Samen met de patiënt tot een op maat gemaakte behandeling komen. Het is een populair streven en desgevraagd zal elke arts zeggen dat hij het dagelijks doet. “Maar als je hun patiëntgesprekken opneemt en analyseert, blijkt dat de patiënt minder gehoord wordt dan we denken”, zegt Fabrizia Ketelaars, themamanager Passend behandelplan van het Citrienprogramma. “Veel artsen hebben toch een voorkeur voor een bepaalde behandeling en sturen onbewust tijdens de gesprekken.”

Praktijk

Het Citrienfonds werkt met ZonMw-subsidie sinds 2014 aan de kwaliteit en betaalbaarheid van de zorg van de toekomst. Vanuit het programma “Naar regionale oncologienetwerken” is het Model Passend behandelplan ontwikkeld.

De komende twee jaar gaat elke regio voor in ieder geval één tumorsoort dit model implementeren. “De zorgprofessionals zijn in deze implementatieprojecten in de lead, zodat er aansluiting is bij de dagelijkse praktijk”, aldus Ketelaars.

Medische techniek

“Een passend behandelplan vereist de combinatie van drie informatiecomponenten”, legt Ketelaars uit. “Ten eerste kijken arts en patiënt naar de state of the arts oncologische behandelmogelijkheden van het type tumor dat de patiënt heeft.” Maar deze medisch-technische invalshoek is slechts een deel van de overweging.

Gezondheidssituatie

“Ten tweede bespreken arts en patiënt de gezondheidssituatie van de patiënt”, zegt Ketelaars. Hoe ziet de fysieke en psychische gezondheid van deze patiënt er uit? Ook wordt gekeken naar het sociale netwerk van de patiënt. “Als je bijvoorbeeld heel beroerd wordt van een behandeling, is het belangrijk om te weten dat er thuis iemand is die voor de patiënt kan zorgen.”

Wensen

De derde component bestaat uit de doelen en wensen van de patiënt. Het gaat om vragen als: wat bepaalt uw kwaliteit van leven? Wat zou het doel van de behandeling moeten zijn? “Die vragen kunnen tot verrassende uitkomsten leiden”, weet Ketelaars. “Een concertviolist die elke dag viool speelt kan bijvoorbeeld afzien van een behandeling die hem extra tijd geeft, maar die tegelijkertijd een groot risico geeft op verminderd gevoel in de vingers. Dat wat belangrijk is voor de patiënt, kan alleen de patiënt bepalen. Het is aan zorgverleners hier expliciet naar te vragen.”

Samen beslissen

Met het Model Passend behandelplan leren zorgverleners de patiënt als persoon beter kennen. Aan de andere kant krijgt de patiënt een beter beeld van de behandelmogelijkheden en vooral van de voor- en nadelen van de verschillende opties, op korte en langere termijn en in relatie tot hun dagelijks leven. Het wordt veel duidelijker wat er te kiezen valt. Zo kunnen arts en patiënt samen een betere afweging maken. “Dat gesprek, dát is samen beslissen”, benadrukt Ketelaars.

Tijd

Zo’n uitgebreid gesprek kost tijd. En tijd is precies hetgeen artsen geen surplus van hebben. Maar misschien valt de extra tijdsinvestering wel mee, denkt Ketelaars. “Toen we hier onderzoek naar deden, kwamen we tot de ontdekking dat veel van deze informatie over wie de patiënt is en wat belangrijk voor hem is al bekend is – maar bij de verpleegkundigen.” Het hoeft dus niet zo gek veel extra tijd te kosten als artsen en verpleegkundigen samen een dossier opbouwen in plaats van twee parallelle dossiers.

Minder behandelen

De hoop is dat dit model gaat zorgen voor een behandelplan dat beter past bij de patiënt. “Het is goed mogelijk dat patiënten er vaker voor gaan kiezen om niet behandeld te worden. Onderzoek in de geriatrie laat zien dat als zorgverleners patiënten echt betrekken bij het opstellen van het behandelplan, dat 25 procent van hen kiest voor een andere behandeling dan als je alleen vaart op de medisch-technische mogelijkheden”, weet Ketelaars. “En vaak is dat een minder ingrijpende behandeling. Eerste voorzichtige resultaten uit een aantal pilots in de oncologie laten vergelijkbare cijfers zien.”

Onderzoek

Of het Model Passend behandelplan in de praktijk ook deze resultaten oplevert, zal de komende jaren onderzocht worden in een door KWF gesubsidieerd promotieproject onder leiding van oncologiechirurg Lieke Welling van het LUMC.

Niemand tegen

Toch wordt het model nu al ingevoerd in alle regio’s. “Niemand kan hier tegen zijn”, aldus Ketelaars. “Op zijn minst zorgt deze aanpak ervoor dat patiënten zich beter gehoord voelen en stelt het ze meer in staat om daadwerkelijk mee te beslissen over hun behandeling. Dat vergroot de patiënttevredenheid, weten we, en alleen dat is al kwaliteitswinst.”