Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties6

‘Ggz heeft blinde vlek voor naasten van psychische patiënten’

Bart Kiers schrijft zowel over cure als care. Zijn aandachtsvelden zijn de ziekenhuizen, medisch specialisten, wijkverpleging en ouderenzorg.
De reguliere ggz bekommert zich niet om honderdduizenden naasten van mensen met ernstige psychische problemen. ‘Als je door de problematiek van een ander in een krankzinnige situatie zit, schiet de hulpverlening tekort’, stelt Ando Rokx, programmadirecteur expertisebedrijven bij Zorg van de Zaak en klinisch psycholoog bij Rodersana.
ggz
Foto: WavebreakMediaMicro Stock.adobe

Een op de vier Nederlanders kampt met een vorm van psychische problematiek. Vrijwel iedereen heeft dus een ‘patiënt’ in zijn netwerk. Voor een grote groep mensen kan dat zeer intensief en belastend zijn. Honderdduizenden naasten van mensen met ernstige psychische problemen dragen zelf intensief zorg voor personen met psychische problematiek. Deze groep naasten loopt in de praktijk vaak tegen onbegrip aan en problemen zijn onderbelicht, vindt Ando Rokx, programmadirecteur expertisebedrijven bij Zorg van de Zaak en klinisch psycholoog bij Rodersana.

Ando Rokx

‘Als je voor je dementerende moeder of vader zorgt, vindt iedereen dat goed van je’, zegt Rokx. ‘Maar zorgen voor je psychotische of verslaafde zoon of dochter vinden mensen vooral heel heftig. Naasten krijgen te maken met verdachtmakingen. Ze denken al gauw dat je als ouder een aandeel hebt in het ontstaan van de problematiek. Ouders gaan de oorzaak van de problemen ook bij zichzelf zoeken. Ze vragen zich af of ze misschien fouten hebben gemaakt in de opvoeding.’

Hulpverlening staat met lege handen

Naasten vervullen een grote rol in de omgang en de opvang van mensen met verslaving of psychiatrische problemen. Daar komt bij dat professionele hulpverleners zijn gebonden aan allerlei regels waardoor ze vaak worden beperkt in wat ze kunnen doen. ‘De geheimhoudingsplicht maakt het lastig om open te kunnen communiceren over patiënten. Maar als een kind met suïcide-neigingen uit de kliniek wordt ontslagen, staan ze vaak wel bij de ouders op de stoep. Indien de patiënt bovendien weigert om mee te werken aan de hulpverlening staat de hulpverlener met lege handen en komt de zorg terecht bij de sociale omgeving. Hulpverleners kunnen na werktijd de problemen loslaten. Voor naasten is de problematiek altijd aanwezig’, aldus Rokx.

Naasten krijgen zelf psychische problemen

Dat naasten van mensen met ernstige psychische problemen zichzelf wegcijferen is volgens Rokx een natuurlijke reactie. ‘Ze willen dat het goed gaat met hun naasten. Maar als dat lang duurt, gaan ze hun gedrag aanpassen. Ze tolereren dingen om escalatie te voorkomen, terwijl dat eigenlijk helemaal niet goed is. Ze willen voorkomen dat er weer een suïcidepoging komt of willen een crisisopname voorkomen. Ze voelen zich verantwoordelijk en offeren delen van hun eigen leven op. Ze verwaarlozen vriendschappen en gaan niet op vakantie. Als je een kind hebt met psychoses dat over straat zwerft of je partner ligt de hele dag depressief op bed, dan heeft dat enorme impact. Zeker als je daar jarenlang aan bloot bent gesteld. Dan is het niet gek als mensen daardoor zelf psychische problemen ontwikkelen. De hulpverlening kijkt de andere kant op en heeft geen oplossing, want het is immers geen ziekte. Totdat de naasten er zelf onderdoor gaan.’

Hulp aan naasten van psychische patiënten

Om te voorkomen dat naasten omvallen, is Rodersana begin 2018 een pilot gestart. Daarin krijgen naasten van mensen met verslavingsproblemen vier groepssessies van ruim twee uur. Met acht tot tien lotgenoten leren ze om hun eigen emoties rond de situatie beter te hanteren. ‘We moeten naasten bijna dwingen om niet over de patiënt te praten. We willen dat ze oog hebben voor hun eigen angst, verdriet, woede en pijn. Het is pittig, confronterend en heftig. Er is veel herkenning. Mensen zijn afgedreven van hun eigen beleving. Wie ze zijn en wat ze willen. We proberen op concreet niveau handvatten te bieden. We leren ze om de eigen grenzen te bewaken om te voorkomen dat ze worden meegesleurd in de psychische problematiek van de patiënt. We leren hoe ze hun eigen leven overeind kunnen houden en zich te bekommeren om hun eigen mentale gezondheid. Alleen als je goed voor jezelf zorgt, kun je goed voor anderen zorgen.’

