Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Zorg aan vrouwen loopt achter

Jarenlang werd de gezondheidszorg door mannen bepaald. Artsen waren mannen, onderzoek werd gedaan door mannen en vooral ook op mannen. Aangenomen werd dat de zorg aan vrouwen van hetzelfde laken een pak was. Nu zeggen verschillende artsen dat de zorg aan vrouwen achterloopt. Volgens hen manifesteren symptomen van ziektes zich anders bij vrouwen waardoor de diagnose te laat wordt gesteld. Ook wordt er te weinig onderzoek gedaan naar genderspecifieke aandoeningen.

“We lopen achter”, zegt Bart Fauser, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde en hoofd divisie Vrouw en Baby van UMC Utrecht. “De vrouw wordt tekort gedaan in de Nederlandse gezondheidszorg. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld hebben alle grote universitaire ziekenhuizen een apart Womens Health-centrum.” Sinds vijf jaar houdt Fauser zich specifiek bezig met de zorg aan vrouwen. “Veel algemene problemen hebben genderspecifieke oorzaken. In de psychiatrie is al duidelijk dat ziektes een gendereffect hebben. Dat zie je aan de frequentie waarop bepaalde ziektes voorkomen. Anorexia komt bijvoorbeeld vooral bij meisjes voor, terwijl vooral jongens ADHD hebben. Ook in de lichamelijke ziektes geldt het gendereffect bij bijvoorbeeld dermatologie, longcarcinoom, botbreuken en osteoporose. Hoe dat komt is nog onduidelijk.”

Voorbeelden slechte zorg

Voorbeelden van slechte zorg aan vrouwen heeft Fauser genoeg. “Lang werd gedacht dat hart- en vaatziekten voorbehouden waren aan mannen. Dat is niet zo. De symptomen van de ziekte presenteren zich anders dan bij mannen en daar is de zorg onvoldoende op gericht. De diagnose wordt soms niet of te laat gesteld, waardoor vrouwen onderbehandeld worden.” Dat beaamt interventiecardioloog Yolande Appelman van het VU Medisch Centrum in Amsterdam. “Van het klassieke beeld van pijn op de borst, is bij vrouwen niet altijd sprake. Dan kunnen de verkeerde conclusies worden getrokken. Het begint al bij de huisarts. Die is bij vrouwen minder gespitst op hart- en vaatziekten.”

Belangrijke genderverschillen

“Binnen de huisartsgeneeskunde is er wel degelijk aandacht voor verschillen tussen mannen en vrouwen”, zegt Froukje Boukes, senior-wetenschappelijk medewerker van het Nederlands Huisartsen Genootschap. “Wel zijn er belangrijke genderverschillen, wat betreft het voorkomen en het beloop van een aantal ziekten. Hart- en vaatziekten zijn daar een voorbeeld van, en psychische aandoeningen. In de richtlijnen die wij maken, is daar altijd aandacht voor. Wel is het zo dat de informatie over genderverschillen niet altijd beschikbaar is. Onderzoek op dit gebied blijft dus nodig.”

Weinig onderzoek

In Nederland is geen onderzoek gedaan naar het verschil tussen zorg voor vrouwen en voor mannen. Internationale onderzoeken laten zien dat het niet best gesteld is met de zorg aan vrouwen. In Zweden blijkt uit onderzoek dat vrouwen langer moeten wachten op de ambulance en langer op wachtlijsten staan voor bepaalde operaties. Bovendien krijgen mannen nieuwere en duurdere medicijnen dan vrouwen, nemen artsen bij mannen meer bloedproeven af en doen ze vaker onderzoeken. Klinkt dramatisch, maar volgens Fauser is de situatie in Nederland misschien nog wel slechter dan in Zweden. “De samenleving daar is meer gericht op de behoeftes van vrouwen. Zie bijvoorbeeld de kinderopvang en zwangerschap. Ze zijn daar al een stuk verder dan hier.”

Kwaliteit van leven

Een ander voorbeeld heeft te maken met de overgang. “De leeftijd waarop vrouwen in de overgang komen, blijft gelijk, terwijl vrouwen steeds ouder worden. Dat betekent dat vrouwen nu een derde van hun leven na de overgang leven. Daar is een vrouwenlichaam niet op gebouwd. Door de te lage oestrogeenspiegel treedt botontkalking op, neemt de kans op hart- en vaatziekten en Alzheimer toe. Dat heeft grote invloed op de kwaliteit van leven. Daar staan we te weinig bij stil. We kijken naar een probleem en proberen dat op te lossen, maar we zouden meer aandacht moeten hebben voor het voorkomen van klachten en ziektes en meer gericht moeten zijn op behoud van kwaliteit van leven.”

Andere behoeftes

Als derde voorbeeld noemt Fauser contraceptie, van oudsher een vrouwendomein. “De methodes die tot op heden worden gebruikt, zoals anticonceptiepil en het spiraaltje, zijn vijftig jaar geleden ontwikkeld. Daar is weinig ontwikkeling in geweest. Wel is onze kennis inmmiddels toegenomen, maar dit heeft zich niet vertaald in betere vormen van geboorteregeling. Moeten we het dan over vijftig jaar nog steeds zo doen?” Naast deze ziektes is er volgens Fauser ook een cultuurverschil tussen mannen vrouwen. “Vrouwen hebben andere behoeftes en willen anders benaderd worden.”

