Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties5

DOT-zorgpaden: vreemd huwelijk of gouden koppel?

Eindredacteur
Wat hebben zorgpaden en dbc-zorgproducten (DOT) met elkaar te maken? In de nieuwe DOT-structuur doorloopt men een beslisboom van zorgactiviteiten om tot het juiste zorgproduct te komen. Bij zorgpaden wordt vooraf nagedacht over de beste manier om zorg te organiseren voor een patiëntengroep. Door beide te combineren, ontstaat een perfect instrument voor managementsturing en efficiency in ziekenhuizen.
DOT-zorgpaden: vreemd huwelijk of gouden koppel?

Branchepartijen zijn het erover eens dat de zorg kwalitatief beter en efficiënter wordt als zorgaanbieders worden beloond voor hun prestaties. Voorwaarde is wel dat die prestaties goed worden gedefinieerd. De door medisch specialisten ontwikkelde diagnose-behandelingcombinaties (dbc’s) waren de eerste stap; zorgproducten zijn de volgende. Zorgproducten zijn specialisme-overstijgend, kostenhomogeen en beter medisch herkenbaar dan dbc’s.

DOT-zorgproductstructuur

Het geheel van alle mogelijke zorgproducten heet de zorgproductstructuur. Deze zorgproductstructuur is gebaseerd op de International Classification of Diseases (ICD10), zodat deze aansluit bij de wijze van classificeren in de rest van de wereld.

Vernieuwend aan dbc-zorgproducten (DOT) is de productstructuur waarbij het te declareren zorgproduct wordt afgeleid van de geregistreerde diagnose en zorgactiviteiten. Bij de DOT-zorgproductstructuur heeft elke zorgproductgroep een beslisboom. Dit is een serie van opeenvolgende keuzes in zorgactiviteiten die samen met de geregistreerde diagnose leiden tot het zorgproduct. De zorgprofessional registreert de zorgactiviteiten die hij uitvoert tijdens het zorgproces. Vervolgens leidt de grouper uit de diagnose en zorgactiviteiten het te declareren zorgproduct af.

Zorgpaden

De laatste jaren wordt in de gezondheidszorg steeds meer gezegd en geschreven over zorgpaden. Volgens de één is het een nieuwe, baanbrekende manier om de zorg kwalitatief beter en efficiënter te maken. Volgens de ander is het niet meer dan een trend of ‘oude wijn in nieuwe zakken’.

In de literatuur worden alleen maar positieve tot zelfs zeer positieve resultaten beschreven over de invoering van zorgpaden. Hogere patiënttevredenheid, betere kwaliteit van zorg, kostenreductie en meer transparantie van het betreffende zorgproces. Zorgpaden is dé methode om zorgprocessen te standaardiseren en te optimaliseren.

Het uitgangspunt bij de ontwikkeling van zorgpaden is om te komen tot een gedragen multidisciplinair uitgewerkt zorgproces, zowel naar inhoud (wat en waarom) als naar organisatie (wie, wanneer en waar). Vaak worden zorgpaden ontwikkeld voor patiëntengroepen met een hoog volume en een zeker voorspelbaar ziekteverloop.

Relatie zorgpaden en DOT-productstructuur

De keuzes in verschillende beslisbomen binnen de DOT-productstructuur zijn eigenlijk dezelfde als de keuzes bij zorgpaden. Het verschil is dat een zorgproductgroep alle keuzes bevat die een professional kan maken bij de behandeling van de patiënt, terwijl bij een zorgpad de keuze voor de meest effectieve en efficiënte behandeling al is gemaakt. Als het ware doorlopen betrokken professionals bij het ontwikkelen van een zorgpad vooraf de beslisboom.

Het kwantificeren van deze zorgpaden, met behulp van kostprijzen en opbrengst van het zorgproduct, levert de resultaatverantwoordelijke manager stuurinformatie op voor de doelmatigheid en daarmee het rendement van de geleverde zorg. Daarnaast geven de keuzes binnen het zorgpad vooraf inzicht in de te declareren zorgproducten binnen dat zorgpad. Deze ‘verwachte’ zorgproducten spelen weer een belangrijke rol bij de interne controle op de juiste afleiding door de grouper, het vaststellen van de begroting en daarmee de onderhandelingen met de verzekeraar. Vanuit beheersoogpunt zouden ziekenhuizen daarom de komende twee jaar zorgpaden moeten ontwikkelen die gekoppeld worden aan zorgproducten. Dit levert de mogelijkheid op om daadwerkelijk te sturen op rendement.

