Waarom valt zo’n mededeling me nu eigenlijk op? Dat vrijwilligers niet gratis zijn is wel bekend en deze onderzoeken heb ik ook wel eens vaker gezien. Maar vrijwilligers staan op dit moment wel erg in de belangstelling. Je hoort en leest vaak dat de participatiemaatschappij wel een aardig idee is, maar dat het aantal vrijwilligers steeds verder afneemt. En de transitie van het scheiden van wonen en zorg is nog maar net begonnen. Ook wordt vaak gezegd dat vrijwilligerswerk geen betaalde arbeid zou verdringen. Dat geven zorginstellingen tenminste aan als er gereorganiseerd moet worden. Deze ondernemer ziet dat anders en maakt ook andere keuzes. De betaalde medewerker verdringt hier de vrijwilliger.

Grote onderlinge verschillen

Het onderwerp is dus veelzijdig en dat is voor het inrichten van onze participatiemaatschappij erg interessant. Zorginstellingen hebben behoefte aan vrijwilligers maar in de praktijk zijn er wel grote onderlinge verschillen. De ene organisatie heeft geen enkel probleem en de andere zie het aantal vrijwilligers met tientallen procenten afnemen. Landelijk gezien neemt het totale aantal vrijwilligers trouwens niet wezenlijk af, maar het gemiddelde aantal uren per vrijwilliger wel.

Ook opbrengsten belangrijk

Vrijwilligers kunnen dan (in deze casus) hetzelfde kosten als betaalde krachten, maar laten we ook naar de opbrengsten kijken. Dat deed deze ondernemer ook en hij ziet de opbrengsten op verschillende manieren. De nauwkeurigheid van de dienstverlening is hoger bij professionals, maar daarnaast ziet hij zijn medewerkers vooral als ambassadeurs van het bedrijf. Zij zijn gericht bezig voor het bedrijf. En dat heeft hij graag onder controle.

Verschillende belangen

Nu wordt de dienstverlening aan klanten ook voor zorginstellingen snel belangrijker. Is er voor een B2C-bedrijf (business to consumer – zorgaanbieder) nog wel ruimte voor vrijwilligers? Zeker wel, maar het lijkt mij beter om het anders te organiseren. Natuurlijk richt een zorgaanbieder zich op het belang van de zorgvrager, maar ook op het eigen belang van de organisatie en de medewerkers. Dat mag een manager niet negeren en dat gebeurt in de praktijk ook niet.

Vrijwilliger geen leverancier

Bij andere soorten dienstverlening pakt de rekensom van vrijwilligerskosten waarschijnlijk anders uit dan bij maaltijdbezorging en zijn ze wel goedkoper. Toch lijkt het mij beter om vrijwilligers in instellingen anders in te zetten. De vrijwilligers vinden het vooral leuk om het vrijwilligerswerk te doen en om mensen te ontmoeten. Iets doen voor oudere medemensen is dan voor veel mensen aantrekkelijk. Maar niet als verlengstuk van een bedrijfsmatige leverancier die diensten aan een (oudere) klant verkoopt.

Investeren in marktontwikkeling

Het is beter als de vrijwilligers zich direct richten op hun medemens, net zoals de familie dat doet. Vrijwilligers en familieleden geven zo – samen met de klant – invulling aan de toekomstige participatiemaatschappij. Dat vraagt natuurlijk wel coördinatie en organisatie. Mogelijk ook training of faciliteiten. Voor zorgaanbieders zou het goed zijn om zich hier op te richten en minder op het inzetten van vrijwilligers bij taken die duidelijk bij de aanbieder van diensten ligt. Bedrijfsmatig gezien kun je zeggen dat je dan werkt aan het ontwikkelen van de vraag, maar het vraagt wel iets van de organisatie. Ik vind het een aantrekkelijk scenario. Tijd, geld en faciliteiten vrij maken voor marktontwikkeling, zodat de klant nog meer moeilijk te beantwoorden vragen gaat stellen.