Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Verdieping in culturele achtergrond noodzakelijk voor passende zorg

Redactie Qruxx
Een kwart van de Nederlandse samenleving bestaat uit mensen met een migratieachtergrond en dat aandeel blijft groeien. Tegelijkertijd kent ook de autochtone bevolking een grote verscheidenheid aan achtergronden en opvattingen. Cultuursensitief werken moet daarbij ruimte geven voor een echte ontmoeting tussen zorgprofessional en de leefwereld van de patiënt.

Rekening houden met de achtergrond van de patiënt zorgt voor passende zorg bij de zorgvrager. Hoe doe ik recht aan de culturele achtergrond van uw patiënt en waar kan ik rekening mee houden? Dat was de centrale vraag op het eerste congres Cultuursensitieve zorg afgelopen 17 november.

Open houding

Cor Hoffer, cultureel antropoloog en socioloog trapt de dag af. Hoffer benadrukt dat een open houding het uitgangspunt moet zijn als het gaat om cultuursensitief werken. “Het gaat om kennis, houding en vaardigheden.” Hij noemt zaken waarmee zorg- en welzijnsorganisaties maar ook opleidingen aan de slag moeten als het gaat om cultuursensitieve zorg. Het gaat volgens hem om beleidsvisie, diversiteit onder personeel en deskundigen, nascholing, transcultureel gevalideerde instrumenten, en cultuursensitieve voorlichting en preventie.

Hoffer laat met cijfers zien waarom het belangrijk is om hiermee rekening te houden. Van de 17,8 miljoen inwoners in Nederland heeft 26,4 procent een migratieachtergrond. “Taal en communicatieproblemen, discriminatie, identiteitsproblemen en psychische of fysieke problemen zijn bij deze groep de mogelijke gevolgen.”

Levensbeschouwing

Cultuursensitief werken gaat volgens Hoffer over cultuur, (de manier van leven), de levensbeschouwing (zingeving) en religie (een bijzondere vorm van levensbeschouwing die bepalend kan zijn voor mensen).

Hoffer geeft het publiek mee meer bewust te zijn van de eigen levensbeschouwing en die van de zorgvrager mee te nemen in de communicatie. “De manier waarop iemand een ziekte beleeft kan heel verschillend zijn. Vraag of mensen iets anders doen dan de zorg die jij hen biedt, wees bijvoorbeeld alert op alternatieve geneeswijzen. Dit zorgt voor beter contact met je patiënt en geeft meer informatie over de manier van denken over een ziekte. Zeker bij chronische ziekten kan dit een belangrijke rol spelen.”

Hoffer sluit af met vier praktische suggesties. “Wees open en nieuwsgierig, neem niet aan maar vraag, zet een tolk in en zorg voor een diversiteitsbeleid binnen opleidingen en organisaties.”

De dag werd samengevat in illustraties door de TekenTolk

Belevingswereld

Ook kinderarts en opleider kindergeneeskunde Charlie Obihara benadrukt het belang dat je de belevingswereld van iemand kent of daarnaar vraagt. De bias bij behandelen van patiënten met een andere etnische of culturele achtergrond komt in zijn verhaal naar voren.

Uit onderzoekt blijkt dat patiënten met een migratieachtergrond meer discriminatie ervaren, een slechter pijnmanagement en bejegening van zwarte patiënten en meer afstandelijkheid van witte artsen bij zwarte terminale patiënten ten opzichte van witte patiënten. “Zorguitkomsten zijn slechter bij mensen met een migratieachtergrond. Aannames of miscommunicatie kunnen dit negatief beïnvloeden.”

Diversiteit geeft voordelen

Volgens de kinderarts zijn er veel voordelen van meer diversiteit onder zorgprofessionals. “De zorguitkomsten zijn beter en er wordt meer persoonsgerichte zorg geboden, het geeft andere perspectieven en een bewustzijn van een onbewuste bias, meer kennis en beter maatschappelijk verantwoorde zorg.”

Het begint volgens Obihara met inclusief opleiden. “Twintig tot dertig procent van de studenten bij de studie geneeskunde heeft een migratieachtergrond. Uiteindelijk heeft twee tot vier procent van de medisch specialisten een migratieachtergrond.” Ook haalt hij het onderzoek van Lianne Mulder aan waaruit blijkt dat vooral vrouwelijke artsen met een niet-westerse migratieachtergrond minder kans hebben bij de selectie tot medisch specialist. “In andere landen ligt dat percentage hoger. In Duitsland stroomt bijvoorbeeld twaalf procent door als medisch specialist met een migratieachtergrond, in Engeland 33 procent en in Ierland 45 procent. Nederland scoort daarmee samen met Italië en Turkije het laagst.”

Interculturele communicatie

“Er is niet veel onderzoek gedaan naar diversiteit onder zorgprofessionals. Uit een onderzoek van Paternotte blijkt wel dat culturele zelfkennis ontbreekt en toetsen van taalvaardigheid van patiënten, nagaan of patiënt de uitleg begrijpt en uitragen van de hulpvraag te weinig gebeurt. Dit is een voorbeeld van artsen maar het speelt in alle lagen van de zorg”, zegt Obihara.

Volgens Obihara heb je overal in de wereld als wit persoon privileges. “Dat is een blinde vlek onder zorgprofessionals. Mijn positie als medisch specialist en opleider met een migratieachtergrond is uniek. Ik hoor verhalen van patiënten die door witte collega’s niet worden gehoord, en ken perspectieven die mijn witte collega’s niet kennen.” Volgens de opleider is interculturele communicatie onder zorgprofessionals dan ook belangrijk. “Dit wordt nog te weinig aangeboden in de opleiding.”

Inleven in de andere cultuur helpt bij betere zorg, denkt Obihara. “Etaleren met je kennis wordt in mijn cultuur als onbeschoft gezien. “Pas als je in het buitenland gaat wonen besef je pas hoe Hollands je bent. Jezelf verplaatsen in de ander, vragen stellen en intercultureel communiceren draagt echt bij aan betere zorg.”

Het congres op 17 november was met succes uitverkocht. Op 7 juni vindt daarom een volgende editie plaats waarvoor u zich nu al kunt aanmelden.

Meer lezen

Eind december heeft VWS een beleidsnota gepresenteerd over Cultuursensitieve zorg. Het idee is dat cultuursensitief werken ruimte creëert voor een echte ontmoeting tussen zorgprofessional en de leefwereld van de patiënt. Partijen uit de Kamer reageerden hier overwegend positief op.

In september verscheen de initiatiefnota van D66 ‘Op weg naar inclusieve zorg’. Daarin doet initiatiefneemster Fonda Sahla voorstellen om de zorg inclusiever te maken.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.