In haar promotieonderzoek richt Op ’t Hoog zich op de ervaring van continuïteit van zorg tijdens cruciale overgangsmomenten en op het verbeteren van die continuïteit door verpleegkundige interventies. Sabine op ’t Hoog: “Toen ik als verpleegkundig specialist op de IC werkte, viel het mij op dat we hier hoogwaardige zorg leveren, wat de patiënten en hun naasten veel veiligheid en zekerheid biedt. Zodra de patiënt naar de verpleegafdeling gaat, wordt dit echter een heel ander verhaal. De patiënt en zijn naasten zitten met veel vragen, maar missen een aanspreekpunt.”

Het onderzoek van Op ‘t Hoog toont aan dat verpleegkundige IC-teams in staat zijn om die ’passende zorg’ te bieden buiten de muren van de IC op de verpleegafdeling, met hetzelfde aantal professionals. “Die benadering zorgt voor een naadloze overgang en draagt bij aan de verbetering van de zorgkwaliteit voor patiënten en hun naasten, vanaf de IC-opname tot aan de terugkeer naar de thuissituatie.”

Ondersteuning op de verpleegafdeling

In 2019 zette Op ’t Hoog in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis zo’n ‘Consultatief Intensive care Verpleegkundige (CIV) Team’ op. Dat team van gespecialiseerde IC-verpleegkundigen was 24/7 beschikbaar om verpleegkundigen te ondersteunen op de verpleegafdeling. “Het belangrijkste doel van dit team was niet om bedtaken of zorg over te nemen, maar om expertise te delen en ondersteuning te bieden bij het klinisch redeneren. Die behoefte is er met de toenemende complexiteit van de zorg en met steeds zieker wordende patiënten met meerdere ziektebeelden.”

In totaal zijn 50 van de 150 IC-verpleegkundigen in het ETZ opgeleid om als CIV hun collega’s bij te staan. Volgens Op ’t Hoog konden zij snel ondersteuning bieden, omdat ze hiervoor volledig vrij gepland waren. “Het laagdrempelige en coachende karakter van dit CIV-team werd als bijzonder waardevol ervaren door de verpleegkundigen op de verpleegafdeling.”

Minder patiënten op de IC

Tegelijkertijd zorgde de inzet van de CIV-verpleegkundigen ervoor dat patiënten en hun naasten ook op de verpleegafdeling een aanspreekpunt hadden voor al hun vragen en zorgen. Dat leidde uiteindelijk tot minder patiënten op de IC, zegt Op ’t Hoog. “Voorheen lieten wij een patiënt vaak voor de zekerheid een nachtje op de IC slapen. Helaas zagen we dat dit soms gepaard ging met lange termijn klachten, ook wel het ‘post intensive care syndroom’ genoemd. Een syndroom dat lichamelijke klachten, maar ook angst, depressie en tekenen van een posttraumatische stress stoornis met zich meebrengt. Dankzij het CIV-team konden wij deze patiënten nu op de verpleegafdeling in plaats van op de IC laten slapen. Daarmee namen wij mogelijk ook de risico’s van het post intensive care syndroom weg. Tegelijkertijd profiteerde het ziekenhuis van een extra bed op de IC. Een win-winsituatie.”

Telefonische nazorg

In haar proefschrift onderzocht Op ’t Hoog ook de meerwaarde van telefonische nazorg door IC-verpleegkundigen. Dankzij de inzet van deze vorm van e-health werden patiënten met covid-19 en hun naasten beter begeleid in de overgang naar de thuissituatie. “Toen covid-19 ons overviel in 2020 wisten we dat dit een groot risico vormde op nog meer klachten van het post intensive care syndroom. Daarom ontwikkelden wij telefonische nazorg. Alle covid-patiënten die op de IC lagen en naar huis mochten, werden binnen vier weken gebeld door een verpleegkundig specialist. Die blikte met de patiënt terug op zijn tijd op de IC en ging na of er nog klachten waren. Zo ja? Dan werd deze patiënt direct doorverwezen naar een specialist. Dat werkte niet alleen prettig voor de patiënt, maar ook voor het zorgsysteem: er werden zo veel onnodige huisartsbezoeken voorkomen.”