Vrouwspecifieke zorg

Dat merkt ook Mariska Sieburgh van Alant Vrouw. Deze particuliere kliniek richt zich op specifieke zorg voor vrouwen. “Wij merken dat vrouwen meer behoefte hebben aan een vriendelijke benadering. Bij ons worden ze meer op hun gemak gesteld en we nemen meer tijd voor ze. Dit is vooral voor oudere vrouwen prettig. Zij hebben soms wat meer tijd nodig om dingen te bevatten.” Alant Vrouw is zeven jaar geleden gestart toen UMC Utrecht stopte met het aanbieden van zorg voor vrouwen met bekkenbodemproblemen.
Alant Vrouw richt zich specifiek op deze problemen, die in de taboesfeer liggen. “Vrouwen vinden het moeilijk om hiermee naar een arts te gaan”, zegt Sieburgh. “Daarom vinden ze het fijn dat ze bij ons buiten het ziekenhuis terecht kunnen.” Bij Alant Vrouw werken vooral vrouwen, met uitzondering van een mannelijke gynaecoloog die ook in het UMC Utrecht werkt. Alant Vrouw werkt samen met UMC Utrecht, dat patiënten doorverwijst naar het centrum en een belangrijke rol speelt in de kwaliteitsbewaking. “We worden momenteel veel benaderd door ziekenhuizen in het land om te kijken of we Alant Vrouw verder kunnen uitrollen in het land.”

Gezondheidszorg anders inrichten

“Om de zorg voor vrouwen te verbeteren, moet de algehele gezondheidszorg anders ingericht worden”, vindt hoogleraar Fauser. “Er is behoefte aan meer integrale zorg georganiseerd rondom patiënten. Overgewicht, menstruatiestoornissen, hoge bloeddruk, zwangerschap en suikerziekte zijn bekende problemen, maar worden steeds geïsoleerd door verschillende artsen gezien. Eerstelijnsbehandelaars en specialisten moeten meer samenwerken en ook de verschillende specialismen moeten onderling meer samenwerken. We moeten op een creatievere manier naar de gezondheidszorg kijken.”

Samenwerking specialismen

Bij Alant Vrouw werken de verschillende specialismen al op deze manier samen. “Een vrouw hoeft bij ons maar één keer haar verhaal te vertellen”, zegt Sieburgh. “Daarna kan ze terecht bij alle specialismen, zoals de uroloog, bekkenfysiotherapeuten, continentieverpleegkundigen, seksuoloog en psycholoog .” Het is volgens Fauser lastig om dit in de gezondheidszorg door te voeren. “Het is een breed en complex geheel. We moeten beginnen bij awareness bij de samenleving, collega’s, zorgverzekeraars en de overheid. Dat begint steeds meer te komen. Bijvoorbeeld het initiatief van Agis, waarvoor ik ben benaderd.”

Kwaliteit van zorg

Zorgverzekeraar Agis is in november vorig jaar een actie gestart om de kwaliteit van zorg aan vrouwen samen met de vrouwen zelf te verbeten. De verzekeraar laat vrouwen op de website eenvrouwalsik.nl vragen stellen en klachten, wensen en behoeftes melden over de gezondheidszorg. Met deze reacties wil Agis dit jaar één of twee dingen verbeteren die voor een grote groep klanten belangrijk zijn en veel impact hebben. “Bijvoorbeeld incontinentie”, zegt Ira Telkamp, manager Speciale Doelgroepen van Agis. “Een grote groep vrouwen heeft hier last van, maar er heerst nog veel schaamte over en vrouwen gaan vaak niet naar een arts. Dit terwijl er veel onderzoek naar is gedaan. Dit is een onderwerp waar meer voorlichting over gegeven kan worden.” Ook over zwangerschap is volgens Telkamp bij het grote publiek nog weinig bekend. “Wie tijdens de zwangerschap een hoge bloeddruk heeft, heeft kans om daar chronisch een hoge bloeddruk aan over te houden. Dat is nog erg onbekend. We kunnen nog jaren voort, zoveel thema’s als we van de vrouwen hebben gekregen.” Agis gaat met de reacties van de vrouwen naar een Expertiseraad, waarin artsen zitten. Zij kiezen een aantal belangrijke thema’s en via de website vraagt Agis de vrouwen weer of dit inderdaad is wat zij veranderd willen zien. Als dat zo is, gaat Agis met zorgverleners om tafel om zorg in te kopen. Verder wil Agis in het eerste kwartaal van 2009 een internetplatform opzetten, waar Agis ook dingen kan teruggeven aan de vrouwen.

Marktwerking gezondheidszorg

Froukje Boukes van het Nederlands Huisartsen Genootschap heeft kanttekeningen bij de initiatieven van Agis en Alant Vrouw. “Met de marktwerking in de gezondheidszorg zijn instanties bezig om zich te manifesteren. Klinieken als Alant Vrouw en het initiatief van Agis hebben niet alleen idealistische motieven. Door te beweren dat vrouwen te weinig aandacht krijgen in de huidige gezondheidszorg, scheppen ze hun eigen markt.” (Zorgvisie – Annelies Vermeulen)

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.