Opening Doors to Future Cancer Care is een tweejaarlijks evenement van farmaceut Novartis. Dit jaar stond het in het teken van de kankerzorg. Het aantal kankerpatiënten neemt namelijk al jaren gestaag toe. Nu worden er jaarlijks 130 duizend nieuwe diagnoses gesteld, in 2030 zullen dat er 150 duizend zijn. Met de vergrijzing komen er ook steeds meer patiënten die naast kanker ook andere aandoeningen hebben en de zorg voor een complex vraagstuk stellen. Drie grote organisaties die in Nederland met de kankerzorg bezig zijn – KWF, IKNL en NFK – hebben daarom in 2021 het initiatief genomen voor het opstellen van een Nederlandse Kankeragenda.

Nederlandse Kankeragenda

De Nederlandse Kankeragenda is nu ruim een jaar oud, maar lijkt nog weinig voor elkaar gebokst te hebben. De initiatiefnemers vinden het nu wel de hoogste tijd om de agenda om te zetten in een plan met concrete acties. Iets dat in vrijwel alle andere Europese landen al bestaat.

Alleen Nederland en Italië hebben geen concreet plan, zo blijkt op de expertconferentie. In Frankrijk is in relatief korte tijd een kankerplan gelanceerd, met concrete doelen, waarin wordt aangewezen wie hiervoor verantwoordelijk is. Het is nog afwachten of die doelen gehaald worden, maar wat er gebeurt als er géén nationaal plan ligt, is te zien in het enige andere land zonder plan. In Italië is de nationale agenda in 2016 juist weer stopgezet en dat is te merken. Dingen als vroeg-diagnostiek worden niet meer centraal gecoördineerd en worden niet in alle regio’s voldoende opgepakt.

DNA-onderzoek

Op Europees niveau wordt er gewerkt aan een internationale aanpak, maar in Nederland lijken er nog drempels te zijn. Dit terwijl de Nederlandse kankerzorg binnen Europa een middenmoter is. Volgens de deskundigen op de conferentie van Novartis, zijn er een aantal wegen naar de top.

Emile Voest is een van de sprekers op het event en zelf arts in het Nederlands Kanker Instituut. Hij laat zien hoe DNA-onderzoek kan bijdragen aan beter op tumoren afgestemde behandelingen, zorg op maat en betere uitkomsten. Helaas wordt genetisch onderzoek op dit moment niet standaard toegepast.

Data verzamelen

Geraldine Vink wijst op haar beurt op het belang van het verzamelen van data uit de klinische praktijk. Zij is programmamanager bij het Prospectief Landelijk Colorectaal Carcinoom Cohort (PLCRC), het landelijke platform voor onderzoek naar darmkankers. In Nederland worden al veel data van patiënten vastgelegd. Ziekenhuizen doen dat in elektronisch patiëntdossiers (epd’s), maar ook in andere databases, zoals de PACS van pathologen. “Al die data moeten bij elkaar worden gebracht, maar er is helaas geen eenheid van taal tussen al die systemen”, zegt Vink.

Concentratie

Tot slot zou de Nederlandse oncologie gebaat zijn bij netwerkvorming en verder gaande concentratie van de zorg. Daarvoor pleit Irene Dingemans, programmaleider Kwaliteit van zorg bij Nederlandse Federatie Kankerpatiënten (NFK). Zij ziet een zorgveld dat enorm versnipperd is en een groot en uitgebreid overlegcircuit dat een verlammende werking heeft op besluitvorming. Vrijwel ieder ziekenhuis behandelt kanker, wat leidt tot lage volumes en grote variatie in de behandeling. In het belang van de patiënt zouden er veel meer gespecialiseerde teams, in goed geëquipeerde ziekenhuizen moeten zijn. Deze teams zouden ook continue wetenschappelijk onderzoek moeten doen, stelt de NFK.

Patiënt

Voor patiënten zou het geen probleem zijn als de kankerzorg niet meer in alle ziekenhuizen zou worden geleverd. Uit onderzoek blijkt dat het gros van de patiënten bereid is om wat verder te reizen voor deze – soms levensreddende – zorg. Het zijn dan ook niet de patiënten die gaan steigeren als het over de concentratie van zorg gaat. Vaak zijn het medisch specialisten die hun patiënt niet willen doorverwijzen naar een ander ziekenhuis, zo wordt opgemerkt vanuit de zaal, uit vrees die patiënt te verliezen.

Vanuit het oncologische veld kijken velen nu naar het ministerie van VWS om de impasse te doorbreken, de regie te nemen en een landelijk plan van aanpak te omarmen. Minister Kuipers heeft zich al op verschillende momenten uitgesproken voor de verdere concentratie van zorg, ook als het gaat over de oncologische zorg. Hij legt de bal voor een deel terug bij het veld, daar ligt immers de kennis.