Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Praktijkvariatie als motor voor kwaliteitsverbetering

Bart Kiers schrijft zowel over cure als care. Zijn aandachtsvelden zijn de ziekenhuizen, medisch specialisten, wijkverpleging en ouderenzorg.
[Weekoverzicht] De praktijkvariatie in de zorg is gigantisch. Door uitkomsten te meten en te leren van de verschillen bereiken ziekenhuizen spectaculaire resultaten.
Praktijkvariatie als motor voor kwaliteitsverbetering
Foto: Markus Graefen van de Martini-Klinik. Foto: Reed/Herbert Wiggerman

Patiënten met hartfalen hebben in sommige Amerikaanse ziekenhuizen 31 keer zo veel kans op overlijden als in andere. In Nederland is er een factor negen verschil in complicaties na een prostaatoperatie tussen de beste en slechtste ziekenhuizen. De praktijkvariatie in de zorg is enorm en bevat dus een enorm potentieel voor verbetering, blijkt tijdens het Zorgvisie Executive-congres ‘Van kwaliteitstransparantie naar kwaliteitsverbetering’. ‘Weten we hoe goed we zijn en begrijpen we ook waarom? Wat is relevant om te meten en welke data deel je met de buitenwereld?’, vraagt dagvoorzitter Jan-Willem Kuenen van The Boston Consulting Group, mede-organisator van het congres op 3 juni in Bunnik.

ICHOM

De weg van kwaliteitsverbetering begint bij het meten van de uitkomsten van zorg. Dat maakt duidelijk of de behandeling het beoogde effect heeft. Transparantie legt verschillen genadeloos bloot. De medisch specialisten in de slechtste en de beste ziekenhuizen verschillen niet wezenlijk van elkaar in hun doel, vertelt Stephan Larsson, managing director van The Boston Consulting Group (BSG) in Stockholm en een van de oprichters van het International Consortium for Healthcare Outcome Measurement (ICHOM). ‘Zowel de koplopers als de achterblijvers zijn vol goede bedoelingen, ze willen allemaal mensen beter maken. Dat de ene veel betere uitkomsten heeft dan de andere, heeft te maken met de context, de organisatie van de zorg. Die belemmert artsen om de juiste dingen te doen. Het is aan de leiders in de zorg om daar wat aan te doen. Creëert de behandeling meerwaarde voor patiënten? Dat moet voor ziekenhuizen het leidende principe zijn bij de organisatie van zorg.’

Erasmus MC

De weg naar betere zorg begint dus met het meten van uitkomsten. Maar hoe doe je dat? Zo veel artsen, zo veel meningen. ICHOM in Boston, een non-profitorganisatie, opgericht door Michael Porter van Harvard, BCG en het Karolinski Instituut in Stockholm, maakt internationale sets van uitkomstmaten voor 40 aandoeningen. De organisatie brengt experts met een passie voor betrouwbare uitkomstmeting uit 28 landen samen. Namens Nederland praat DICA, de organisatie voor kwaliteitsregistratie, bijvoorbeeld mee over darmkanker. Wereldwijd werken ruim 300 ziekenhuizen met de ICHOM-standaarden die al af zijn, zoals uitkomstmaten voor hersentumoren, hartfalen en dementie. Bij bijeenkomsten van ICHOM leren alle ziekenhuizen van elkaar.

Een van die ziekenhuizen is het Erasmus MC. Bestuursvoorzitter Ernst Kuiper is erin geslaagd de leidende medisch specialisten in zijn ziekenhuis te overtuigen dat het meten van uitkomsten de weg naar de toekomst is. Een niet geringe prestatie om een lerende organisatie te maken van zo’n groot ziekenhuis, want het veranderen van de dokterscultuur is een van de moeilijkste onderdelen. Cruciaal is ook de inbreng van patiënten. In het Erasmus praten ze mee om bij aandoeningen te bepalen wat voor hen relevante uitkomsten zijn.

Delen data

De discussie tussen panelleden laat zien dat aan het meten van uitkomsten wel wat haken en ogen zitten. Het zomaar delen van alle kwaliteitsdata heeft volgens Rob Tollenaar, voorzitter van DICA, geen zin. Dat kan zelfs averechts werken, omdat het medisch specialisten kopschuw maakt. ‘Transparantie moet geen doel op zich zijn. Je moet de uitkomsten wel duiden. Het gaat om het openbaar maken van zinvolle en betrouwbare informatie voor dokters en patiënten.’

Registratielast knelt

Een ander knelpunt is de registratielast die alle kwaliteitsregistraties opleveren. Ziekenhuizen kreunen en steunen. ‘We moeten al zo veel’, zegt Bas Leerink, bestuursvoorzitter van Medisch Spectrum Twente. ‘We weten dat het goed is, maar het komt er wel allemaal bij.’ Ook de kosten van de kwaliteitsregistraties zijn een probleem. Alhoewel Olivier Gerritse, directeur zorginkoop Zilveren Kruis, de totale kosten wel mee vindt vallen. ‘Daar moeten we gewoon goede afspraken over maken.’ Hij vindt dat de uitkomsten op den duur meegenomen moeten worden bij de zorginkoop. Koplopers mogen meer groeien of krijgen hogere tarieven.

Martini-Klinik

Als zorgorganisaties de weg van kwaliteitsmeting en -verbetering succesvol bewandelen, kunnen ze een bron van inspiratie zijn. De Martini-Klinik in Hamburg is zo’n koploper, die op het gebied van prostaatkankerzorg uitzonderlijk goede resultaten behaalt. Waar in het gemiddelde Duitse ziekenhuis na verwijdering van de prostaat 56,7 procent van de patiënten weer volledig continent wordt, is dat in de gespecialiseerde kliniek in Hamburg 93,5 procent. ‘Hoogvolume en een systeem van kwaliteitsverbetering zijn de sleutels tot succes‘, vertelt uroloog Markus Graefen. Het team van tien medisch specialisten doet 2200 operaties per jaar. Elke uroloog doet zeven tot tien operaties per week. Elke operatie wordt uitgebreid gedocumenteerd. Die registratie maakt onderdeel uit van het normale werk. De urologen komen eens per kwartaal samen om de uitkomsten te analyseren en te bespreken hoe de zorg beter kan.

Apenrots

Bijzonder aan de Martini-Klinik is de open en lerende cultuur. Waar in de meeste Duitse ziekenhuizen een strikte hiërarchie heerst op de apenrots van dokters, zijn de urologen in Hamburg allemaal gelijk. Ze zijn gewoon in loondienst en verdienen allemaal evenveel. De ervaren artsen voelen zich niet te goed om te leren van de jongste bediende. Toen een beginnende uroloog opmerkelijk betere resultaten behaalde, keken de ervaren artsen mee tijdens zijn operaties en ontdekten wat hij net even anders deed. Het geheim van zijn succes werd best practice.

Niet saai

‘Maar is het niet saai om alleen maar prostaten te verwijderen?’, vraagt een arts in het publiek. Veel artsen willen afwisseling in hun werk en willen verschillende soorten operaties doen. Voor Graefen en zijn collega’s speelt dat geen rol. ‘Het gaat niet om mij, maar om excellente zorg te leveren aan patiënten. Onze uitdaging is de lat steeds hoger te leggen.’

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.