Innovaties gaan de zorg beter en goedkoper maken. De verwachtingen zijn vaak hooggespannen. Des te groter is de teleurstelling als die niet worden waargemaakt. Neem nu e-health. Al jaren belooft e-health gouden bergen voor de zorg, maar de oogst maakt vooralsnog de belofte niet waar. Maarten Janssen is na jaren studie van zorginnovaties een stuk sceptischer. Hij keek onder meer naar vernieuwingen in de revalidatiezorg, e-health en nieuwe beroepen.

Innovatie is meer dan techniek
Wat is een innovatie eigenlijk? Automatisch denkt men aan technologische vernieuwingen, schrijft Janssen in zijn onderzoek. En die nieuwe techniek, die zichzelf heeft bewezen, kan het beste zo snel en breed mogelijk worden uitgerold. Zo denken managers en beleidsmakers vaak over innovaties. Ze zien innovaties als technische producten die verspreid moeten worden. Maar door deze beperkte manier van denken is innovatiebeleid en -management maar beperkt effectief.

Gevolgen van innovaties
Bij technische innovaties is er te weinig oog voor de gevolgen in de praktijk. Wat betekent het voor de kwaliteit van zorg? Wat zijn de gevolgen voor de wijze waarop zorgmedewerkers hun werk doen? Bovendien gaan veel innovaties in werkelijkheid niet over techniek, maar over andere manieren van werken. Het gaat om een andere rol voor patiënten of professionals die leiden tot een verbetering van zorg. Of vertalingen van nieuwe behandelingen die elders al werken.

Innoveren onderdeel van werk
Innoveren is ook niet een lineair proces, een kwestie van een technisch product uitvinden en uitrollen. Het proces van innoveren gebeurt idealiter tijdens het werk. Het is niet iets dat je er naast doet. Innovaties komen daarom vaak onverwacht. Je doet je werk en tegelijkertijd vraag je je af hoe je het beter kan doen. Nog een aspect: innovaties zijn ook nooit af. ‘Je moet altijd ruimte laten voor verder ontwikkelen en gelegenheid bieden voor reflectie over wat innovaties betekenen.’

Innovaties lokaal aanpassen
Het kan ook heel goed dat innovaties op verschillende locaties van een zorgorganisatie anders worden toegepast. Janssen zag dit bijvoorbeeld bij de physician assistant, die in het ene ziekenhuis een andere rol kreeg dan elders. Die vrijheid om lokaal naar eigen inzicht de vernieuwing vorm te geven is cruciaal. Wil een zorgorganisatie innovatief zijn, dan moeten managers anders tegen innovaties aan leren kijken. Ze niet zien als technische producten die je uitrolt, maar als een proces dat nooit stopt en waarvan van tevoren niet voorspeld kan worden wat het oplevert. Dat is de les van Janssens proefschrift.

Innovatie in de zorg
Innovatie is nodig om kwaliteit en betaalbaarheid van zorg te garanderen. In dit dossier: nieuws, blogs en achtergronden over zorginnovatie.
Bekijk het dossier