Inzicht in het rendement

Door de zorgpaden te kwantificeren, ontstaat inzicht in het rendement van het zorgproces. Aan de kostenkant bevat het zorgpad informatie over de zorgactiviteiten binnen het zorgprofiel en de bijbehorende kostprijzen. Aan de opbrengstenkant bepalen de diagnose en zorgactiviteiten welk(e) verwacht(e) zorgproduct(en) de grouper zal afleiden.

Zorgpaden beschrijven de gewenste zorg voor een patiëntengroep: wie doet wat, waar en wanneer? Hierbij kan het detailniveau van zorgpaden erg verschillen. Voor een nauwkeurige kostenberekening is het noodzakelijk de zorgactiviteiten in het zorgpad concreet uit te werken. Voor de opbrengstenkant moet een onderscheid worden gemaakt in het a- en b-segment. In het a-segment is de opbrengst uiteraard bekend: het afgeleide zorgproduct bepaalt de opbrengst. In het b-segment is de situatie in feite omgedraaid: met behulp van de activiteiten in het zorgpad worden eerst – en dus prospectief – de kostprijzen bepaald. Daarmee kan vervolgens de verkoopprijs worden vastgesteld.

Sturen op rendement betekent daarom sturen op zorgpaden. Afwijken van het zorgpad, door bijvoorbeeld extra zorgactiviteiten uit te voeren, heeft immers consequenties voor zowel de kosten als de opbrengstenkant van het zorgproduct.

Naast het werken met zorgpaden vraagt sturen op resultaat ook om een goede basisregistratie. Immers alleen een volledige, juiste en tijdige registratie van diagnose en zorgactiviteiten geeft inzicht in de mate waarin van een zorgpad wordt afgeweken en de grouper een ander zorgproduct afleidt.

Interne validatie

Met de komst van DOT verdwijnt de interne validatie. Juist, volledig en tijdig (basis)registreren wordt daarmee van groot belang. Gebeurt dit niet dan leidt de grouper een lager of niet declarabel zorgproduct af. Om het risico van een lagere afleiding te beperken, is het van belang interne controlemaatregelen te ontwikkelen die aansluiten bij de DOT-systematiek.

Zoals we hierboven hebben aangegeven, geeft een DOT-zorgpad vooraf inzicht in het ‘verwachte zorgproduct’. We weten immers welke behandeling, met welke zorgactiviteiten, verleend wordt aan de op diagnose geselecteerde patiëntengroep. Deze verwachte zorgproducten zijn niet alleen noodzakelijk voor het vaststellen van de begroting 2012, maar kunnen ook ingezet worden bij de interne controle.

Aan de slag met DOT-zorgpaden

Het transitiebedragmodel zal in 2012 en 2013 als financieel vangnet fungeren. Daarmee staan zorgaanbieders de komende twee jaar voor de uitdaging om reeds ontwikkelde zorgpaden te kwantificeren en nieuwe zorgpaden op te stellen voor bijvoorbeeld de top-5-diagnoses per specialisme. Anderzijds zullen ziekenhuizen ook gedegen kostprijzen van die zorgactiviteiten die de zorgproducten typeren moeten bepalen. Het kwantificeren van de zorgpaden, met behulp van deze kostprijzen, geeft de resultaatverantwoordelijke manager informatie bij zowel het vaststellen van de verkoopprijzen van de zorgproducten, als over de doelmatigheid en daarmee het rendement van de geleverde zorg. Niet onbelangrijk met de uitbreiding van het b-segment naar 70 procent.

Wij verwachten dat naast de uitdagingen en risico’s die de implementatie van DOT met zich meebrengt, DOT in combinatie met zorgpaden aan resultaatverantwoordelijke managers de kans biedt om te sturen op kwaliteit, doelmatigheid en rendement.