6 REACTIES

  1. Ik heb hetzelfde ervaren als waar het artikel over gaat, in een gezin met pubers omgaan met een depressieve partner/ouder. Ondanks de vraag om begeleiding aan Dimence gebeurde er hoegenaamd niets. Er wordt wel gezegd: wij begeleiden het hele systeem, maar dat is nooit gedaan. De gevolgen zijn nog steeds merkbaar, de gezinsleden zijn beschadigd. Ik ben erg blij dat iemand de focus verlegt naar de naasten. En misschien zijn er instellingen die het wel goed doen, die goed hulp bieden. Dat is heel fijn voor de betrokken families. Maar de instellingen waar het niet gebeurt, daar moet iets mee. Er is veel aandacht voor ervaringsdeskundigheid van de cliënten in de GGZ, het wordt tijd voor ervaringsdeskundigheid van het betrokken systeem: het gezin, de partner, de vrienden, de ouders… Ik ben blij dat Ando Rokx dit onderzoek doet. Ik denk graag mee!

  2. Lees alle reacties
  3. Herken me heel goed in dit artikel al 23 jaar vele opnames meegemaakt het is vaak op eieren lopen je aanpassen rekening houden…enz ypsilon kun je bellen maar je werkt…hulpverleni g vraagt nooit hoe het met jou gaat door bezuinigingen hulp voor zoon nog slechter ook tijdens begeleid wonen.wat gesprekken…maar beter wordt het niet en zelf ben je te moe om een cursus hierover te volgen meestal ver weg en te moe .en zo hobbelen we maar door .
    Veel onbegrip ook in de ggz niet alle behandelaars zijn even tactisch…dit wilde ik even kwijt..je verdere leven wordt er enorm door beheersd .en dan de pijn die je erover hebt…

  4. Ik herken mij juist heel goed in het artikel. Onze dochter heeft ernstige psychische problemen en is daarvoor inmiddels ruim vier jaar in behandeling. Het systeem wordt bij de behandeling betrokken, maar alleen met als doel om onze dochter zo goed mogelijk te helpen. Er is bij de behandelaars niet of nauwelijks aandacht voor de impact die het voortdurend verlenen van nabijheid en zorg op de rest van het gezin heeft, ook niet als we expliciet om die aandacht vragen.
    Om escalaties te voorkomen hebben wij in de loop der jaren sluipenderwijs ons gedrag aangepast: we zijn op eieren gaan lopen, we hebben onze grenzen verlegd en onszelf weggecijferd. Door de voortdurende zorg voor onze dochter zijn we onszelf gaandeweg uit het oog verloren. Dat mist zijn uitwerking niet. Zowel mijn vrouw als ik hebben inmiddels de energie niet meer om te werken en we zijn daarom al meer dan zes maanden met ziekteverlof. Sinds een paar weken woont mijn vrouw tijdelijk elders, ze is volledig uitgeput en depressief geraakt.
    Het mag duidelijk zijn: het systeem wordt niet goed geholpen als er in de systeemtherapie alleen aandacht voor het welzijn van de patiënt is.
    Gezien de bovenstaande reacties had er geen betere kop boven het artikel kunnen staan!

  5. Professionals en ervaringsdeskundigen binnen RIBW’s hebben zeker wel oog voor naastbetrokkenen. Wij geloven er in dat zij een wezenlijk aandeel hebben in het herstel van onze clienten. Ook zij maken inderdaad heftige periodes mee en zijn van onschatbare meerwaarde bij de hulpverlening. Wie kent de client immers beter dan zij?!
    Artie van Tuijn
    Voorzitter RIBW Alliantie

  6. Geheel eens met bovenstaande schrijfster. In de kinderpsychiatrie ook een totaal ander beeld. Wij werken altijd systeemgericht. In de volwassenenpsychiatrie verbetering gewenst, maar Rokx vergeet voor het gemak te beschrijven wat er al aan modules ontwikkeld is. Hij doet alsof er iets exclusiefs en nieuws wordt opgezet. Gratis reclame in die ellendige markt die de GGZ is geworden.

  7. En alweer een telegraaf achtige kop in zorgvisie gevolgd door een soort advertorial ! Nu over ondersteuning van naastbetrokkenen. Ik werk zelf bij Altrecht Ouderenpsychiatrie (een grote GGZ instelling in het midden van het land) en herken me helemaal niet in dit beeld. Wij betrekken standaard naasten in onze behandeling. Hebben uitgebreid ondersteuning en behandel aanbod voor naastbetrokkenen. Deels zelfs wetenschappelijk zelf onderzocht (PIMM methodiek) !
    Er is naast familieavonden, familievertrouwenspersonen en een actieve familieraad, ook b.v. speciaal toegespitst ehealth aanbod. En dat doen wij niet alleen, maar ook in nauwe samenwerking met buurtteams, welzijnsorganisaties en in ketens Dementie e.d. Wordt het niet tijd voor wat journalistieke research onderbouwing van de artikelen in Zorgvisie ?

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.