Op dit moment is er binnen de huisartsopleiding vaak maar ruimte voor een éénmalige training ‘Samen Beslissen’. Die workshop vindt dan plaats op een terugkomdag, onder de noemer arts-patiëntcommunicatie. Voor enige oefening in het werkveld en reflectie op een volgende terugkomdag is vaak weinig ruimte. Dat moet anders, zegt Baghus. “Het kunnen aanbieden van waardegedreven zorg vergt veel meer dan slechts een goed gesprek. Een huisarts moet vooral ook vakinhoudelijk op de hoogte zijn van de verschillende keuzes die een patiënt kan maken en de risico’s die daarbij horen. Gelukkig dringt dat bij huisartsen (in opleiding) ook steeds vaker door. Doordat thema’s zoals waardegedreven zorg nu maatschappelijk meer aandacht krijgen, vindt er een verschuiving binnen de sector plaats. Er komt eindelijk ruimte vrij om samen beslissen anders vorm te geven binnen de huisartsopleiding.”

Vier kenmerkende beroepsactiviteiten

Voor een effectieve integratie van samen beslissen in de dagelijkse praktijk, dient de huisarts volgens Baghus over vier competenties, of kenmerkende beroepsactiviteiten, te beschikken. “Samen beslissen begint met de wenselijkheid ervan. De huisarts legt uit dat er sprake is van een situatie waarin samen beslissen wenselijk is, omdat er een keuze voorligt. Daarmee betrekt hij de patiënt actief bij het gesprek. Vervolgens bespreekt de huisarts de relevante opties voor het beleid. Per optie bespreekt hij de behandellast en de kansen op positieve en negatieve uitkomsten. Ter ondersteuning gebruikt of verwijst hij naar beschikbaar evidence based voorlichtings- en adviesmateriaal. Ook gaat de huisarts na hoe de informatie over de opties begrepen en geïnterpreteerd wordt. Zo nodig geeft hij de patiënt de tijd om de informatie te overdenken.”

Competentie nummer drie draait volgens Baghus om het verhelderen van de voorkeuren en afwegingen van de patiënt. “De huisarts onderzoekt waar de voorkeur van een patiënt naar uitgaat en waarom. Ook geeft hij een samenvatting van de belangrijkste afwegingen en toetst hij of deze correct zijn voor de patiënt. Vervolgens neemt de huisarts samen met de patiënt een gemotiveerd besluit. Dat besluit kan direct in hetzelfde consult genomen worden of met wat ingebouwde bedenkruimte in een tweede, eventueel telefonisch, consult. Tot slot toets de huisarts of de patiënt achter het besluit staat en bespreekt hij de praktische consequenties en verdere uitvoering van dit besluit.”

Volgens Baghus vraagt een goede afstemming van dit proces om maatwerk. “De ene patiënt is de andere niet. Daarom moet de huisarts deze competenties in de juiste mengvorm toe kunnen passen.”

Nieuwe longitudinale leerlijn

Kortom: samen beslissen beperkt zich niet tot de competentie communicatie. Daarom presenteert Baghus nu een nieuwe longitudinale leerlijn. “Deze leerlijn beperkt zich niet langer tot één terugkomdag, maar spreidt zich uit over alle drie de jaren van de huisartsopleiding. Daarmee halen we samen beslissen uit het communicatiestuk en integreren we het in alle facetten van de opleiding.”

Baghus benadrukt dat de leerlijn niet alleen voor de huisarts in opleiding (AIOS), maar ook voor de opleider (huisarts) in de praktijk bestemd is. “De huisartsopleiding biedt de AIOS een basis waarmee hij in de praktijk aan de slag kan. Dat betekent dat de AIOS de casuïstiek met zijn opleider dient te bespreken, want hij fungeert als een belangrijk klankbord. Dankzij deze evaluatie, komen onderliggende belemmerende overtuigingen en een eventueel gemis aan kennis en vaardigheden aan het licht. Het is dus van belang dat beide partijen actief met deze leerlijn aan de slag gaan.”

Vertaling naar andere medische disciplines

De principes voor de leerlijn zijn nu nog vrij algemeen geformuleerd. Dat maakt een vertaling naar andere medische disciplines of opleidingen buiten Nederland mogelijk. “Op dit moment vertalen wij de algemene principes in hele concrete onderwijsprogramma’s. Dat doen we in samenwerking met docenten van de terugkomdagen van de huisartsopleiding. Datzelfde kunnen wij uiteraard in een later stadium ook voor andere medische disciplines en opleidingen buiten Nederland doen. Dit is pas het begin.”