Krijgen de verpleeghuizen nu hun 2,1 miljard euro of niet? De afgelopen maanden is hierover twijfel ontstaan. Die twijfel is begrijpelijk. Politici stonden vorig jaar op hun achterste benen toen bleek dat ze niets meer te zeggen hadden over de besteding van het extra geld voor verpleeghuizen. De toezichthouders NZa en Zorginstituut Nederland (ZIN) hadden in een slim één-tweetje het geld vrij gemaakt, zo leek het in de beeldvorming. ZIN had het kwaliteitskader gemaakt, met daarin de bezettingsnorm. Rekenmeester NZa raamde de financiële impact uiteindelijk op 2,1 miljard euro. De politiek stond buitenspel en het bedrag werd opgenomen in de Rijksbegroting.
Extra geld verpleeghuizen terugvorderen
De eerste haarscheurtjes vertoonden zich in najaar 2017. Het Zorginstituut zaaide in een interview met Zorgvisie twijfel. De impactanalyse van de NZa is gebaseerd op een tijdelijke bezettingsnorm van twee professionele krachten op acht bewoners, de ‘Hugo-Borst’-norm. Maar ZIN werkt aan een context-gebonden bezettingsnorm. Het ligt voor de hand dat de rekenmeesters CPB en NZa met de nieuwe norm opnieuw een inschatting van de uitgaven gaan maken. ‘Het is koffiedik kijken hoe dat gaat uitpakken’, zei ZIN-bestuurder Sjaak Wijma destijds. De minister zelf deed een duit in het zakje met het signaal dat het extra geld alleen naar extra personeel mag gaan, anders zou hij het terugvorderen. Ik voorspelde zelf eind 2017 in een blog dat er minder geld naar verpleeghuizen zou gaan. En de Volkskrant publiceerde afgelopen week een reconstructie op basis van een Wob-verzoek. Conclusie: het extra geld staat ter discussie.
Minister antwoordt per Facebook
Minister Hugo de Jonge van VWS reageerde direct. De nieuwe minister communiceert volstrekt anders zijn voorganger. Hij omhelst de sociale media, twittert alsof het een feest is en lijkt Kamervragen te beantwoorden via zijn Facebook-pagina. Daar legt hij uit hoe het ook alweer zit met het extra geld. Het geld staat nu absoluut niet ter discussie. ‘Ook heb ik nu geen aanleiding om te veronderstellen dat de uitkomst van de doorrekening van nieuwe, context-gebonden personeelsnormen tot een ander bedrag leidt dan de gereserveerde 2,1 miljard.’ En de minister heeft ook helemaal geen zin in een nadere discussie.
Onhaalbare eisen
Is daar de kous daarmee af? Het lijkt mij van niet. Vorige week kondigde de minister aan dat hij het terugvorderen van geld in de zorginkoop 2019 gaat regelen. Hij stelt zulke strenge voorwaarden aan de besteding, dat verpleeghuizen daar vrijwel nooit aan kunnen voldoen. Zo veel extra personeel is er immers niet. Politiek gezien is dat wellicht de enige manier waarop hij het geld voor andere doelen kan besteden. Op zich verstandig, want veruit het merendeel van de kwetsbare ouderen woont thuis. Als er ergens een forse investering nodig is, dan is het wel in de wijkverpleging. Verpleeghuisbestuurders zeggen dit zelf ook.
Kinderopvang voor en door zorgpersoneel
Het zou alleen jammer zijn als vernieuwende initiatieven in de ouderenzorg in de kiem worden gesmoord door de strenge eisen van VWS over de besteding van het extra geld. Fundis zet bijvoorbeeld oudere zorgwerkers in om een eigen kinderopvang te runnen. Daarmee kunnen ze zorgpersoneel aantrekken met jonge kinderen. Uit hun gegevens blijkt dat die generatie zorgwerkers de ouderenzorg nu links laat liggen. Indirect komt het extra geld dus ten goede aan meer personeel. Daar moet ruimte voor blijven.
