Hoe zijn jullie met waardegedreven zorg begonnen?

“We zochten een manier om onze zorg meer inhoud te geven en de patiënt op een wat meer holistische manier te benaderen. Het OLVG had al eerder waardegedreven zorg op de hiv-polikliniek ingevoerd en dus zijn we daar eerst gaan kijken. Analoog aan het OLVG zijn we gaan werken met gevalideerde vragenlijsten, maar ons epd sloot daar niet op aan. Het is blijven liggen totdat het Erasmus MC zelf waardegedreven zorg ging omarmen. Het ziekenhuis geeft ons nu alle ondersteuning die we nodig hebben.”

Waarom richten jullie je speciaal op hiv-patiënten?

“Bij hen spelen specifiekere psychosociale aspecten dan bij andere chronische patiënten. Hiv-patiënten hebben te maken met stigmatisering en vragen rond seksualiteit in relatie met hiv. Die aspecten moeten benoemd en besproken worden. De praktijk was altijd dat de patiënt eerst met de arts sprak en als daar eventueel psychosociale problematiek uitkwam, dan ging het gesprek daarover verder met de verpleegkundige. Of het aan de orde kwam, hing dus van de arts af die in de beperkte tijd van een consult alles moest uitvragen. Dat was lastig. Ook omdat patiënten niet snel uit zichzelf vertellen dat ze geen relatie aandurven of dat ze problemen op hun werk hebben omdat ze hiv positief zijn.”

Hoe brengt waardegedreven zorg daar verandering in?

“We zijn begonnen met de wat algemene vragenlijst Promis 10 die we hebben uitgebreid naar meer domeinspecifieke en hiv-specifieke vragenlijsten die inzoomen op seksualiteit en stigma. Patiënten beantwoorden de vragen thuis en kunnen dan nadenken over wat ze belangrijk vinden en bespreken willen. De antwoorden zie je meteen in het systeem terug op een dashboard. De structuur op de poli hebben we aangepast. In plaats van twee keer bezoekt de patiënt de polikliniek één keer per jaar. Het tweede consult vindt plaats op afstand via (beeld)bellen. In het jaarlijkse consult praat de patiënt een kwartier met de verpleegkundige die de vragenlijsten bespreekt en het psychosociale domein uitvraagt en daarna een kwartier met de arts die vooral op het medische domein zal inzoomen.”

Wat betekent dat voor uw eigen praktijk?

“Omdat we de domeinen uit elkaar hebben getrokken, kan ik me als arts beter focussen en hoef ik niet alles meer uit te vragen. Ik zie dat de patiënt nu de goede aandacht krijgt en dat we bespreken wat echt relevant is, terwijl ondertussen mijn spreekuur niet uitloopt. En wat ik belangrijk vind is dat de meerwaarde van de verpleegkundige tijdens zo’n consult veel beter tot zijn recht komt. Zij hebben meer ervaring op het psychosociale terrein en zijn ook wat laagdrempeliger dan artsen. Voorheen zaten ze te wachten of er actie van de arts of patiënt kwam en nu zien zij de patiënt als eerste. Daarmee voorkomen we ook dubbele anamnese.”

Tegen wat voor obstakels loopt u op?

“Vragenlijsten invullen blijkt wel lastig. Ook uit literatuur blijkt dat de invulbereidheid van chronische patiënten lager ligt dan bij patiënten die een eenduidig probleem hebben, bijvoorbeeld een heupoperatie. Bij ons vult 40 procent de vragenlijsten in. Daarbij is de hiv-populatie heel divers qua multiculturele achtergrond en gezondheidsvaardigheden en niet alle patiënten zijn digitaal vaardig genoeg. We hebben er wel aandacht voor. Zo is er een loket in het ziekenhuis met hulp om de vragenlijsten in te vullen. In de toekomst willen we de vragenlijsten ook in andere talen uitzetten en we denken aan pictogrammen voor patiënten met lage geletterdheid. De vragenlijst samen met de verpleegkundige invullen hebben we even geprobeerd, maar dat kostte te veel tijd. Toch zijn vragenlijsten maar een hulpmiddel. Ook zonder dat leveren we waardegedreven zorg. Als een patiënt niets heeft ingevuld, bespreekt de verpleegkundige met de patiënt de onderwerpen op de vragenlijst. Het enige nadeel daarvan is dat we dan geen data kunnen verzamelen op groepsniveau.”

Wat zijn de resultaten tot nu toe?

“Uitkomsten hebben we nog niet. Wel hebben we kwalitatief onderzoek gedaan onder dertig patiënten. De meerderheid is positief over de veranderingen en ervaart meer structuur in het consult en minder uitloop van het spreekuur. Wel moeten we oppassen dat patiënten niet vragenlijst-moe worden. Verder gaan we nog onderzoeken wie het meeste baat bij deze aanpak heeft, bijvoorbeeld de oudere hiv-patiënten die ouderenproblematiek krijgen of transitiekinderen die aandacht nodig hebben omdat ze van de kinder- naar de volwassenenpoli gaan. De implementatie en de finetuning vergt een lange adem en van iedereen een andere manier van werken. Het hele team moet het omarmen en dat ook blijven doen.”