Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties25

‘Marktwerking zorgverzekeraars nog ver te zoeken’

Mark van Dorresteijn
Van marktwerking door zorgverzekeraars is nog weinig sprake. Dat stelt huisarts Glenn Mitrasing van De Vogelvrije Huisarts naar aanleiding van de Marktscan Zorgverzekeringsmarkt van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
‘Marktwerking zorgverzekeraars nog ver te zoeken’

Mitrasing, die strijdt tegen de onverantwoordelijke kostenexplosie van zorgpremies, vraagt zich af of de NZa haar eigen marktscan wel begrijpt. “De NZa schrijft aan de minister dat er voor verzekerden ‘voldoende keuzevrijheid en concurrentie onder zorgverzekeraars’ bestaat. Ook meent de autoriteit dat de relatief geringe winst die overstappers kunnen behalen in combinatie met de nagenoeg gelijk gebleven opslagpremie ‘lijkt te wijzen op een concurrerende markt’. Uit de HH-index blijkt echter dat er van marktwerking in de zorg nergens in Nederland sprake is.”

Herfindahl-Hirschman-index

De huisarts wijst op de Herfindahl-Hirschman-index (HHI) in de marktscan. De HHI is een maatstaf voor marktconcentratie waarbij zowel het aantal aanbieders als hun relatieve omvang een rol speelt. De hoogte van deze index wordt bepaald door de marktaandelen van alle partijen – in dit geval zorgverzekeraars – te kwadrateren en bij elkaar op te tellen. Hoe hoger deze index is, des te hoger de concentratie in de markt is. Wanneer de HHI hoger is dan 1800 is er een reëel risico dat effectieve mededinging door eenzijdige machtsposities wordt belemmerd. Dan gaan mededingingsautoriteiten doorgaans kritisch kijken naar fusies en eventueel misbruik van machtsposities. Pas onder de 1000 kan gesproken worden van een niet-geconcentreerde markt. In de marktscan van de NZa komt naar voren dat het HHI-cijfer van Nederland neerkomt op 2105. Provinciaal gezien ligt het cijfer tussen de 1886 en 4508. “En dat is dan nog voor de door de NMa inmiddels goedgekeurde fusie van De Friesland met Achmea. De markt is sinds 2007 nagenoeg geheel verdeeld onder vier grote verzekeraars die gezamenlijk een onaantastbaar oligopolie vormen”, aldus Mitrasing.

‘Ruime keuze voor patiënt’

Volgens de NZa betekent een hoge HHI niet per se dat er geen concurrentie is. “Er zijn weliswaar een beperkt aantal spelers op de markt, maar er vindt wel degelijk een onderlinge concurrentiestrijd plaats”, legt NZa-woordvoerder Jaco van Lambalgen uit. “Uit de marktscan blijkt dat verzekerden voldoende mogelijkheden hebben om over te stappen en dat zij kunnen kiezen voor verschillende partijen. Regionaal valt er weliswaar weinig te kiezen, maar met de komst van internet en internetpolissen hebben verzekerden landelijk gezien ruime keuze.” Van Lambalgen stelt verder dat de inkoopmacht van zorgverzekeraars juist kan zorgen voor lagere prijzen voor de patiënt. Zij merkt daarbij op dat de Nederlandse Mededingingsautoriteit gaat over oneerlijke concurrentie. “Wij kijken met name naar de belangen van de patiënt, daarom voeren wij ook deze marktscan uit.”

Oplettendheid blijft geboden

De HH-index zegt inderdaad niet alles over concurrentie volgens Erik Schut, hoogleraar gezondheidseconomie en beleid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Maar een hoge marktconcentratie betekent wel dat er extra oplettendheid geboden is. Het is daarom belangrijk dat de NZa goed te blijft kijken wat consumenten betalen en wat zij daarvoor terugkrijgen en of verzekeraars geen excessieve winsten maken”. Zo kunnen hoge winstcijfers duiden op prijsafspraken. “Maar tot aan 2009 maakten de zorgverzekeraars nog verlies op de basispremie, wat duidt op stevige prijsconcurrentie. Pas in 2009 zijn de verzekeraars voor het eerst sinds de invoering van de Zorgverzekeringswet op de basisverzekering winst gaan maken.”

