Wat betekent waardegedreven zorg in uw spreekkamer?
“Een verrijking. Dankzij PROM’s zijn zowel de patiënt als ikzelf goed voorbereid op een consult. Met het dashboard kun je de metingen van de patiënt relateren aan de situatie van patiënten met dezelfde ziekte in dezelfde fase en precies zien of iemand goed of slecht scoort. En de tijdslijn laat zien of iemand aan de beterende hand is of niet. Omdat de vragenlijst zo breed is, haal je meer informatie naar boven dan in je normale routine. Onverwachte dingen vaak. Dan blijkt dat iemand grotendeels al heeft verwerkt dat hij keelkanker heeft, maar dat hij zijn grootste probleem in de werksituatie ziet. Ik kan dat niet oplossen, maar wel signaleren en verwijzen.
Ik kom nog uit de tijd dat we werkten met patiëntenstatussen waar veel tekst bestond uit ‘geen bijzonderheden’ of ‘niet van toepassing’. PROM’s waren gewoon wat de patiënt je vertelde. Dankzij het epd en ict beschikken collega’s tegenwoordig over dezelfde gevalideerde vragenlijsten die echt en consistent zijn beantwoord: hetzelfde dashboard, dezelfde gegevens. Dat is een megaverschil met vroeger en zoveel efficiënter.”
‘Waardegedreven zorg geeft gelegenheid je met de kern van zorg verlenen bezig te houden. Daar word je een blijere professional van’
Hoe heeft u de overgang naar het werken met waardegedreven zorg ervaren?
“Rond 2010 vond ik dat de houdbaarheid van de zorg in het gedrang kwam en we veel duidelijker aan publiek, politiek en verzekeraars moesten maken wat de waarde van onze behandelingen voor patiënten is. Dat lukt alleen als je meet wat de patiënt ervaart en hoe een gezondheidsbehandeling zijn functioneren en levenskwaliteit beïnvloedt. Ik was al bezig met het modelleren van uitkomsten, gericht op de overlevingskansen van iemand met kanker. Dit lag in het verlengde ervan. Het was wel een grote verandering. Je moet een vragensystematiek ontwerpen en zorgen dat patiënten de vragenlijsten invullen en die ook bespreken tijdens je consult, maar ik geloofde erin. Je hoort veel over burn-out en mensen die met randzaken in plaats van met de essentie van de zorg bezig zijn, maar waardegedreven zorg geeft gelegenheid je met de kern van zorg verlenen bezig te houden. Daar word je een blijere professional van.”
Hoe ervaart u het samen beslissen in de spreekkamer?
“Het is volgens mij oude wijn in nieuwe zakken. Volgens de Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) worden we er al heel lang aan gehouden om met patiënten voor- en nadelen en alternatieven van een behandeling te bespreken en er samen uit te komen. Dat zou staande praktijk moeten zijn en dat is het voor mij ook.
Maar veel patiënten helemaal geen keuze of althans niet dat gevoel, omdat ze het complex vinden. Enige mate van paternalisme van de dokter blijft noodzakelijk. Je kunt niet verwachten dat je je jarenlange kennis en ervaring ineens op het bord van de patiënt kunt gooien om het samen te gaan uitzoeken. Wel is het zo dat ik met waardegedreven zorg meer over mijn patiënt te weten kom en dus een betere basis heb om tot een goed besluit met hem te komen.”
Wat vindt u als voorzitter van de stuurgroep waardegedreven zorg wat er binnen het Erasmus MC moet gebeuren?
“We willen waardegedreven zorg door het hele ziekenhuis heen invoeren. Een van de hobbels is dat een deel van alle duizenden patiënten die hier dagelijks komen de vragenlijsten om een of andere reden niet invullen. Vrijwilligers met iPads helpen mensen hiermee in de wachtkamer, maar nog niet overal in het ziekenhuis. Daar is veel voor nodig. Het vraagt een aanpassing van de ict om mensen eruit te pikken die de vragenlijst niet hebben ingevuld. Er moet voor hen extra bezoektijd ingeboekt worden en in het ziekenhuis moet er een centrale ruimte zijn waar ze naar toe worden geleid en waar genoeg vrijwilligers zijn om mensen door het proces te loodsen. Dat is een megaklus, maar dat lijkt te gaan lukken.
Een andere hobbel is de cultuurverandering die waardegedreven zorg met zich meebrengt. Het is lastig, vooral voor zorgverleners, om een vertrouwde werkwijze op te heffen. Daar heb ik alle begrip voor, dus dat vraagt om overredingskracht.”
Waar wilt u naartoe met waardegedreven zorg?
“De volgende stap is dat je tijd en ruimte maakt om met teams periodiek bij elkaar te zitten, de resultaten te evalueren en te kijken hoe het beter kan. Uiteindelijk kun je dat uitbreiden naar meerdere ziekenhuizen die op dezelfde manier data verzamelen, met elkaar naar best practices kijken en van elkaar zaken overnemen. Al die verzamelde data leiden dan tot een veel groter effect. Dat is de volgende cultuuromslag.”
