Gecontracteerde zorgorganisaties zijn gemaximaliseerd in het volume wat zij leveren én hebben leveringsplicht naar verzekerden. Ongecontracteerde zorgaanbieders hebben geen maximalisatie in hun volume en hebben geen leveringsplicht. Het gevolg voor de praktijk is dat ongecontracteerde zorgaanbieders zorg kunnen blijven aannemen als het type zorgvraag hun aanstaat. Er kan dus selectie aan de poort plaatsvinden bij ongecontracteerde zorgaanbieders en dat gebeurt in de praktijk dan ook.

Ongecontracteerde zorgaanbieders kiezen cliënten met een dubbel zo grote zorgvraag, wat leidt tot de logische conclusie dat de gemiddelde zorgvraag bij ongecontracteerde zorgaanbieders tweemaal zo hoog ligt. Dit maakt het rapport terecht op. Voor die ongecontracteerde appel wordt echter niet 2 euro betaald, maar gewoon 1 euro. In verband met het ongecontracteerde tarief zelfs minder dan 1 euro. Er worden alleen gemiddeld twee appels verkocht in plaats van één, omdat ongecontracteerde aanbieders graag klanten hebben die er twee kopen. De boodschap dat ongecontracteerde aanbieders tweemaal zo duur zijn, doet geen recht aan de werkelijkheid.

De belangrijkste zin uit het Arteria rapport is om deze reden “Hierbij dient te worden vermeld dat een verdieping naar cliëntkenmerken, anders dan leeftijd, op basis van deze data niet mogelijk is.” Tot op heden is geen onderzoek gedaan naar de doelmatigheid van inzet bij ongecontracteerde aanbieders tegenover die van gecontracteerde aanbieders bij hetzelfde type cliënten. Of ongecontracteerde aanbieders tweemaal zoveel tijd nodig hebben voor dezelfde handelingen als een gecontracteerde aanbieder waag ik te betwijfelen. Een zorgverlener handelt namelijk niet op basis van de contracteringsvorm, maar op basis van wat nodig is voor de cliënt. Ongetwijfeld kan dat altijd scherper worden beoordeeld, maar dat geldt voor beide vormen van financiering.

De pijn in het dossier van ongecontacteerde zorg zit hem in het feit dat zorgverzekeraars hulpeloos aan moeten zien dat hun contracteringsruimte steeds verder wordt overschreven door ongecontracteerde aanbieders. Dit komt doordat het volume aan vraag van zorgbehoeftig Nederland groter blijkt dan de gecontracteerde ruimte. De praktijk volgt dan logischerwijs de volgende route. Als gecontracteerde aanbieders ‘nee’ verkopen aan het ziekenhuis die een cliënt naar huis wil helpen, begint het ziekenhuis ook ongecontracteerde zorgaanbieders te bellen. Die hoeven geen ‘nee’ te verkopen en doen dat dus ook niet. Ongecontracteerde zorg beperken betekent ‘nee’ verkopen aan cliënten die wel recht hebben op zorg, zoals gecontracteerde zorgaanbieders nu ook noodzakelijkerwijs moeten doen aan het einde van hun budgetvolume. Zijn we als samenleving bereid dit ‘nee’ te accepteren? Dat is de werkelijke vraag. Niet of die hard werkende en gepassioneerde ongecontracteerde zorgaanbieders ‘te duur’ zijn.

Lex Tabak is werkzaam voor Solopartners, brancheorganisatie voor zzp’ers in de zorg