Uit mijn ervaring blijken de overeenkomsten talrijk. Voordat ik teamleider Gezondheidszorg werd bij Bex*communicatie, werkte ik als communicatieadviseur bij de Belastingdienst. Daar heb ik een aantal grootschalige verandertrajecten mogen begeleiden. Ook nu kom ik veel in aanraking met verandertrajecten, maar ditmaal bij zorginstellingen.
“Type mens”
De overeenkomst die ik het meest opvallend vind, is het ‘type mens’. Wanneer ik even generaliseer, dan werken er bij de Belastingdienst èn bij de zorginstellingen loyalisten (type 6 in het enneagram): het toegewijde, op veiligheid gerichte type; innemend, verantwoordelijk, angstig en wantrouwend. De medewerkers werken bij het bedrijf vanuit een intrinsieke motivatie. Vraag een belastingdienstmedewerker iets over fiscaliteit; dan gaan de oogjes fonkelen en kunnen ze met veel bevlogenheid over het betreffende onderwerp vertellen. Zo ook de medewerkers uit een zorginstelling: de meesten werken daar vanuit een overtuiging dat ze mensen willen helpen.
Trouwe zielen
Belastingdienstmedewerkers zijn trouw: ze werken geruime tijd bij de Belastingdienst. Ik heb vele jubilea mogen vieren in mijn tijd bij de Dienst: 25 jarige, maar ook de 40-jarige jubilea waren geen uitzondering. Zo ook in de zorg: trouwe zielen.
Veranderingen
Maar ook wantrouwend wanneer veranderingen ‘ongewild’ worden doorgevoerd. Zodra een verandering wordt doorgevoerd, concluderen medewerkers (of ze nou van de Belastingdienst zijn of uit een zorginstelling komen) al snel: ‘hoezo, deden we het dan niet goed?’. Als veranderingsdoelen worden verkondigd, gaan die verhalen vaak over uitdagingen, resultaten en je grenzen onderzoeken. Dat zijn benaderingen die prima passen bij de presteerder (type 3), die niets liever wil dan persoonlijke groei en ontwikkeling. Maar de kans dat een loyalist erdoor bevlogen raakt is klein. Het is voor loyalisten veel belangrijker om hard en collegiaal te werken aan een duidelijke opdracht. Dit vereist een bepaalde wijze van communiceren met aandacht voor de noodzaak van de verandering. De noodzaak zit ‘m meestal in het feit dat de organisatie met de ontwikkelingen in de wereld mee wil gaan; dat een nieuwe, andere, actuelere focus wordt gehanteerd. Die focus laat je op een andere manier naar huidige werkwijzen etc kijken. Dat heeft niets te maken met het wel of niet goed werken in de ‘oude tijd’, maar met het feit dat die werkwijze niet meer aansluit bij de huidige ontwikkelingen.
Neem wantrouwen weg
Bij deze dus de oproep aan managers bij de Belastingdienst èn in de zorg: neem het wantrouwen bij de loyalist weg, vertel in een goed verhaal waar de focus op ligt en werk samen naar dat doel toe! Uw verandering zou wel eens een stuk eenvoudiger en soepeler kunnen worden doorgevoerd!
Marieke van Bommel, teamleider adviesteam gezondheidszorg, Bex*communicatie