In een recente brief schrijft minister Schippers van VWS verheugd te zijn over het initiatief van de Brancheorganisaties Zorg (BoZ). Deze koepel heeft een modelregeling gemaakt voor klokkenluiders op verzoek van voormalig minister Ab Klink. In deze modelregeling moeten klokkenluiders klachten in eerste instantie intern melden bij het bestuur van de zorgorganisatie. Pas wanneer er heel grote problemen zijn mag een klokkenluider naar de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) of het Openbaar Ministerie (OM) stappen. Het is de bedoeling van Schippers en de BoZ dat de nieuwe modelregeling onderdeel wordt van de Zorgbrede Governancecode. Hierdoor wordt de regeling verplicht voor de leden van Actiz, GGZ Nederland, NFU, NVZ en VGN op grond van hun lidmaatschap.
Zelfregulering
Oud-minister Klink heeft destijds de branche om zelfregulering verzocht na vragen van Tweede Kamerlid Renske Leijten. De regeling is echter niet wat Leijten voor ogen had toen zij Klink vroeg om een klokkenluidersregeling. “Het rare aan deze modelregeling is dat de IGZ helemaal geen individuele klachten behandelt en het OM alleen bij strafrechtelijke zaken in het geweer komt. Dus het zal er voornamelijk op neerkomen dat klachten alleen intern aan het bestuur gemeld kunnen worden en ik weet uit ervaring dat dit niet altijd goed uitpakt voor de melders.”
Onafhankelijk instituut
Het Kamerlid wil dat er een onafhankelijk instituut komt dat meldingen weegt. Volgens Leijten zou zo’n onafhankelijk instituut moeten werken als een doorgeefluik. Meldingen over slechte kwaliteit van zorg zijn voor de IGZ, meldingen over slechte werkomstandigheden voor de arbodienst en arbeidsconflicten voor de vakbond. Dit instituut zou ondergebracht kunnen worden bij een van de bestaande toezichthouders op de zorg. “Ik ga hier in komende debatten aandacht voor vragen”, aldus Leijten.
Lees ook:
Klokkenluiders moeten zwijgcultuur doorbreken
Zorginstelling Sint Jacob werd jarenlang afgeluisterd
Voordeel voor abonnees
Zorgvisie Exclusief is nieuw en biedt abonnees van Zorgvisie extra’s en voordeel. Van korting op boeken en congressen tot gratis extra vakinformatie bijgesloten bij het vakblad. Kijk regelmatig op zorgvisie.nl/exclusief voor het laatste abonneevoordeel.
Het is duidelijk dat de branche organisatie Zorg Liever niet heeft dat er misstanden worden gemeld. Slecht voor de concurrentie positie etc etc. Met dit voorstel heeft de branche organisatie eigenlijk zijn eiegn onvermogen om met misstanden om te gaan geformaliseerd. Nu het bekende stoffertje en vloerkleed nog
Klokkenluiders zouden terecht moeten kunnen bij een onafhankelijk instituut die gespecialeerd zou moeten zijn op alle terreinen. Het zou vergelijkbaar kunnen zijn met de Raad voor ongevallen en de verkeersveiligheid met een onhafhankelijke voorzitter en zijn raad en geen eigen belangen heeft. Ook zou hier een uitspraak gedaan moeten worden in het belang van de klokkenluider en de samenleving, ook zou deze raad er op moeten toezien dat de klokkenluider indien nodig schadeloos wordt gesteld en niet dat deze mensen eindigen in een caravan.
Het heeftdus totaal geen zin om misstanden aan de kaak te stellen met zo een uitgeklede regeling.
liever willen we het niet weten wat er echt toe doet.
Heb zelf destijds in mijn werkkring ook als klokkeluider gefunctioneerd. Was veel mis in de organisatie en procedures werden op velerlei via “vriendjes” afgebroken en/of getorpedeerd. Later zat ik in de medezeggenschapsraad bij een gemeente. Je wilt niet weten wat mij (door of namens mijn directie/ gemeentesecretaris) tot mijn afscheid van mijn werkzaam leven heeft achtervolgt in mijn werkomgeving. Ik snap niet dat er nog mensen zijn die voor het goede doel en ter voorkoming van misstanden hun nek nog uit durven steken.Kijk naar de voorbeelden uit het verleden. Deze zeggen genoeg. Men kan nog zo’n mooie regelingen maken maar het werkt in de praktijk gewoon niet. Wie steekt zijn hoofd zelf in de strop.?? De werkgever zal graag die strop aantrekken voor je….
