Op het zonnige terrein in Drachten wordt het Tweede Kamerlid gelijk blootgesteld aan het eerste apparaat: De Sona Boog. Op de maat van ‘muziek van vroeger’ beweegt Dijkstra zich vlug over de nummers. Een groep ouderen in het aangrenzende woonzorgcentrum voor dementerenden kijkt geamuseerd toe. Onderweg naar de fitnessruimte vertelt Anke Huizenga, bestuurder ZuidOostZorg, dat het centrum is ontwikkeld tot een inspirerende omgeving waar mensen graag willen komen. ‘Denk aan ouderen die hier samen komen sporten, een kop thee drinken en weer naar huis gaan.’

Motivatie

Spelelementen zorgen voor vrijheid en plezier, vertelt Hylke van Dijk, lector Lector Serious Gaming bij de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. ‘Mensen krijgen het gevoel dat ze leuke dingen aan het doen zijn. Het is onze taak om serious gaming gemeengoed te maken en daarvoor is het belangrijk dat mensen snappen hoe en waarom het werkt. Wat daarbij helpt is dat gebruikers zelf mogen bepalen hoe zij de techniek inzetten en welk spel zij spelen. De therapeut kan vervolgens aanwijzingen geven over de uitvoering van de oefening. Denk aan tennis spelen op de Nintendo Wii. Om hun balans te trainen zouden mensen tijdens het “tennissen” kunnen zitten op een skippybal. Daarnaast gaat de motivatie van ouderen om actief te blijven omhoog. Zij spelen bijvoorbeeld een spel tegen hun kleinkind en blijven zo in beweging.’

Fitnessruimte met Silverfit ©ZuidOostZorg

Bingo en de Elfstedentocht

In de fitnessruimte staat een aantal opstellingen van Silverfit waarmee de ouderen oefenen. In een rolstoel speelt een vrouw bingo. Wanneer het juiste nummer in beeld verschijnt, moet zij bewegen om het nummer op de bingokaart door te krassen. De spellen die gespeeld worden, zijn vrij simplistisch en dat moet ook om het aantrekkelijk te houden voor een brede doelgroep. Doret Brandjes, projectleider zorginnovatie bij iZovator, spreekt regelmatig met aanstormende gamedesigners die zich richten op de zorg. ‘In het begin hebben zij grootse ideeën en willen spellen maken die zij zelf graag spelen, maar die zijn veel te ingewikkeld voor deze doelgroep. Zij moeten “downgraden” en dat valt wel eens tegen.’ Simpel betekent overigens niet minder effectief. Dat bewijst het Elfstedentochtspel op een grote touchtable. De tafel is een aanraakscherm waarop mensen het interactieve bordspel spelen. Na het gooien van de dobbelsteen, stoppen zij op een stad. Er verschijnt vervolgens een foto of spreekwoord waarover met (dementerende) ouderen in gesprek wordt getreden. ‘Techniek zoals deze tafel maakt ons werk echt makkelijker’, vertelt bewegingstherapeut Dijkstra. ‘Het geeft ons onderwerpen om over te praten. Mensen met dementie weten vaak nog heel veel en vertellen uitgebreid over hun belevenissen van vroeger. Op de tafel zit nog een ander spel met foto’s van toeristische trekpleisters. Soms weten zij de naam niet meer van bijvoorbeeld de Arc de Triomphe, maar wel dat er een soldaat uit de Eerste Wereldoorlog onder begraven ligt.’ De techniek zorgt er volgens Dijkstra ook voor dat zij ouderen beter in de gaten kunnen houden of tijd hebben voor wat meer individuele begeleiding omdat de anderen bezig blijven met het apparaat.

Het volgende niveau

‘Bij ZuidOostZorg spelen we om het spel en om de knikkers’, vertelt Roelfien Erasmus, beleidsadviseur ZuidOostZorg. De investeringen in nieuwe techniek moeten ook wat opleveren. ‘In de strategie van ZuidOostZorg is technologie een belangrijk onderdeel. Games zijn alleen nog erg nieuw in vergelijking met andere technologie in de zorg. Zonder goed plan of specifieke deskundigheid van medewerkers wordt het nooit echt een onderdeel van de zorg.’ Erasmus wil in 2017 in alle centra games gebruiken. ‘We moeten genoeg ervaring opdoen zodat we spelontwikkelaars precies kunnen vertellen wat we willen.’

Kamerlid Dijkstra vertelt aan het einde van het bezoek dat zij duidelijk de voordelen, maar ook de knelpunten van serious gaming heeft gezien. ‘Het is mijn doel om het goed op de agenda te krijgen in de Tweede Kamer. Dit soort toepassingen moet veel verder verspreid worden en daarvoor is experimenteerruimte nodig. Traditionele e-health krijgt steeds meer aandacht, maar we mogen ook de nieuwe vormen niet vergeten. De sector loopt nog zo verschrikkelijk achter en daar moeten we veranderingen in aanbrengen. Niet alleen in de zorg, maar ook bij de opleidingen.’

Dijkstra zegt zelf een enorme fan te zijn van e-health en innovatie. Dat bewijst ook de Garmin Vivosmart armband die zij om heeft. ‘De armband zorgt ervoor dat ik meer en vaker beweeg. Als ik tijdens vergaderingen in de Kamer te lang stil zit, trilt de armband en loop ik bijvoorbeeld even naar de fractiemedewerker toe.’