Sandra Dahmen, Caroline Pruymboom en Ruben van Zelm zijn werkzaam als senior consultants bij Q-Consult. Dahmen en Pruymboom werken als DOT-projectleiders in verschillende instellingen. Van Zelm is trainer bij het Netwerk Klinische Paden en secretaris van de European Pathway Association.

5 REACTIES

  1. Nils, dat zorgpaden buiten Nl. hun nut bewezen hebben ben ikmet je eens. Ook binnen Nl trouwens! Dat dat nog beter kan, met name ook in de bronregistratie is een feit. Er is (gelukkig) een tendens zichtbaar waarbij de DBC-diagnosecode steeds minder als dé diagnosecode wordt gezien. Op de ontwikkelagenda voor DOT staat dat de DBC-diagnoses op termijn vervangen zullen worden door ICD-10 diagnoses, waarbij is aangekondigd dat op termijn ook nevendiagnoses een rol gaan spelen bij de afleiding van zorgproducten. Daarnaast is een allereerste aanzet gemaakt om te komen tot multi-disciplinaire zorgproducten (o.a. door het registreren van multi-disciplinaire overleggen en consulten in de zorgtrajecten van de hoofdbehandelaar). Ook in het LBZ-datamodel komen “financiële” en “medische” informatie al bij elkaar in een dataset. Een andere ontwikkeling is dat door DHD en twee universitaire ziekenhuizen een diagnosethesaurus wordt ontwikkeld juist geschikt voor detailregistratie aan de bron. Deze thesaursus heeft dan koppelingen naar zowel de ICD-10 (op detailniveau) als de minder specifieke DBC-diagnosecodes. Uiteraard speelt co-morbiditeit als ook het moment van het vaststellen van de diagnose een (belangrijke) rol. Het is dan ook zeker niet zo dat voor alle aandoeningen op basis van het draaien van de beslisbomen kant-en-klare zorgpaden ontstaan. Dat is ook niet de indruk die we met het artikel willen wekken. Door zorgpaden en de DOT-productstructuur aan elkaar te relateren onstaat er wel noodzakelijk inzicht welke te maken keuzes en uit te voeren (zorg)activiteiten een impact hebben op kosten, opbrengsten én rendement.

  2. Lees alle reacties
  3. Bla bla bla. We beginnen weer opnieuw. Dit leidt tot nóg meer zogenaamde managers in de zorg die het wel even komen vertellen. Allemaal dan maar weer een paar maanden op cursus? We draaien een plaatje 90 graden tegen de klok in en we hebben een nieuwe zorgstructuur. Briljant.

  4. Op het congres “Op weg naar DOT” viel mij op dat de DBC en ook de DOT-structuur is gebouwd op angst en wantrouwen. Ik hoop dat deze nieuwe structuur het vertrouwen bij zowel ziekenhuisorganisatie naar de artsen toe als vice versa weer wordt teruggevonden. Uiteindelijk is de combinatie van efficiente, doelmatige kwalitatief hoogstaande zorg aan de patient en plezier in je werk toch het gezamenlijke doel.

  5. Helaas is dit een te kort door de bocht verhaaltje. Ik beperk me tot drie opmerkingen.
    1. Naast de morbiditeit is de co-morbiditeit van cruciaal belang.
    2. Het drietekenniveau van de ICD 10 is te weinig gedetailleerd voor kzp’s.
    3. de incidentiedatum van de morbiditeit (en co-morbiditeit) is niet bekend.
    Kzp’s hebben hun nut buiten Nederland al lang bewezen. Je moet daarvoor de detailregistratie aan de bron op orde hebben. En dat is precies wat er in Nederland aan schort zolang we de DBC diagnosecode als dé diagnoseregistratie zien.

  6. ik hoop dat dit gaat leiden tot kostenbeheersing want e.a gaat eerst heel veel geld en energie kosten van de ziekenhuisorganisaties die toch al in heel onzekere tijden zitten. De zorgpaden moeten ontwikkeld worden door professionals die steeds meer moeten doen met minder. Daarnaast moeten de zorggevers hun vak leuk blijven vinden want we krijgen/hebben problemen bij het werven van bijvoorbeeld gespecialiseerde verpleegkundigen.Overheid/ziektekostenverzekeraars geeft de zorginstellingen de ruimte in tijd en geld om voor de lange termijn goede duidelijke kostprijzen te ontwikkelen.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.