‘Hij luistert goed en snapt dat er een switch nodig is van het medische naar het sociale domein’, zegt Anne-Mei The, hoogleraar langdurige zorg en dementie, na afloop van haar ontmoeting met minister Hugo de Jonge. Hij ontving The met haar collega Liz Cramer, die een hoofdrol speelt in het boek, op het ministerie van VWS, afgelopen vrijdag 10 november na de ministerraad, voor de overhandiging van haar nieuwe boek Dagelijks leven met dementie, een blik achter de voordeur. In het boek zoomt ze in op wat er gebeurt als mensen te horen hebben gekregen dat ze dementie hebben. De diagnose zet hun hele wereld op de kop, maar ze moeten zelf maar uitzoeken hoe ze met hun ziekte moeten leven. ‘De medische zorg heeft ze niets te bieden en voor het verpleeghuis is te vroeg. Er is een kloof tussen de medische benadering en het verpleeghuis.’

Sociale benadering dementie

De sociale benadering van dementie voorziet daarin. Er worden gesprekken gevoerd na de diagnose wat mensen met dementie te wachten staat, wat ze nog wel kunnen en hoe ze hun leven opnieuw vorm kunnen geven. De mantelzorgers krijgen een vertrouwenspersoon die fungeert als gids. De interventies zijn er ook op gericht om mantelzorgers tijd en ruimte voor zichzelf te geven, zodat ze de zorg langer volhouden. Anne-Mei strijdt al jaren voor meer aandacht voor de sociale benadering van dementie, maar stuit op weerstand van gevestigde partijen in de medische wereld en de verpleeghuizen. Zij hebben er geen belang bij dat geldstromen anders gaan lopen. ‘Er gaan miljarden euro’s naar medisch onderzoek naar de oorzaken van dementie. Verpleeghuizen krijgen miljarden euro’s om de zorg voor hun bewoners te verbeteren. Mensen die thuis wonen met dementie staan buitenspel, terwijl de sociale en psychische nood achter de voordeur enorm is. Er gebeurt wel wat aan sociaal-psychische ondersteuning, maar die projecten hangen aan elkaar met subsidie en de inzet van vrijwilligers. Er is echt behoefte aan een agenda voor sociaal-psychische ondersteuning.’

Deltaplan dementie

Het Deltaplan dementie was in haar ogen in het verleden te veel gericht op medisch onderzoek. Ze is er onlangs wel lid van geworden, omdat het bestuur heeft toegezegd dat er meer aandacht komt voor de sociale benadering van dementie. ‘Er moet een deltaplan komen voor de mantelzorgers van mensen met dementie. Het menselijke leed achter de voordeur bij dementie is enorm. Die bestrijd je niet met de belofte van een pilletje over tien jaar. Die mensen hebben nu hulp nodig, anders verdrinken ze. We zouden moeten onderzoeken wat de effecten zijn van sociaal-psychische interventies. Stel dat mensen het daardoor twee of drie maanden langer thuis uithouden, dan bespaar je als samenleving honderden miljoenen euro’s.’

Pilot sociale benadering dementie in Friesland

Het probleem van dit soort besparingen is dat de partij die moet investeren niet profiteert van de opbrengsten, legt The uit. Het zijn de gemeenten die volgens de Wmo moeten investeren, maar het is de Rijksoverheid die via de Wlz de financiële vruchten plukt als mensen later in het verpleeghuis worden opgenomen. The loopt ertegen aan in Friesland, waar ze samen met de Kwadrantgroep, zorgverzekeraar De Friesland en de gemeente Leeuwarden de sociale benadering in de praktijk probeert te brengen. ‘De investeringen van de gemeente vloeien doorgaans terug in de schatkist. Sluis die besparingen terug naar de gemeente. Verpleeghuizen raken omzet kwijt als mensen later worden opgenomen. Maar dat kunnen ze compenseren met sociaal-psychische hulp aan huis. We willen in een pilot de budgetten van de gemeente, het zorgkantoor en de zorgaanbieder bij elkaar doen, zodat we het geld eerlijk kunnen verdelen. Het gaat mij niet om een zak geld. De beweging in de samenleving is dat mensen langer thuis wonen. Dat moeten we dan wel mogelijk maken.’