Schut merkt tot slot op dat keuzevrijheid geen garantie is voor goede marktwerking. “Als verzekerden kunnen kiezen uit verschillende verzekeraars die de prijzen en voorwaarden onderling op elkaar afstemmen, dan schieten zij met keuzevrijheid niet veel op. Daarom is het ook zo belangrijk dat er naast de vier grote, nog vijf kleine zorgverzekeraars zijn die kunnen fungeren als luis in de pels. Neem bijvoorbeeld DSW die elk jaar als eerste de basispremie bekendmaakt. Zij komen met een lage premie en dat houdt de grote partijen ook weer scherp.” De overname van De Friesland is daarom een kwalijke zaak, vindt de hoogleraar, die van oordeel is dat de NMa deze fusie niet had moeten goedkeuren. “Als alle kleintjes dadelijk opgegeten zijn door de grote spelers, dan komt de marktwerking steeds meer in het geding.” (Zorgvisie – Mark van Dorresteijn | Twitter)

Lees meer:

Marktscan Zorgverzekeringsmarkt (PDF)

Zorgvisie magazine

Interesse in meer achtergronden? Word nu abonnee van Zorgvisie.

25 REACTIES

  1. Er is uit voorgaande reacties maar 1 conclusie te trekken: stoppen met de onzin van zorgverzekeraars en terug naar het ziekenfondssysteem waarin de fondsen nog bereid waren om samen te werken met de zorgaanbieders.
    Gevolg zou zijn: slechts 1 overleg over het budget en de rest van het jaar je aandacht voor de kwaliteit van de zorg, de sanering van de zorgverzekeraars zou een zeer grote besparing opleveren die in de honderden miljoenen euro’s gaat lopen.
    Een betere toekomst kan je de zorgaanbieders toch niet toewensen?!

  2. Lees alle reacties
  3. Onlangs heb ik als consument/verzekerde gemerkt dat er geen aandacht is voor kostenbeheersing. Doordat ik nog niet aan mijn max. eigen risico zat kreeg ik van mijn verzekeraar bericht over de kosten van een bezoek aan de specialist. Deze was bijzonder hoog. Navraag bij de verzekeraar: de DBC codes werden geautomatiseerd aangeleverd en men kon dit niet nazien. We werden verwezen naar het ziekenhuis om navraag te doen. Bij navraag bleek dat men dubbel gedeclareerd had en men dit zou corrigeren. Hadden wij niet gereageerd dat was er niets gebeurd. Mijn conclusie is dat men maar raak kan declareren omdat de verzekerde geen inzicht krijgt in zijn kosten na verbruik van het eigen risico. We zouden het toch vreemd vinden dat Albert Heijn geen kassabon verstrekt van de gekochte boodschappen.
    Ik ben verzekerd bij Achmea het zilveren kruis en ben tevreden over de verzekering. Zolang dit kan bestaan geloof ik niet in marktwerking. Graag reacties.

  4. De gestegen premies en het uitgeholde pakket aan zorg in aanvullende polissen zegt al genoeg.De verzekerde gaat meer betalen voor kwalitatief steeds mindere zorg en is er sinds 2006 feitelijk op achteruit gegaan.De zorgverzekeraars en de politiek draaien daar graag omheen en gebruiken organen als het Nza en macro modellen om nog steeds een positief scenario te schetsen.

