Gezond eten, afvallen, stoppen met roken en bewegen dragen bij aan een betere conditie. Die is essentieel voor mensen die een (openhart)operatie moeten ondergaan. Het Thoraxcentrum en het Centrum voor Revalidatie van het UMC Groningen zijn gestart met een opmerkelijke combinatie van revalidatie voor én na de ingreep. Met deze nieuwe pre- en postoperatieve hartrevalidatie worden naar verwachting complicaties voorkomen en herstelt de patiënt sneller, zegt Evert Jan Beens, manager van het Thoraxcentrum. ‘En het idee is: mensen niet alleen repareren maar ook leren gezonder te leven.’ De komende vijf jaar komen jaarlijks 160 patiënten in aanmerking; de overige patiënten krijgen de gebruikelijke revalidatie na de hartoperatie.
Individueel en in groepsverband
Het programma duurt in totaal drie maanden. Vier weken voor de operatie start de patiënt met drie keer per week een halve dag (leren) bewegen, in combinatie met informatie over gezonde voeding, afvallen, stoppen met roken en psychische aspecten zoals angst voor de operatie. Vier dagen na de operatie wordt de patiënt opgenomen in het Centrum voor Revalidatie (Beatrixoord). Met een programma op maat werkt hij individueel en in groepsverband aan zijn conditie en herstel.
Belasting kort na de operatie
Tot nu toe hebben 27 patiënten het programma gevolgd. Sommigen zijn aanvankelijk huiverig om zich in te spannen met zo’n grote borstwond. ‘Uit internationaal onderzoek blijkt dat het juist goed is om het hart kort na de operatie te belasten’, vertelt Beens.
Normaal gesproken rust een patiënt na een hartoperatie eerst vijf weken thuis uit en start daarna soms met revalideren. ‘Intussen is hij vaak de motivatie kwijt om te bewegen en zijn leefstijl aan te passen. Begin je daar snel na de operatie mee, dan is die drive er nog wel’, zegt Beens over het oorspronkelijke idee van professor Mariani, hoofd van de afdeling Cardiothoracale chirurgie van het Thoraxcentrum. ‘In zijn geboorteland Italië is het, anders dan in Nederland, gebruikelijk dat patiënten na een hartoperatie klinische revalidatie krijgen. De combinatie van revalidatie voor én na de operatie is uniek in Europa.’
Effectiviteit
Een team, bestaande uit thoraxchirurg, cardioloog, fysiotherapeut, diëtist, verpleegkundigen, psycholoog en maatschappelijk werker, begeleidt de patiënt tijdens het hele programma. Arbeidsintensief en duur, erkent Beens. ‘Per patiënt kost het circa tienduizend euro. Ingeval de verzekeraar de kosten niet vergoedt, betaalt het ziekenhuis. De komende jaren vindt promotieonderzoek plaats naar de effectiviteit, de kosten en baten en de langetermijneffecten. We hopen hiermee te kunnen bewijzen dat deze investering zichzelf door de reductie van complicaties, ligduur en heropnames terugbetaalt. Parallel onderzoek richt zich op de vraag of hartpatiënten door dit programma sneller weer aan het werk kunnen.’
Beens verwacht dat in de loop van dit jaar de grote lijnen zichtbaar worden. ‘Om de resultaten ook wetenschappelijk te kunnen staven, zijn er de komende vijf jaar achthonderd patiënten nodig die aan het revalidatieprogramma meedoen.’