Ook al is de spanning op arbeidsmarkt in de zorg een hot issue momenteel: wat een kansen liggen er. Bijvoorbeeld om supergemotiveerde mensen als Joselien aan ons te binden.

Onvoldoende personeel, onvoldoende leerlingen, enorme toename van de uitstroom door pensioen de komende jaren. Het is verleidelijk om mee te gaan in de misère. Arbeidsmarkttekorten zijn een gegeven, een gevolg van de economische en demografische ontwikkelingen en daardoor oorzaken van buitenaf. Daar kunnen wij niets aan doen. Toch?

Andere bril

Niets is minder waar. De grootste strategische opgave voor zorgaanbieders ligt waarschijnlijk op de arbeidsmarkt. Maar er zijn zoveel mogelijkheden voor wie door een andere bril wil kijken.

Als we hopen dat onze oudere medewerkers fluitend de pensioenleeftijd van 67 halen zonder dat we hen daarbij helpen, gaan we bedrogen uitkomen. Daarbij gaat het niet om vervroegd afscheid nemen van deze groep, zoals wel gesuggereerd wordt in bijvoorbeeld het generatiepact. Wij hebben hun kennis en ervaring hard nodig. Maar dan moeten we ze wel inzetten op een manier die past bij hun levensfase.

Frisse blik

Het is een ijdele hoop dat de ROC’s en hogescholen ons jaarlijks gaan verrassen met grote aantallen leerlingen. Er komen geen ladingen kant-en-klare zorgmedewerkers van school. Wij zullen zelf de handschoen moeten oppakken om de nieuwe zorgmedewerker te ‘maken’.

Daar liggen enorme kansen. Nieuwe generaties voelen in toenemende mate behoefte om maatschappelijk relevant werk te doen. Ze ruilen een carrière binnen de financiële of commerciële sector graag in voor een nieuwe uitdaging in de zorg. Deze ‘zij-instromers’ brengen dan ook nog iets extra’s wat we in de zorg goed kunnen gebruiken: andere vaardigheden, een frisse blik en, levenservaring. Dat moeten wij dan ook wel belonen: deze groep maakt graag de overstap, maar wel tegen een eerlijk salaris. Ze doen het niet voor een stagevergoeding van enkele honderden euro’s per maand.

Illusie

Als we denken dat de beweging van toenemende zelfstandigheid vanzelf overwaait of van buitenaf wordt teruggedrongen, trappen we weer in een illusie. Wij zijn zelf aan zet. Medewerkers in de zorg worden geen ZZP’er vanwege het geld, maar omdat ze als werknemer in loondienst iets missen. Ze willen ruimte en vrijheid om het werk in te passen in het dagelijks leven. Ze willen een rooster dat ruimte overlaat voor kinderen, de mantelzorg of leuke dingen. De zekerheid en de veiligheid van een vast dienstverband worden hierdoor minder belangrijk.

Als wij het als werkgevers beter doen, zal de behoefte om ZZP’er te zijn afnemen. En wat weerhoudt ons er van ook voor de ZZP’er een aantrekkelijk opdrachtgever te zijn? Wat kunnen we hen bieden om, ondanks het ontbreken van een dienstverband, toch binding met de cliënten, de collega’s en onze organisaties te bewerkstelligen? Dat zijn de vragen die we ons moeten stellen.

Eerlijk verdelen

Ten slotte nog dit. Door vergrijzing en ontgroening blijft de komende jaren de beschikbaarheid van professionals in de zorg een uitdaging. Dat betekent dat we meer aandacht moeten besteden aan hoe we die schaarste eerlijk verdelen. Wanneer komt professionele zorg in beeld en wanneer niet? Wat is daarin de verantwoordelijkheid van de zorg en wat de verantwoordelijkheid van burgers, bedrijfsleven en woningcorporaties? Deze verdeling zal er over tien jaar anders uitzien dan nu. Dat is een moeilijk gesprek, want hoe kritisch we in Nederland ook zijn op de zorg, we hechten ook aan het niveau dat we gewend zijn geraakt. En dat is nog altijd hoog in vergelijking met de landen om ons heen.

Als zorgorganisaties kunnen we nog iets zelf doen: zorgen dat werken in de zorg leuk is en blijft. Dat mensen die voor de zorg kiezen daar ook blijven. Daarbij kunnen we ons laten leiden door die zaken die als ‘magneetkracht’ effectief blijken te zijn: deskundige collega’s, goede samenwerking met andere professionals in de zorg, autonomie, steun van de leidinggevende, zeggenschap over het eigen beroep, opleidingsmogelijkheden, voldoende collega’s en een cliëntgerichte zorgcultuur. Niet eenvoudig, maar wij hebben hier als werkgevers in de zorg wel invloed op. De bal ligt bij ons.

Ronald Schmidt, lid van de raad van bestuur van Cordaan

Op 18 april neemt Ronald Schmidt deel aan een Round Table van Zorgvisie bij IBO Qualified Business School over ‘eigenaarschap als instrument om medewerkers te binden in de huidige arbeidsmarkt’. In de aanloop naar de bijeenkomst geven verschillende deelnemers hun visie in een blog. Lees ook de visies van Wendela Hingst van Dianet en Ruud Klaarenbeek van de JP van den Bent stichting.

Op 18 april vindt daar eveneens de uitreiking plaats van de prijs voor de Zorgmanager van het Jaar. Aanmelden voor de bijeenkomst kan hier