Mensen met psychiatrische problemen die perfect ambulant geholpen kunnen worden, gaan in België naar de kliniek. Uit cijfers van de Belgische ziekenfondsen blijkt dat deze mensen veel te lang in klinieken verblijven: gemiddeld 69 dagen, 5 procent langer dan een jaar, 2 procent zelfs langer dan 5 jaar. Dat is een duur prijskaartje voor de samenleving, zo blijkt uit een stuk van Zorg en Welzijn.

Schrijnend

‘Niet verrassend’, maar wel ‘schrijnend’ vindt klinisch psycholoog Koen Lowet. ‘België kent na Japan internationaal het hoogste aantal psychiatrische bedden. Terwijl we weten we dat een patroon van residentiële opnames problemen kan verergeren, het risico op medicatieafhankelijkheid doet toenemen en dat behandelprogramma’s zelden gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderbouwde methoden’, meent Lowet.

Pervers effect

De Belgische ggz heeft een pervers effect, meent de voorzitter van de commissie klinische psychologie bij de BFP. ‘We wachten tot er een serieuze pathologie is ontstaan en dan zetten we meteen de zwaarste interventievorm in, een opname. Die dan nog eens plaatsvindt in een afgelegen, in het slechtste geval ommuurd, ziekenhuis.’

Stigma

‘Het is dan ook niet gek dat Belgen gemiddeld tien jaar wachten voordat ze hulp zoeken in de geestelijke gezondheidszorg.’ Dat psychiatrische klinieken helemaal verantwoordelijk zijn voor het stigma op psychische problemen, is volgens Lowet te kort door de bocht. ‘Maar dat de huidige organisatie van de ggz dit stigma in stand houdt, kan je niet ontkennen.’

Erkenning

Er is wel hoop, meent de criticus. Er is de laatste tijd meer aandacht dan ooit voor de ggz, er worden alternatieven voor psychiatrische opnames naar voren geschoven en er lopen projecten om mensen met ernstige psychiatrische problemen thuis hulp te geven. Ook krijgen meer patiënten een poliklinische behandeling. ‘Recent erkenden we het beroep van klinisch psycholoog en beschermden we de psychotherapie. In het Vlaams regeerakkoord verscheen er zowaar een eigen hoofdstuk(je) over geestelijke gezondheid.’

Afbouwen

Het afbouwen van het aantal bedden in de Belgische ggz is echter een proces dat nu al zo’n 20 jaar bezig is. Terwijl andere Europese landen dat veel sneller doen, stelt Lowet. ‘Wij slagen er hier maar niet in. Ik ben benieuwd of er in het komende regeerakkoord wel gedurfde keuzes gemaakt zullen worden.’