De TAJ heeft de transformatie van de jeugdzorg de afgelopen jaren in de gaten gehouden. Dat begon met de transitie, die bedoeld was om de continuïteit van de zorg te borgen. ‘In die periode is heel veel werk verzet om het nieuwe stelsel in te regelen’, schrijft de TAJ. ‘Grote veranderingen zijn doorgevoerd in de toegang, oude structuren zijn ontmanteld en nieuwe samenwerkingsrelaties zijn opgebouwd. Dat heeft veel inzet gevergd van professionals, aanbieders en gemeenten die voor een grote veranderopgave stonden om dit te realiseren. De transitiefase is aan zijn einde, maar we constateren dat het inregelen nog niet ‘af’ is. Er blijven hardnekkige knelpunten die om een oplossing vragen om de bedoelingen van de Jeugdwet te kunnen realiseren.’

Begin transformatie jeugdzorg

Doordat het inregelen lang duurde, konden gemeenten volgens de TAJ niet voor 2016 aan de transformatie gaan werken. Dat proces loopt niet steeds en er zijn nog altijd grote verschillen tussen gemeenten, blijkt uit de jaarrapportage. De invoering van wijkteams is voor veel gemeenten de meest ingrijpende verandering geweest. ‘Hoewel dit aanzienlijke inspanningen heeft gevergd, functioneren de wijkteams nu over het algemeen naar het oordeel van gemeenten bevredigend’, meldt de TAJ. ‘Niettemin kunnen gemeenten nog veel leren van elkaars ervaringen. Tegelijk zijn veel aanbieders geconfronteerd met aanzienlijke bezuinigingen, organisatie-aanpassingen en veelvormige en complexe contracterings- en afrekeningsprocessen. Dat heeft veel gevergd van hun spankracht. Dit belevingsverschil biedt een verklaring waarom gemeenten in het algemeen positiever zijn over het bereikte resultaat tot nu toe dan de aanbieders.’

Aanzet transformatie jeugdzorg

De TAJ ziet wel dat er aanzetten tot de transformatie zichtbaar zijn in de jeugdhulp, maar dat die zich beperken tot het stelsel als zodanig. Daarbij signaleert de autoriteit dat er nog niet voldoende aansluiting is op andere stelsels die ook belangrijk kunnen zijn voor de jeugdzorg: het onderwijs en het jeugdbeschermingstelsel. ‘Net als in andere domeinen moet samenwerking tussen verschillende professionals op andere domeinen een betere verankering krijgen.’

Beleid in de jeugdzorg

Het beleid in de jeugdzorg is op dit moment vooral gericht op inkoop en contractering, maar er wordt nog weinig onderscheid gemaakt naar de vragen en zorgen van afzonderlijke groepen jongeren. Zo is er bijvoorbeeld te weinig aandacht voor jongeren met meervoudige beperkingen die invloed hebben op hun latere leeftijd. Daardoor wordt het voor deze jongeren moeilijk om de aansluiting te vinden op de zorg en ondersteuning die ze nodig hebben als volwassene.

Conclusie TAJ

De TAJ concludeert dat het inhoudelijke veranderproces meer tijd kost dan aanvankelijk werd verwacht. Als de partijen onderscheid gaan maken tussen de verschillende groepen jongeren en aansluiting zoeken bij andere stelsels, kan de transformatie aan waarde vinnen volgens de autoriteit. ‘Het is van groot belang dat partijen het ombouwproces geleidelijk en in zorgvuldige onderlinge afstemming vormgeven. Met aandacht voor de uiteenlopende vragen en behoeften van jeugdigen en ervoor zorgend dat de beschikbaarheid van essentiële functies in de jeugdhulp continu geborgd blijft.’