Al eerder dit jaar lieten de brancheorganisaties in de zorg (BoZ) in een brief aan de Tweede Kamer weten dat het wetsvoorstel verschillende onevenwichtigheden kent. Zo zou de Wmcz 2018 aansluiting missen op de gewenste ontwikkeling van medezeggenschap van cliënten. Tevens zou de wet leiden tot hogere zorgkosten en een toename van de administratieve lastendruk. De zorgorganisaties pleiten voor een werkbare en werkzame medezeggenschap, waarbij regelgeving ruimte biedt aan nieuwe vormen en maatwerk.

Vijf concrete voorstellen

Op 12 september debatteert de Tweede Kamer over de nieuwe wet. De organisaties doen in een brief naar de leden van VWS in de Tweede Kamer vijf concrete voortellen voor een evenwichtigere wet:

• Behoud het verzwaard adviesrecht
• Schrap het enquêterecht
• Voorzie in een korte en effectieve procedure ter beoordeling van geschillen
• Behoud zorggeld voor de zorg
• Voorkom discussie over verdeling van bevoegdheden tussen cliëntenraden

Verzwaard adviesrecht behouden

Het wetsvoorstel vervangt het verzwaard adviesrecht door het instemmingsrecht. Dat betekent dat een zorgaanbieder een besluit niet kan nemen als de cliëntenraad er niet mee instemt, tenzij de commissie van vertrouwenslieden of de rechter oordeelt dat het besluit van de zorgaanbieder gevergd wordt om zwaarwegende bedrijfsorganisatorische, bedrijfseconomische of bedrijfssociale redenen, of wanneer de beslissing van de cliëntenraad om niet in te stemmen als ‘onredelijk’ wordt bestempeld. ‘De bestuurlijke verantwoordelijkheid van een zorgaanbieder reikt echter verder dan alleen bedrijfsorganisatorische, bedrijfseconomische of bedrijfssociale aspecten. Een cliëntenraad is naar zijn aard niet gehouden aan deze integrale afweging van belangen en kan uiteindelijk ook niet de verantwoordelijkheid dragen’, aldus Geel. ‘Wij verzoeken daarom om de verantwoordelijkheidsverdeling tussen bestuurder en cliëntenraad in stand te houden en daarom het verzwaard adviesrecht niet de vervangen door een instemmingsrecht.’

Enquêterecht schrappen

Het enquêterecht geeft de cliëntenraad de mogelijkheid om de rechter te vragen in te grijpen bij vermeend wanbeleid. ‘Wij constateren dat in geen van de enquêteprocedures die cliëntenraden tot nu toe hebben gevoerd, wanbeleid is vastgesteld. In feite kenden al deze procedures alleen maar verliezers: wanbeleid is niet aangetoond, de verhoudingen raken verstoord, de cliëntenraad boet in aan geloofwaardigheid, het doel wordt niet bereikt, de reputatie van de zorgaanbieder lijdt er hoe dan ook onder, de weg via de reguliere geschillenbeslechting wordt soms overgeslagen en de kosten van een enquêteprocedure lopen in de honderdduizenden euro’s. Wij verzoeken u daarom het enquêterecht uit de wet te schrappen.’

Korte en effectieve procedure ter beoordeling van geschillen

Meningsverschillen over de toepassing van de huidige Wmcz worden beoordeeld door de commissie van vertrouwenslieden. Tegen uitspraken van de commissie van vertrouwenslieden kan niet in beroep worden gegaan. Op deze manier worden geschillen via een korte en informele procedure beoordeeld. ‘Deze procedure verloopt naar ieders tevredenheid’, aldus Geel. ‘Toch wordt deze simpele, informele en kortdurende procedure vervangen door een complexe, formele en langdurige procedure, waarin het geschil aan maar liefst vier instanties voorgelegd kan worden. Eén beroepsinstantie is in onze ogen echt wel voldoende. Wij verzoeken u daarom het wetsvoorstel zodanig aan te passen dat de uitspraken van de LCvV bindend blijven. Indien toch een beroepsmogelijkheid wordt geïntroduceerd, voorzie dan in een korte en effectieve procedure.’

Zorggeld behouden voor de zorg

Het wetsvoorstel bepaalt dat kosten van de cliëntenraad voor rekening komen van de zorgaanbieder, mits de kosten noodzakelijk zijn voor het werk van de cliëntenraad. De beperking tot kosten die noodzakelijk zijn, geldt echter niet ten aanzien van kosten van rechtsbijstand. De cliëntenraad kan daarom naar eigen inzicht kosten maken, ook als deze niet noodzakelijk zijn. ‘Het wetsvoorstel geeft hiermee de cliëntenraad een blanco cheque voor kosten van de rechtsbijstand. Wij vinden het ongewenst dat cliëntenraden zorgaanbieders kunnen dwingen om zulke hoge bedragen uit te geven aan advocaten zonder dat vooraf beoordeeld kan worden of dit nodig is. Wij verzoeken u daarom aan het wetsvoorstel een bepaling toet e voegen die het mogelijk maakt om vooraf objectief te toetsen of kosten van rechtsbijstand noodzakelijk zijn.’

Discussie voorkomen

Het wetsvoorstel geeft zorgaanbieders de opdracht een cliëntenraad in te stellen. Voor zorgaanbieders waar cliënten langdurig verblijven, geldt de verplichting om een cliëntenraad in te stellen die de belangen van een deel van de cliënten behartigt. Als een cliëntenraad wordt ingesteld voor een deel van de cliënten, heeft deze echter nog geen bevoegdheden. ‘Daarvoor moet de zorgaanbieder de medezeggenschapsregeling aanpassen. Hiervoor is de instemming nodig van alle cliëntenraden. Geeft één van de raden geen instemming, dan moet de commissie van vertrouwenslieden ingeschakeld worden. De minister geeft echter terecht aan dat deze de knoop niet zal kunnen doorhakken. De weigering om in te stemmen kan best gevaarlijk zijn. Zo ontstaat een impasse: de zorgaanbieder stelt op verzoek van cliënten een cliëntenraad in, maar deze krijgt geen bevoegdheden omdat een andere cliëntenraad daar niet mee instemt’, aldus Geel. ‘Al deze uitvoeringsproblemen kunnen voorkomen worden door simpelweg in de wet te bepalen dat, als een cliëntenraad wordt gevormd die de belangen van een bepaalde groep cliënten behartigt, deze ook de bijbehorende bevoegdheden krijgt voor zover er onderwerpen aan de orde zijn die specifiek betrekking hebben op de groep cliënten waarvoor de cliëntenraad is ingesteld.’