  5. Pieter Hasekamp van ZN op zijn weblog stipt de problemen nog maar eens aan: van marktwerking in de zorg is geen sprake, van concurrentie tussen de verzekeraars is geen sprake. Sterker nog. De verzekeraars wachten op de adviezen van de RVZ e.a. Overheidslichamen.
    Selectieve zorginkoop en concentratie van specialistische zorg gaan niet samen. Selectieve zorginkoop en toenemend zelfmanagement van de patiënt/verzekerde gaat niet samen. In Natura en keuzevrijheid van de patiënt die met de voeten moet stemmen, nota bene de basis van het zorgstelsel, gaan niet samen.
    11-08-2011 Toekomst van de medisch specialistische zorg
    Met collega-directeur Tony Lamping ben ik aan het eind van de middag bij de Raad voor de Volksgezondheid & Zorg (RVZ) in Den Haag. De RVZ, een onafhankelijk adviesorgaan, consulteert ons in het kader van het dit najaar uit te brengen rapport ‘Naar een nieuw ziekenhuislandschap, naar een andere medisch specialistische zorg’. Dat advies gaat over de veranderingen in de medisch specialistische zorg in samenhang met verschillende maatschappelijke trends, zoals de verschuiving naar preventie en het toenemende zelfmanagement van patiënten in combinatie met de opmars van ehealth. Maar natuurlijk ook de beweging naar verdere specialisatie en concentratie, met aan de andere kant de spreiding van zorg. We zitten midden in een zoektocht naar een nieuwe balans tussen specialistische en generalistische zorg. Wat dat betreft komt het advies op een uitstekend moment: het voor de zomer gesloten hoofdlijnenakkoord voor de ziekenhuiszorg zal, met de sectorbrede invoering van prestatiebekostiging, de aanzet geven tot een fundamentele herinrichting van het zorglandschap. Hoe dat er straks uit komt te zien? Het advies van de RVZ gaat daar hopelijk een antwoord op geven.
    En de NZa maar roepen dat er beweging zit in de zorgverzekeraarmarkt: er is toch internet? Ook de internet verzekeraars zijn gebonden aan de opgelegde rekenpremie en het opgelegde macro budget.

  6. De enige werkbare oplossing om echte marktwerking in de zorg te krijgen is de verzekerde/patient z’n keuzevrijheid terug te geven om zelf zijn zorgverlener te kiezen. Nu heeft de verzekeraar alle macht en door z’n contractmacht ontstaan oosteuropese toestanden. De politici die de belangen van de burgers geacht worden te bewaken hebben zitten slapen bij de verdeling van de macht. Geef die keuzevrijheid terug en laat verzekeraars doen wat ze moeten doen: verzekeren op basis van hun statistische gegevens, en niet voor doktertje spelen door te bepalen of en bij wie iemand zijn hulp mag halen.

  7. bij zorgverzekeraars onderling is weinig te merken van marktwerking, maar ook binnen de zorgverzekeraars wordt de marktwerking de kop ingedrukt, doordat de zorgverzekeraars maar met een zeer beperkt aantal leveranciers contracten afsluiten voor levering van zorg op welk gebied dan ook. volgens de verzekeraars om de kwaliteit te waarborgen, maar marktwerking zou hier toch voor moeten zorgen. Wie slechte zorg en service levert prijst zich vanzelf uit de markt

  8. Zelfs met de meest bescheiden aanspraak op rechtschapenheid behoort men te weten dat de NZa, met elke stelling die zij verkondigt, niet slecht dwaalt maar liegt!
    De HHI was in 2006 nog rond de 1000, in 2009 rond de 1500 en deze is dus verder omhoog gegaan en meer dan verdubbeld.

  9. Er zijn keuzes in de zorgverzekeringen gemaakt: een basispakket die je bij elke verz.mij. kan afsluiten, bij ongeveer dezelfde premie. Het verschil zit hem in de toegevoegde paketten en daarbij is geen keuze zodra je wat opgelopen hebt of een potentieel risico vormt wordt je uitgesloten: tanden, adipositas, roken, diabetes, astma (erfelijk) etc. etc. Daarin kunnen verzekeraars zich in onderscheiden en dat doen ze allemaal op dezelfde manier: door uitsluitingen. Dus ook geen concurrentie. Praktisch gezien lijkt mij pas pas sprake als er buitenlandse bedrijven op de zorgmarkt verschijnen.
    De vrije concurrentie in de zorgmarkt is een utopie, met mooie praatjes bedekt, het is ook niet haalbaar, kijk naar de VS. Het is dus maakwerk en blijft maakwerk met ingebouwde, grotendeels niet te beperken gebreken.
    Alle dokters piesen in het zelfde potje maar dat geldt intussen ook voor de nieuwe bureaucratische elite: het midden, hogere en hoge manangement.

  10. De problematiek van de onbeheersbare zorgkosten is als een zich versnellend ziekteproces. Goed dat er eens een dokter nauwkeurig naar de ziekteverschijnselen gaat kijken en uitzoekt welke van de betrokken orgaan systemen de primaire pathologie bevat. De patienten ( en de overheid) moeten vertrouwen terugwinnen in de kracht van de professie. En letten op het opportunistich karakter van de aandoening.Ook dat uit zich in de etiologie: vrijwel alles, wat er te zorgen valt komt voort uit onze civilisatiegraad. De sterk oplopende incidenties wijzen op lifestylediseases nclusief kanker. Dat vang je niet in economische principes. De overheid zal basale medische principes en methoden moeten aanleren. En een aantal dokters zal moeten afleren economische principes en methoden voorop te stellen.

