen maar ze moeten veilig ,acceptabel en uitvoerbaar.

    -Sluiting coördineren:
    “ Als je de SEH sluit, betekent dat niet de sluiting van het ziekenhuis” . Direct gebeurt ook niet maar binnen aanzienlijk termijn gaat het wel gebeuren.
    Het is bekend dat ca 42 % van ziekenhuisopnames uit SEH komt. Ik ben benieuwd hoe deze inkomsten intact blijven voor een ziekenhuis bij eventueel sluiting van SEH. Zonder compensatie kun je het hoofd boven water niet houden .De tijd zal het ons leren.
    De COVID19 is een goede voorbeeld. De zorg voor Corona is basiszorg en kan in elk ziekenhuis in Nederland. Stel je voor dat een aantal SEH’s gesloten waren voor de uitbraak. Hoe was de situatie dan bij ons in Nederland geweest?Gaat elke patiënt direct naar de klinische afdeling of naar de IC ?Hadden wij voldoende bedden capaciteit ? Hadden wij meer patiënten naar ons buurlanden moten overplaatsen ?. Etc.. Genoeg vragen dus!
    Een lange gesloten SEH kun je hem niet opeens opnieuw openen en vragen om patiëntenzorg te verlenen. Het gaat toch om de juiste expertise begrijp ik.
    De pandemie is lang niet weg en andere epidemieën/ pandemieën zijn niet uitgesloten in de toekomst. Er wordt gewerkt aan meer IC bedden maar IC en SEH zijn aan elkaar verbonden.

    -Samenwerken in clusters van ziekenhuizen
    De suggestie lijkt mij logisch en ik vroeg me af bij het noemen van APHP in Parijs waarom de concentratie en verspreiding van de acute zorg in Frankrijk niet geïmplementeerd wordt in Nederland. In Frankrijk is de afspraak bijvoorbeeld bij een acute situatie en wanneer de reisafstand naar het ziekenhuis langer dan 30 minuut is wordt een helikopter ingeschakeld . Dit werd helaas niet verteld. Een medaille heeft twee kanten.

  2. Lees alle reacties
  3. Dat vrijgevestigde medisch specialisten zelfstandig kunnen declareren en dat er een volumeprikkel zou zijn is een veelgehoorde misvatting. Dat is al niet meer zo sinds 2015 toen het zelfstandig declaratie recht van medisch specialisten werd beëindigd. Ook daarvoor bestond al de lumpsum systematiek waardoor er geen relatie meer was tussen productie en inkomsten. Dat dit toch steeds weer op popt bewijst voor mij dat zelfs de politiek niet begrijpt hoe de curatieve ziekenhuis zorg gefinancierd wordt.

  4. Nou nog hopen dat Ernst Kuipers niet de ziekenhuiswereld als de enige zorgwereld en dus de waarheid ziet en bijvoorbeeld alle ZBC’s als ongewenst overboord wil zetten.

    Veel ZBC’s wijzen de grotere ziekenhuizen juist vaak op hun tekortkomingen door hun voor verwijzers en patiënten succesvolle aanpak. Daar kun je ook van leren.
    De ZBC’s leveren vaak helemaal geen duur declareerbare makkelijke zorg met te hoge winstmarges door selectie vooraf; ze leveren betere zorg op bepaalde specialisatie gebieden, met een betere klantgerichtheid en betere kosten-effectiviteitsratio. Hopelijk ziet deze minister dat wel. Op die manier kunnen we de zorg nog kosten effectiever, klantgerichter en voor zorgprofessionals aangenamer maken.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.