Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties10

‘Inkoopbeleid CZ leidt tot duurdere ggz’

Mark van Dorresteijn
In Zorgvisie weekoverzicht nr. 2/2013 schreef Marc Verbraak een ingezonden over het zorginkoopbeleid van zorgverzekeraar CZ. Hij noemt daarin vier redenen waarom zijns inziens de eisen van CZ onnodig en praktisch onuitvoerbaar zijn. Onderstaand een toelichting op zijn argumenten.
‘Inkoopbeleid CZ leidt tot duurdere ggz’
Foto: Marc Verbraak

1. Vakbekwaamheid gz-psycholoog

Een gz-psycholoog is een door de Wet BIG erkend beroep. De daarbij horende competenties maken de gz-psycholoog deskundig en bekwaam om het merendeel van de patiënten in de tweede lijn te behandelen. Onderdelen uit het beroepsprofiel van de gz-psycholoog geven dat duidelijk aan. Hij is namelijk een breed opgeleide professional, werkzaam in vele settingen waarin cliënten met diverse problematiek zich aanmelden. Tot zijn takenpakket behoren onder meer diagnostiek, indicatiestelling en behandeling van uiteenlopende problematiek, variërend van enkelvoudig tot meer complex en de gehele levensloop omvattend.

Het beroepsprofiel en de competenties van de gz-psycholoog sluiten direct aan bij de omschrijving van de taak en verantwoordelijkheid van de hoofdbehandelaar in de tweedelijns ggz en de criteria die voor de adequate invulling van dit hoofdbehandelaarschap volgens de Inspectie voor de Gezondheidszorg essentieel zijn.

2. Onnodige belasting medisch specialisten

Wanneer de hoofdbehandelaar alleen nog maar psychiater (3.334 geregistreerd in het BIG-register) of klinisch psycholoog (2.058) mag zijn, worden deze behandelaars veel vaker betrokken bij cliënten van andere professionals. De tijd die zij daar in moeten steken, maakt de zorg niet alleen duurder, maar gaat in effectiviteit, noch efficiëntie iets opleveren. De psychiater of klinisch psycholoog heeft voor het grootste deel (70 procent) van het totaal aantal ggz-cliënten niet zoveel toe te voegen aan de werkzaamheden van de gz-psycholoog. En daar waar nodig weet de gz-psycholoog de weg naar andere professionals prima te vinden.

Als argument voor het inschakelen van specialisten in de tweedelijnsbehandelingen wordt vaak het begrip ‘complexe problematiek’ gebruikt. Dit begrip zorgt voor veel verwarring. Er zijn verschillende definities van in omloop. Een definitie die binnen de postacademische beroepsopleidingen tot gz- en klinisch psycholoog wordt gebruikt, is de volgende: ‘Complex is die problematiek waar sprake is van een veelvoud van problemen: een combinatie van lichamelijke en psychische problematiek, of complicerende componenten als verslaving, juridische maatregelen, enz.. Complex is ook die problematiek waar eerdere behandelingen niet tot het gewenste resultaat hebben geleid, waar in het vervolg daarvan duidelijke behandelrichtlijnen ontbreken, (deeltijd)klinische opnames noodzakelijk zijn, of waar echt specialistische behandeling nodig is omdat het relatief weinig voorkomende problematiek is’.

Voor deze complexe problematiek is zorg door een specialist als psychiater of klinisch psycholoog geïndiceerd. Het is een type problematiek die veel tijd en energie van behandelaars vraagt. Maar deze complexe problematiek is zeker niet de meest voorkomende problematiek waarmee cliënten zich in de tweedelijns ggz melden.

Sterker nog, zeker 70 procent van de problematiek van cliënten in de tweedelijns ggz is met wetenschappelijk goed onderzochte en gestandaardiseerde psychologische behandelingen te behandelen. Bij uitstek het werkterrein waar de gz-psycholoog zelfstandig bekwaam en deskundig is.

En daarop zou dan toegezien moeten worden door specialisten, die hun tijd echt beter aan de bovengenoemde complexe problematiek kunnen besteden. Een complexe problematiek die ongeveer 30 procent van de ggz-cliënten betreft.

3. Praktisch onuitvoerbaar

In de tweedelijns ggz worden jaarlijks zo’n 900.000 unieke cliënten gezien. Daartegenover staan 5.392 specialisten, van wie naar schatting hooguit 80 procent werkzaam is in de ggz. Dat betekent dat elke specialist op jaarbasis zo’n 200 cliënten zou moeten behandelen. Maar rekening houdend met allerlei andere taken (opleiding, leiding geven, bestuur) besteedt een specialist gemiddeld zo’n 800 tot 1000 uur per jaar aan directe patiëntenzorg. Dat betekent dus dat hij per patiënt gemiddeld maar 4 tot 5 uur per jaar beschikbaar heeft. En zelfs dit is waarschijnlijk te optimistisch.