Een klokkenluider kan niet anoniem melden, noch anoniem blijven. Op zich is intern klokkenluiden een goede optie. Ik denk dat ivm good governance, een of meerdere leden van de Raad van Toezicht, de klokkenluider in bescherming moeten nemen, ook voor de financiele gevolgen, die een klokkenluide vrijwel altijd treft. In de VS ontvangt een klokkenluider een bepaald percentage van de misstanden, indien het kan worden uitgedrukt in geld.
Een klokkenluider kan niet anoniem melden, noch anoniem blijven. Op zich is intern klokkenluiden een goede optie. Ik denk dat ivm good governance, een of meerdere leden van de Raad van Toezicht, de klokkenluider in bescherming moeten nemen, ook voor de financiele gevolgen, die een klokkenluide vrijwel altijd treft. In de VS ontvangt een klokkenluider een bepaald percentage van de misstanden, indien het kan worden uitgedrukt in geld.
het lastige voor iedere klokkenluider is dat deze wijst op een ongewenste situatie die voortkomt uit de eigen organisatie en (kennelijk) via de interne lijnen niet aangepakt kon worden. klokkenluider word je dan ook pas op het moment dat je naar buiten treedt en de organisatie zich daardoor (ook) tegenover die buitenwereld moet verantwoorden. dat de organisatie zich daartegen intern verweert is begrijpelijk (ook omdat ze daarbij op moet komen voor de manier waarop zij en haar medewerkers haar werk doet). dat daardoor de sfeer op de werkvloer en de positie van de klokkenluider verslechterd, is onvermijdelijk: de klokkenluider klaagt immers direct of indirect ook de professionaliteit van zijn colleg’s aan.
Het inschakelen van een onafhankelijk instituut waar de klokkenluider zijn klachten kan (moet) melden helpt alleen voorzover het er toe leidt dat de organisatie alsnog wordt gedwongen de klachten aan te pakken. daarom kan de IGZ als zodanig optreden, mits ze ruimmte krijgt naar individuele gevallen te kijken. in die fase is ook de positie van de klokkenluider nog (in grote mate) te beschermen door (formele) anonimiteit. echte anonimiteit is doorgaans niet mogelijk, omdat de klacht een beeld moet geven van de aangeklaagde misstand en dat kan alleen door een betrokkene. bovendien zal die doorgaans intern al eerder een poging hebben gedaan en dus zal deze bij extern onderzoek als snel ervan worden verdacht de zaak naar buiten te hebben gebracht.
uiteindelijk zal, als het via deze lijnen niet lukt de misstand te verhelpen, de klokkenluider altijd voor de keus komen te staan of hij een nieuwe stap zet en de misstand via de publiciteit aan de grote klok hangt. en dan zal dat voor hem onvermijdelijk tot consequenties leiden binnen de aangeklaagde organisatie. maar als die drempel er niet was, zou het klokkenluiderschap ook snel devalueren.
Individuele klokkenluiders kunnen anoniem melden bij Zorgbelang Nederland. Daar kan het op verzoek anoniem doorgespeeld worden.De IGZ moet nl.ook bij zeer ernstige individuele klachten in de AWBZ zorg optreden.
Er van uitgaande dat de klokkeluider op de hoogte is van de eigen organisatie en cultuur; is het volstrekt onvoldoende om deze afhankelijk te maken van een interne regeling.
Ervaring leert dat belangen te groot zijn en verdeel en heers gemakkelijk wordt toegepast, waardoor de klokkeluider geisoleerd wordt.
Een onafhankelijk instittuut zou een winwin betekenen als dit ervoor zorgt dat er intensief naar de klacht wordt gekeken en naar een oplossing wordt gezocht. Mocht dat process geen voldoende resultaat hebben dan is openbaarheid mogelijk.
Dit laatste vooral omdat de zorgconsument eerlijke informatie als een recht ziet. Fraude, vastbinden en andere onzin hoort daarbij. Sommige klachten worden nu nog met teveel regels omgeven. Een berisping, aantekening en geboden oplossing kunnen al veel klachten doen de-escaleren. Dat is overigens de essentie van toezicht. Het is opvoedend voor een lerende organisatie. In de doofpot en onder het tafelkleed zijn dat niet.