Sprinkhuizen vergelijkt datavisualisatie graag met het schrijven van een tekst. ‘Een tekstuele boodschap overbrengen is een moeizamer proces dan het produceren van een grafiek of een diagram. Dat komt omdat de meeste dataverwerkings- en visualisatietools met één druk op de knop toestaan ladingen aan informatie te selecteren en te visualiseren. Dan heb je een hypersamenvatting van heel veel gegevens. De valkuil daarvan is dat je bij het produceren van een figuurvorm niet zo hoeft stil te staan bij wat je zeggen wilt en dus eigenlijk niets communiceert. De data zijn wel visueel gemaakt, maar dat is geen visuele communicatie. Tekstueel gezien heb je slechts een ruwe schets.’
Nieuw goud
Dat data het nieuwe goud heet te zijn, daar heeft Sprinkhuizen zo haar twijfels bij. ‘Het legt te veel nadruk op dat veel ook beter is,’ zegt ze. ‘Dat druist in waar je echt mee bezig zou willen zijn, namelijk met het nemen van goede besluiten. Dat kun je ook doen met weinig, maar wel kwalitatief hoge data. In de zorg zie ik vaak dat in kwaliteitsrapportages niet de boodschap de insteek is, maar het juiste afvinken op wat nu eenmaal gemeten moet worden. Dergelijke informatie is niet gefilterd of toegespitst op wat de manager nodig heeft om bijvoorbeeld te beslissen hoeveel bedden er op een afdeling bij moeten komen. De belofte die datavisualisatie genereert van als we alles maar gevisualiseerd hebben dan komt het wel goed, daar geloof ik niet in. Het kan veel toegespitster en selectiever en daardoor efficiënter.’
Dashboard
Wat Sprinkhuizen ook signaleert in de zorg is dat ‘het woord dasboard net iets te vaak wordt gebruikt als de oplossing van alles. Daarin schuilt het gevaar dat je jezelf vastzet. Als je visuele gegevens nodig hebt om beter geïnformeerd te zijn of een besluit te nemen, zijn er zoveel meer mogelijkheden dan alleen het dasboard. Het is bovendien best ingewikkeld om een goed dashboard neer te zetten waar mensen effectief gebruik van kunnen maken. Houd het klein en bij de bron; waarom wil je iets en hoe hoop je dat het je helpt.’ Ze is ook een pleitbezorger van goede tekst bij datavisualisatie. ‘Het is een kunst een goede titel boven een visualisatie te zetten die vangt wat er in die visualisatie te zien is. Als je een symbiose tussen tekst en visueel kunt maken, dan heb je echt iets. Ik werk op het moment met het maandblad Huisarts en Wetenschap, die dat heel graag beter willen doen. Wij proberen figuren en tekst beter samen te laten komen en daar nieuwe visuele verhalen uit te maken.’
Niet ingewikkeld
Voor goede datavisualisatie hoef je geen expert in te huren, zegt Sprinkhuizen. ‘Het hoeft niet zo ingewikkeld te zijn. Je kunt makkelijk en snel de kunde in huis nemen om je vaardigheid te verbeteren. Het zit ‘m meer in het besef dat het de moeite loont tijd hiervoor vrij te maken. Iedereen kan het leren, maar het is wel een vakgebied dat je serieus moet nemen, net zoals schriftelijke communicatie.’
21 en 22 november: Masterclass Organisatie van data analytics
Ontdek tijdens de tweedaagse Masterclass Organisatie van data analytics welke strategische keuzes en organisatorische stappen essentieel zijn voor de succesvolle toepassing van data analytics. Sara Sprinkhuizen is een van de sprekers tijdens deze masterclass.
