Een goed voorbeeld van een voorloper is het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU). Het ziekenhuis is volgens Hans Mulder echt bezig de zorg naar een hoger niveau te tillen. ‘Het UMC Utrecht geeft patiënten direct, zonder enige vertraging, inzicht in het medische dossier. Ook alle labuitslagen en onderzoeksuitkomsten zijn direct inzichtelijk. Dit gebeurt nog nergens.’
Het UMCU is al veertien jaar bezig met patiëntportalen en stapte onlangs over van zestig verschillende portalen naar één geïntegreerd ziekenhuisbreed portaal. ‘We merken dat andere ziekenhuizen hun patiëntportalen beetje bij beetje openstellen en het UMCU volgen, maar er zit nog terughoudendheid bij de artsen.’ Hetzelfde speelt bij de introductie van het online afsprakenportaal en e-consult. ‘Bij e-consult verwachten artsen vaak dat zij bestookt worden met e-mails, maar zij vergeten dat het aantal telefoontjes dat hun poli verstoort afneemt. Als artsen eenmaal zien of horen van collega’s dat het goed werkt, zijn zij echter snel over. Dat zien we nu ook bij het openstellen van dossiers.’

Nederland versus andere landen

Ziekenhuizen in de rest van de wereld komen regelmatig in het nieuws met hypermoderne oplossingen die de zorg naar het volgende niveau moeten tillen. Spanje, enkele Aziatische landen en de Verenigde Staten zijn daar voorbeelden van. Toch moeten we deze berichten met een korrel zout nemen, zegt Remko Nienhuis. Het beeld dat geschetst wordt, is namelijk gebaseerd op uitschieters. ‘Grote bedrijven als Microsoft, Google en Apple geven veel geld uit om een ziekenhuislocatie hightech in te richten. Dat ziet er fantastisch uit, maar de technologie wordt vaak niet eens in het complete ziekenhuis gebruikt. Bovendien werken omliggende ziekenhuizen nog gewoon op papier. De verschillen zijn daar enorm.’

Snufjes

De Nederlandse ziekenhuizen zitten gemiddeld op een hoger niveau. Vaak kunnen zij dezelfde ‘snufjes’ inzetten, maar kiezen daar bewust niet voor. Als voorbeeld wijst Nienhuis naar de experimenten met zelfmeetapparatuur. ‘Het is vrij eenvoudig om de WeThings, Fitbits en andere apparaten te koppelen, maar zonder bijbehorende vernieuwing van de zorg zelf blijft dit bij experimenteren. Het is belangrijk om te zorgen dat artsen de zorgkwaliteit opschroeven met deze apparaten. We zien dat nu langzaam gebeuren. Kijk naar de samenwerking tussen Philips en het Leids UMC. De brede toepassing zal nog even duren.’

Regionale uitwisseling

Als het gaat om brede digitalisering, is Rivas Zorggroep interessant om te volgen. Patiënten hebben binnen de zorggroep één dossier voor alle vormen van zorgverlening, waaronder ziekenhuiszorg, verpleegzorg, revalidatiezorg en thuiszorg. ‘Het wordt daardoor mogelijk om heel effectief te plannen’, vertelt Mulder. ‘Voor patiënten die een nieuwe heup krijgen, wordt gelijk nazorg, revalidatie en thuiszorg ingepland.’ In dat opzicht is Rivas een vrij uniek in Nederland. ‘In andere regio’s zijn de financiële stromen gescheiden en speelt bedrijfspolitiek. Uiteindelijk is het een kwestie van tijd voordat de muren tussen de eerste en tweede lijn verdwijnen’, vult Nienhuis aan. ‘Op iets kleinere schaal zien we dit ook al in Zuid-Holland, waar Bravis ziekenhuis met allerlei eerstelijns en tweedelijns praktijken in één ketendossier samenwerkt en de verloskundigenzorg daarmee naar een hoger plan tilt.’

Digitalisering in de eerste lijn

Mulder en Nienhuis verwachten dat in de eerste lijn de komende jaren de grootste digitaliseringsslag zal plaatsvinden. En dat achten zij hard nodig. Huisartsen liepen in de jaren ’80 voorop met hun computersystemen. Nienhuis: ‘Door de jaren heen zijn deze systemen amper gemoderniseerd, dat wordt ook wel de Wet van de remmende voorsprong genoemd. Bij de huisartsen is dus een digitaliseringsslag nodig en dat vereist een investering. Het probleem is dat vaak de schaal en het geld ontbreekt om echt een grote stap vooruit te zetten. Huisartsen verenigen zich wel, maar kopen niet gezamenlijk in en hebben vaak weinig budget.’ Op dit moment zijn er nog een groot aantal HIS-leveranciers actief. Dat aantal zal, net als bij epd-leveranciers voor ziekenhuizen, dalen. Mulder: ‘Het is wachten op een nieuwe speler of op de leverancier die nu snel vernieuwt. De leveranciers die dat doen, hebben goud in handen.’

Persoonlijk gezondheidsdossier

Hoe de toekomst van het persoonlijk gezondheidsdossier eruit gaat zien of welke spelers hierin een leidende rol krijgen, durven Mulder en Nienhuis niet te voorspellen. Zelf koppelde ChipSoft het pgd HealthVault van Microsoft al zo’n zes jaar geleden aan het epd. ‘Het zou leuk geweest zijn als dat het uiteindelijke pgd geworden was’, zegt Mulder. ‘Helaas is het in Nederland nooit een goed businessmodel geworden. Het is afwachten welk pgd of welke pgd’s straks leidend worden, maar we zijn ervan overtuigd dat het pgd een cruciaal instrument wordt in de zorg van de toekomst.’