Dus in plaats van hun kostbare tijd te besteden aan de naar schatting 270.000 cliënten met complexe problematiek (30 procent van het totale aantal cliënten), zijn psychiater en klinisch psychologen gedwongen hun inzet ‘uit te smeren’ en een groot deel van hun tijd te ‘verdoen’ aan patiënten die prima behandeld kunnen worden door gz-psychologen.

4. Kostenverhogend

Er zijn in Nederland ruim 12.700 gz-psychologen, van wie circa de helft werkzaam in de ggz, die uitstekend in staat zijn het grootste deel van de behandelingen in de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg te verrichten.

Daartegenover staat een aanmerkelijk kleinere beroepsgroep van psychiaters en klinisch psychologen die door het inkoopbeleid van CZ geconfronteerd zullen worden met een aanmerkelijke groei van het aantal cliënten. Feitelijk zal het onmogelijk blijken dat zij voor al deze cliënten op kunnen treden als hoofdbehandelaar.

Dit nodigt uit tot papieren ‘verlengde arm’-constructies waarin psychiater of klinisch psycholoog pro forma als hoofdbehandelaar optreedt, maar in de praktijk de behandeling alsnog door bijvoorbeeld gz-psychologen wordt uitgevoerd. Het valt moeilijk in te zien welke winst in kwaliteit, effectiviteit of efficiënte hiermee zal worden geboekt.

Marc Verbraak, klinisch psycholoog, bijzonder hoogleraar Gezondheidszorgpsychologie en hoofdopleider gz-psychologen. Verbraak is inhoudelijk directeur bij de HSK Groep.

10 REACTIES

  1. In deze discussie past ook het dreigende proefballonnetje van CVZ: een waterscheiding aanbrengen in de financiering van de GGZ; een deel naar de Zorgverzekering en een deel naar de Gemeentelijke Wmo financiering (en dan wordt het alleen voor de zeer kwetsbaren betaald. De rest moet het zelf betalen.); het is dus voor de gezamenlijke beroepsgroepen zeer belangrijk om de criteria voor de diverse behandelsoorten helder te gaan formuleren of in de ggz-keten veel meer te gaan samenwerken: want bezuinigd zal er gaan worden!

  2. Lees alle reacties
  3. Natuurlijk speelot door alles heen de bezuiniging, terugdringen van de omzetten in de GGZ. Alleen, zo gaat het niet lukken. Er worden meer instellingen gevormd met een psychiater en/of klinisch psycholoog en dan ngaat de bulk van de omzet gewoon verder. Wat is wijs?
    In de somatische zorg wordt niet zo beknot, zeer veel werk gebeurt door arts-assistenten wel of niet in opleiding en een principiele discussie over wat verzekerd moet/kan worden wordt daar ook uit de weg gegaan en lapmiddelen als de med.spec. uit het vrije ondernemerschap en onder de paraplu van het ziekenhuis etc.. worden ingezet.

  4. Zouden wij het accepteren wanneer een basisarts in de somatische zorg hoofdbehandelaar kan worden? Als ik kijk naar Wet Big staat de GZ-psycholoog op hetzelfde niveau als een basis-arts. Ongetwijfeld zeer waardevol voor de behandeling. Maar geen specialist. En ook niet eindverantwoordelijk.
    Kun je je het voorstellen, dat je in een ziekenhuis wordt behandeld door een verpleegkundige, zonder arts of specialist gezien te hebben? Na één incident zullen de media er schande van spreken en IGZ zal direct een bezoek afleggen. In de GGZ gebeurt dit vaak genoeg….
    De GGZ heeft altijd de mond vol van het ‘gelijktrekken van GGZ en somatische zorg’. Dat gaat op deze manier niet lukken.
    Ben het geheel eens met de uitspraak van Willems: de helft heeft zelfs geen GZ-psycholoog nodig en kan prima af met een maatschappelijk werker (psycho sociaal werk).
    Maar voor specialistische GGZ heb je specialisten nodig. En hoe gedegen de GZ psycholoog ook is… het is geen specialist.
    Het wordt tijd dat de 2elijns/specialistische GGZ naar een hoger plan wordt getild. Helaas moeten kwaliteitsverbeteringen weer van buitenaf opgelegd worden. Helaas komen we zelf niet met strengere regels en eisen.

