Patiënten met chronische pijn kunnen in de huisartspraktijk van Doeke Keizer in Harkema, een dorp in het oosten van Friesland, op één ochtend terecht bij de huisarts, de fysiotherapeut en de psycholoog. Die nemen elk een uur de tijd voor de patiënt, bespreken de pijn, de mogelijke oorzaken en de consequenties voor leven, werk en persoonlijk welbevinden. Zo nodig worden ook een neuroloog, revalidatiearts, psychiater, orthopedisch chirurg of anesthesist ingeschakeld.  Transcare-pijn heet de multidisciplinaire aanpak, die eerder werd genomineerd voor de Niek de Jong innovatieprijs.

Resultaten pilot
Door deze aanpak ervaren mensen minder pijn en krijgen ze er meer controle over, blijkt uit een pilot onder honderd patiënten. ‘Ze leren ook minder ‘catastrofaal’ te denken’, zegt Keizer. ‘Het is belangrijk dat patiënten beseffen dat ze wel degelijk zelf iets kunnen doen. Dat ze ondanks de pijn bijvoorbeeld toch moeten bewegen. Anders komen ze in een negatieve spiraal.’

Pijneducatie
Bij de behandeling – gemiddeld drie maanden – worden alle aspecten van de pijn in kaart gebracht. Fysieke oorzaken worden uitgesloten. Cognitieve gedragstherapie moet leiden tot een gevoel van controle. Soms wordt medicatie voorgeschreven of brengt de anesthesist een gerichte blokkade aan bij bepaalde pijnzenuwen. Bij het onderdeel pijneducatie wordt uitgelegd wat de pijn is, en wat níet. ‘Pijn is heel vervelend, maar niet gevaarlijk. Sommige patiënten waren bij het begin van de pilot bijna letterlijk gestrand. We leren hoe belangrijk het is om toch actief te blijven. Dat zorgt voor evenwicht en meer controle.’

Verklaring voor de pijn
Patiënten voelen zich gehoord, zegt Keizer, samen met hoogleraar gezondheidspsychologie en fysiotherapeut Paul van Wilgen initiatiefnemer van Transcare-pijn. ‘Ze zijn blij dat ze een verklaring krijgen. Ze hebben namelijk al vaak gehoord wat hun pijn níet is. Wij vertellen ze wat het wel is. Chronische pijn wordt vaak veroorzaakt door sensitisatie: het zenuwstelsel staat op scherp, waardoor het ‘brandalarm’ altijd aan staat.’

Goedkoper dan revalidatiezorg
Ook zorgverzekeraars – De Friesland voorop – zien iets in deze anderhalve lijnszorg. ‘Het is goedkoper dan revalidatiezorg. Tot nu toe wordt het betaald uit het derde segment bekostiging huisartsenzorg. Het wachten is op daadwerkelijke contracten.’ Inmiddels wordt deze multidisciplinaire pijnaanpak ook geboden in het Friese Buitenpost en de stad Groningen. ‘Met een aantal andere huisartsen vinden gesprekken plaats.’  Keizer is blij met de uitbreiding. ‘Van mijn werk bij het Pijncentrum van het UMCG kende ik de goede en effectieve samenwerking tussen de verschillende behandelaars. In de eerstelijn bestond die op dit gebied nog nauwelijks. Ieder werkte op een eigen eiland, tot grote frustratie van patiënten. Zij rolden vaak als flipperkastballen van de ene naar de andere arts.’