Jaarlijks sterven duizenden 65-plussers na een val. In 2014 waren het er  3000. Dit aantal zal door de toenemende vergrijzing de komende 15 jaar oplopen tot circa 4800. Ouderen vallen het vaakste in hun directe woonomgeving. De Universiteit Maastricht speelt daarop in met de nieuwe therapie ‘Zicht op Evenwicht’. Een zorgprofessional, vaak een verpleegkundige of een fysiotherapeut, zoekt de oudere thuis op om daar samen te werken aan vermindering van val-angst en verbetering van zijn of haar functioneren. Ze praten over de gedachten die ouderen hebben over vallen, het nut van lichaamsbeweging en hoe ze hun gedrag veiliger kunnen maken. De gesprekken monden uit in op maat gesneden advies. Verder volgt de oudere een oefenprogramma dat aansluit op de persoonlijke mogelijkheden.

Val-angst overwinnen
Wetenschapper Tanja Dorresteijn volgde twaalf maanden lang de voortgang van enkele honderden patiënten. De gevolgen van valpartijen zijn volgens Dorresteijn groot. Ouderen die vallen breken vaak een heup, arm of been en lopen niet zelden hoofdletsel of zelfs een hersenschudding op. En hoe ouder ze zijn hoe groter de kans op ernstige gevolgen. Dorresteijn: ‘Alleen al die bezorgdheid om te vallen zorgt voor problemen. Ouderen komen de deur niet meer uit en als ze toch gaan, zijn ze soms zo onzeker dat ze uitgerekend daardoor eerder vallen. Per persoon brengen we zo goed mogelijk in kaart wat helpt om die angstgevoelens te overwinnen en wat de goede oefeningen zijn om meer balans te krijgen, bijvoorbeeld krachtoefeningen of andere vormen van lichaamsbeweging. De meeste ouderen kunnen met de juiste begeleiding vaak toch meer dan ze denken. Zo kunnen ouderen mogelijk zonder professionele hulp zelf weer zelf douchen of boodschappen doen.’

Isolement doorbreken
In de zeven contactmomenten van de therapie stelt de zorgprofessional met de oudere een plan op om beperkingen te overwinnen. Dorresteijn: ‘Val-angst leidt tot een gebrek aan beweging en soms zelfs tot een isolement. Een van de belangrijkste effecten van de nieuwe aanpak is dat we juist dit doorbreken. We zien dat ouderen na een jaar een stuk minder bezorgd zijn om te vallen, waardoor ze wat gemakkelijker gaan bewegen en meer sociale activiteiten gaan ontplooien. Dit past heel goed in het huidige overheidsbeleid om meer ouderen langer zelfstandig te laten wonen.’

Minder valpartijen
De mensen die de therapie volgden, hadden dertig procent  minder valincidenten binnenshuis, ontdekte Dorresteijn. Haar studie laat zien dat de nieuwe intensieve aanpak niet duurder uitpakt dan reguliere zorg. De kosten voor de cursus zijn circa 700 euro per deelnemer. Daar staat tegenover dat minder valincidenten en verbeterd functioneren ook een besparing op de hoge zorgkosten opleveren. In 2014 bedroegen de kosten gerelateerd aan valincidenten in Nederland nog 810 miljoen euro.  Op 12 mei promoveert Tanja Dorresteijn op haar onderzoek. Dorresteijn en haar promotor professor Ruud Kempen hopen dat alle zorgverzekeraars de vergoeding voor de cursus in hun polissen opnemen, zodat er geen drempel meer is om deel te nemen.