  11. En hoe is de reactie van de NZa te verenigen met het Akkoord op Hoofdlijnen waar de hele ziekenhuiszorg op slot wordt gezet: een vast budget en de sector mag het allemaal zelf verdelen; hoezo prijsverlagingen doorrekenen aan de verzekerden? De NZa blijft zwijgen over dat Akkoord op Hoofdlijnen. Merkwaardig. En de NMa? Die is ingedommeld. Het is immers de Minister van Financiën die over de zorg gaat en het is de Minister die uiteindelijk beslist. Dat krijg je in een parlementaire democratie met uitsluitend benoemde bestuurders. Ons kent Ons en gaat over de rest.
    Mobiliteit van verzekerden zou druk zetten op verzekeraars om betere zorg tegen lagere prijzen te krijgen. 500.000 verzekerden zijn overgestapt met gemiddeld 35 euro premie voordeel. De NZa geeft in de Scan netjes aan hoe dat komt: de verzekeraars gaan helemaal niet over hun eigen premies en totaal niet over het budget. Verzekeraars mogen alleen de beschikbaar gestelde gelden verdelen, na aftrek van eigen kosten. Het enige dat de NZa doet is controleren dat de winsten van de verzekeraars niet te hoog gaan oplopen; dat zou een teken zijn dat de opgelegde premie door de Overheid te hoog is berekend.
    De NZa heeft zichzelf in een hoek gepraat en kan daar niet meer uitkomen: de Raad van State heeft in 2005 een juist oordeel verstrekt aan de Minister: dit model Zorgstelsel is gesimuleerde marktwerking voor en door ambtenaren over de ruggen van de burgers. Niets meer, niets minder. En daarom adviseerde de Raad van State om dit model niet in te voeren.
    De OESO adviseerde al eerder: een publiek stelsel is toekomstbestendiger en robuuster: verdeling van premies doet daar meer recht aan draagkracht principe.
    De mythe van de solidariteit in Nederland is net zo krachtig als de mythe van de marktwerking in de zorg.
    Ieder voor zich en God voor ons allen. Dan kom je uit op zorgsparen. het nieuwe VVD/CDA mantra.

  12. op alle fronten wordt geplunderd, dat dit niet door kan gaan is duidelijk!
    Het is water naar de zee dragen!
    ze moeten eens kijken naar de verrichtingen naar de particulieren praktijkhouders en deze afzetten tegen de inloondienst werkende specialisten

  13. Overigens: als Prof. Schut met zijn opmerking dat het een kwalijke zaak is dat de NMA de fusie heeft goedgekeurd gelijk heeft, hebben andere verzekeraars bezwaar aangetekend tegen deze fusie? Bij mijn weten niet. Rara: waarom niet? Als NMA zou je dan ook al moeten afvragen wat hier aan de hand is want de HHI stijgt in Friesland fors met naar schatting 1000 punten extra en komt dan dik over de 5500 hetgeen nul concurrentie is. En hoe moet je dan als zorgverlener onderhandelen?

  14. Het liefst zou ik een kwantitatief onderbouwde reactie van de NZa en NMA of wie dan ook willen lezen en niet een kwalitatieve.
    Als huisarts wordt je suf gemaakt met kwantitatieve bedenksels van technocraten om kwaliteit en doelmatigheid van de geleverde zorg te meten en deze aan te leveren – Theo Langejan van de NZa en Pieter Hasekamp van Zorgverzekeraars Nederland dwepen ermee. Nu kom ik met een kwantitatieve reactie en wat is de reactie? Louter kwalitatief.
    Ik heb veel respect voor de heer Schut en om meer dan 1 reden. De Belangrijkste is dat hij met collega’s in het evaluatierapport v/d Wmg constateert dat deze wet zeer wel mogelijk in strijd is met internationale wetgeving waaraan Nederland zich heeft gecommitteerd. En de Wetgever lijkt het niet te interesseren; dat geeft bedenkingen over de kwaliteit van de Rechtstaat! En last but not least: de “Mythe van de marktwerking” is nooit beter aangetoond dan door deze instituties zelf. Wat een geld die Mythe niet kost……

  15. Laten wij eens kijken bij het hypochondere volk ten Oosten van ons. Munchen e.o telt 30% te veel artsen t.o.v de rest van voormalig W-Duitsland. Uit onderzoek van de Krankenkassen
    bleek,dat Munchen 30% meer verrichtingen heeft t.o.v de rest van het land.We zien daar ook posters van praktijken in de U-bahn.Conclusie:helemaal niks marktwerking, aanbod schept vraag(naar geld)Doodlopende weg,dit geneuzel.

