Zorgvisie schreef in 2013 over de derivaten die ziekenhuizen hebben afgesloten. Uit een analyse van de jaarverslagen 2012 door accountants- en adviesbureau BDO bleek destijds dat ziekenhuizen voor 2,6 miljard euro aan derivaten hadden afgesloten. Die stonden in 2013 voor 350 miljoen euro ‘onder water’. In de meeste gevallen ging het om zogeheten ‘renteswaps’. Dat is een financieel product waarmee de risico’s van een lening met variabele rente worden geneutraliseerd door fixatie van de rente op een vast niveau. Ziekenhuizen sluiten die af om zich te verzekeren tegen sterke rentestijgingen. De rente is de afgelopen jaren echter lager dan verwacht. Dan wordt de renteswap een kostenpost.

Renteswap is kostenpost voor Isala

Het artikel van Zorgvisie noemt Isala expliciet als voorbeeld van een ziekenhuis dat financieel nadeel heeft van de renteswap. Er was een verschil is tussen de hoofdsom van de swap en de werkelijk aangetrokken lening op balansdatum (in vakjargon heet dit een ‘overhedge’). Isala benutte dus niet het hele bedrag van de swap, maar betaalde wel  rente over de hele hoofdsom. Dat zorgt  voor extra rentelast. In 2011 werd hiervoor een voorziening getroffen van 2,8 miljoen euro, in 2012 van 10,9 miljoen euro. Follow the money heeft ook de jaarverslagen van 2013 en 2014 nageplozen. Het online platform constateert dat het contract over de renteswap in 2014 is afgekocht voor 15 miljoen euro. Alles bij elkaar zou er totaal circa 25 miljoen aan zorggeld zijn overgemaakt aan de banken. Follow the money laat diverse deskundigen aan het woord die concluderen dat het toenmalige bestuur van Isala amateuristisch heeft gehandeld, omdat er andere opties zouden zijn geweest.

Isala: het was de best mogelijke optie

Isala is het niet eens met deze conclusies. Het ziekenhuis wijst er in een persbericht op dat het in 2009 met alle grote banken van Nederland de mogelijkheden voor financiering van de nieuwbouw van Isala heeft verkend. ‘Deze periode kenmerkte zich door de kredietcrisis, waardoor het vrijwel onmogelijk was om bancaire financiering rond te krijgen. Uitstel van de nieuwbouw was echter geen optie, omdat de verbouwing van beide bestaande ziekenhuizen tot te veel extra investeringen zouden hebben geleid en de bedrijfscontinuïteit gewaarborgd moest blijven. De toenmalige Raad van Bestuur heeft terecht voor nieuwbouw gekozen. Isala heeft uiteraard uitvoerig onderzocht op welke wijze de renterisico’s behorende bij een lening kunnen worden beperkt. Een deel van de financiering is ingedekt middels een renteswap. In de context van 2009 was dit de enige mogelijkheid. Doordat Isala deze financiering niet helemaal heeft hoeven benutten maar wel een contract is aangegaan, heeft Isala een deel van de renteswap eerder afgewikkeld met daarbij behorende kosten. Kosten die Isala anders op een later tijdstip had gemaakt. Isala heeft in 2009 dus gekozen voor de best mogelijke optie, gegeven de kredietcrisis en de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de continuïteit van de zorgorganisatie’, aldus Isala in het persbericht.

Dubbele pet voor Rabobankier Bert Bruggink

Pikant in het artikel van Follow the money is de rol  Bert Bruggink, CFO van Rabobank. Hij zat destijds in de raad van toezicht van Isala en hield zich bezig met financiële vraagstukken. De Rabobank zat echter ook in het consortium dat de nieuwbouw financierde. Volgens Isala is er alles aan gedaan om zelfs maar de schijn van belangentegenstelling te vermijden.