  5. In mijn opleidingstijd was het kritische en in deze discussie opnieuw aan te bevelen boek van psychiater Jan Foudraine;Wie is van Hout?verplichte kost.Het preken voor eigen parochie is niet erg visionair voor de toekomst van onze GGZ als geheel.Ik denk dat wij in de GGZ eindelijk eens een gezamenlijke vuist moeten gaan maken en alle disciplines zich gaan bundelen i.p.v. zich tegen elkaar te laten uitspelen door zorgverzekeraars die als één collectief optreden.Wat deden de kolonisten?Lieten de stammen die streden zichzelf eerst uitroeien om daarna te gaan bepalen wat de regels zijn!Vele zorginstellingen gaan nu ten onder.Clienten in de kou.CZ heeft gescoord met GGZ instelling Europsyche ten val te brengen en alle 1200 behandelaren,grotendeels GZ psychologen,weg te zetten als fraudeurs en voelt zich nu zeer oppermachtig om door te gaan.Lees commentaar R v Oosterhout (CZ)over de discussie die HIJ zegt te zijn aangegaan over het hoofdbehandelaarschap.De zorgverzekeraar bepaald wie er hoofdbehandelaar mag zijn?En nu gaat iedereen binnen de GGZ zichzelf verdedigen en voor eigen parochie preken.Omgekeerde wereld.Ik zou willen dat de NZA haar rol als toezichthouder pakt en ziet dat ze met de werkgroep fraudebestrijding in de GGZ waar ministerie,NZA en Zorgverzekeraars NL in vertegenwoordigd waren hun doel voorbij zijn geschoten en de GGZ alleen maar nog duurder kan worden door SPVers, MWers,Systeemtherapie en Orthopedagogen ineens onbevoegd en onbekwaam te verklaren.

  6. Dhr. Verbraak snijdt hout met zijn column, naar mijn ervaringen (>20 jaar). Een geheel ander aspect is de inzet van (soc.)psychiatrisch verpleegkundigen in de GGZ, ze kunnen ook formeel geen hoofdbehandelaar meer zijn terwijl deze discipline niet te onderschatten capaciteiten heeft, binnen de vroegere RIAGG’s leverden zij vaak 50% of meer aan goede daadkrachtige hulp.

  7. De heer Verbraak brengt een belangrijk punt te berde: wanneer mag de psychiatrische zorgvraag als dusdanig complex worden getypeerd dat dit de inzet van een psychologisch danwel medisch specialist legitimeert? Zijn antwoord daarop plaatst de specialistische behandeling in een sterke minderheidspositie binnen de tweedelijnsGGZ. Helder is dat de financiering van dit moment niet is ingericht volgens deze procentuele verdeling; die kan dus veranderen. In deze tijd van schaarse budgetten is het prettig te vernemen dat een grote meerderheid van patienten met een meer generalistisch aanbod prima toe kan. Want ‘baat het niet, het schaadt altijd’.
    Maar mag die behandeling dan nog specialistisch genoemd worden en wie komt daarvoor in aanmerking? Voor CZ gaat dit verder dan semantiek, getuige de discussie die wij in 2012 hebben aangezwengeld over het hoofdbehandelaarschap.
    Het is duidelijk dat het beleid onverminderd gericht zal blijven op een betere toegeleiding naar zorg, die is afgestemd op de zorgvraag. Dat houdt ook in de juiste inzet van professionals en loon naar resultaat. De GZ-psycholoog heeft daar een prominente positie in, wellicht groter dan in eerste instantie gedacht. Dit zal niet leiden tot een duurdere GGZ, maar juist een doelmatigere. De discussie over de weg die bewandeld moet worden om hier te komen, gaat CZ graag aan. We bedanken Marc Verbraak met een eerste aanzet daartoe in zijn reactie op het CZ inkoopbeleid.
    R. van Oosterhout
    manager GGZ, CZ

  8. Het blijft altijd moeilijk om een reactie te beoordelen; enerzijds is collega Verbraak hoogleraar, en verwacht je een zuivere wetenschappelijk inhdoudelijke reactie, anderzijds heeft hij ook een groot belang bij de HSK groep. Een behandeling puur en alleen door GZ – psychologen kan prima in de eerste lijn wanneer je het aantal sessie uitbreid naar 10 – 12. Een Tweede lijns voorziening zonder een specialist zoals psychotherapeut, klinisch psycholoog of psychiater lijkt mij geen wenselijke situatie.

  9. Want Marc Verbraak, de helft van deze populatie kan ook prima met een maatsch.werkster uit de voeten, dat heet psycho-sociale problematiek
    Hulpverlening is nl. net rubber, je kunt het net zover uitrekken als je wilt, zelfs tot in Marokko(Riagg Rotterdam). Net als de HTS/Heao, snel weer terug naar het IMP model.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.