  16. De marktaandelen zijn hoog omdat er geen relevante keuze-informatie is. Zodra mensen kunnen kiezen uit zorgaanbieders waarbij de kans op een betere uitkomst voor hen groter is, of voor zorgaanbieders waarbij zij waarschijnlijk beter worden geholpen dan zijn mensen bereid om grote afstanden af te leggen. De huidige keuzeinformatie schiet tekort. Voor wezenlijke keuze-informatie toe en de HH-index zakt direct tot zeer concurrerende waarden.

  17. Prima stuk. E Schut en de NZa verschillen van mening over de landelijke concurrentie tav De Friesland. De NZa stelt juist dat er nog voldoende landelijke concurrentie is en staat de fusie tussen Achmea en De Friesland toe, mede omdat dan de inkoopmacht van de grootste verzekeraar regionaal voldoende groot wordt geacht om werkelijk door te pakken met selectieve inkoop. E Schut vindt van niet, maar vindt wel dat er nog voldoende landelijke concurrentie is. Meten met twee hoge hoeden op en afwachten uit welke hoed het konijn tevoorschijn komt.
    DSW houdt zich aan de opgelegde rekenpremie. Dat zegt de NZa Marktscan zelf ook. Niets scherp houden. Iedereen zit rond de rekenpremie en de NZa houdt toezicht op de eindresultaten van de verzekeraars: als de winst te hoog oploopt is de rekenpremie te hoog ingeschat.
    Een spel van nieten voor de financiële elite en de verliezers zijn de burgers.
    Pieter Hasekamp, ZN directeur, zegt het zelf: met een verloop van 5% per jaar kan een verzekeraar 20 jaar rekenen op de premie inkomsten van een verzekerde. En het zijn de jongeren die wisselen en dan nog binnen eenzelfde zorgconcern.
    De NZa klemt zich vast aan de theorie en het internet. Ouderen wisselen niet via internet en dat weet de NZa ook. Angst voor risico selectie is te groot. Koppeling tussen aanvullend en basisverzekering is in theorie niet toegestaan maar is staande praktijk.
    En wordt er gekeken naar de belangen van de patiënt?
    Volgens het Centraal Plan Bureau niet: financieel is er geen enkele reden om zo in paniek te zijn over de stijging in zorguitgaven. Het is juist de politieke en ambtelijke elite die er een probleem van maakt. Zorguitgaven verdringen naar de mening van het openbaar bestuur andere essentiele uitgaven zoals bv de JSF. Volgens de laatste informatie uit de USA staat die op de nominatie om geheel te worden geschrapt wegens achterhaald concept en te kort vliegbereik.
    NMa en NZa gaan over de mededinging in de zorg. In der reactie op het stuk van Mitrasing verschuilt de NZa zich nu achter de NMa. Erg flauw allemaal. Een ongelijk speelveld is in de ogen van beide toezichthouders essentieel om goede balans tussen kosten en baten af te dwingen. Een goede balans in de ogen van de elite wel te verstaan. Oneerlijke concurrentie is geoorloofd als dit het algemeen belang dient: beheersing van de zorgkosten en behalen van de opgelegde taakstelling door de Rijksoverheid.
    De zorgverzekeraars hebben dan ook een aanmerkelijk streepje voor. Kwaliteit speelt geen enkele rol in het zorgstelsel 2006. De NZa rept er niet eens over. Zorg wordt in dit land gezien als een schadelast en dat geeft een psychologisch defect bij de beleidsmakers en beslissers.
    Dan is het geen verrassing om een Akkoord op Hoofdlijnen te zien verschijnen. Waar blijft de reactie van de geleerden op dat stuk? NMa? E Schut? NZa?

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.