Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties21

Ziekmakende factoren in onze maatschappij

Er komen steeds meer kinderen in het speciaal onderwijs terecht. Volgens hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie, Rutger Jan van der Gaag, is dit eerder een gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen dan dat de psychiatrische problemen toenemen.
Ziekmakende factoren in onze maatschappij

De welvaart lijkt niet alleen grote voordelen, maar ook nadelige effecten op de gezondheid van kinderen en jeugdigen te hebben. Het aantal kinderen met obesitas neemt toe. Dit werpt een lange schaduw vooruit. De gevolgen op langere termijn tekenen zich scherp af: meer suikerziekte en meer hart- en vaatziekten. En dat terwijl die juist op hun retour leken.

Deze ontwikkeling wordt terecht geweten aan maatschappelijke factoren: kinderen eten veel en ongezond, en bewegen te weinig. Recent onderzoek in Londen laat zien dat achtjarigen in de jaren vijftig een actieradius van ongeveer een mijl (ruim anderhalve kilometer) hadden rond het ouderlijk huis waar ze konden spelen en met hun vriendjes optrekken. Nu is dat minder dan honderd meter. Deels komt dit door bezorgdheid over de veiligheid, maar vaak is gemakzucht er debet aan: kinderen lopen en fietsen niet meer naar school, maar worden met de auto weggebracht of tot hun tiende door een ploeterende ouder in de bakfiets vervoerd. De cultuur veroorzaakt dus ziekten.

Etiketten

Het aantal kinderen en jongeren dat in Nederland is aangewezen op speciaal onderwijs neemt nog steeds toe. In vergelijking met omringende landen is 17 procent extreem hoog. De meeste van die kinderen hebben ‘etiketten’ dyslexie, ADHD en/of autisme. ‘Schande’ wordt er geroepen. ‘Medicalisering van de samenleving!’ Dokters, psychologen en psychiaters zijn er op uit om de kinderen ziek te maken door ze een etiket op te plakken. Nu is het zo dat zo’n etiket nodig is om überhaupt op een school voor speciaal onderwijs te komen. Die etiketten zijn dus heel populair bij overheidsinstanties die ze als paspoort gebruiken. Er is echter, in vergelijking met 1984, geen toename van het aantal kinderen dat problemen vertoont, maar wel van het aantal kinderen voor wie in verband met die ontwikkelingsproblemen hulp gezocht wordt. Medicalisering? Neen, dit zijn de consequenties van de maatschappelijke ontwikkelingen. Er worden steeds hogere eisen gesteld aan individualisering en flexibiliteit. Kinderen met milde ADHD en autisme die binnen de structuur van overzichtelijke scholen redelijk meekonden, vallen nu buiten de boot in een omgeving waar ze zich moeten concentreren bij onwaarschijnlijk veel afleiding. Waar ze veel meer dan vroeger groepswerkjes moeten doen, terwijl hun sociale vaardigheden daar onvoldoende voor zijn.

Dweilen met de kraan open

Psychologen en dokters medicaliseren niet, nee ze dweilen met de kraan wijd open. Wat moet er gebeuren? Er moet een maatschappelijk debat komen over ‘ziekmakende factoren’ in onze maatschappij. Kleinere klassendelers en meer investeren in echt passend onderwijs. En dat is, zoals in de VS en Canada, met 12 en niet met 33 kinderen in de klas. Dat heeft veel meer effect dan hulpverleners medicalisering van de kinderen en jeugdigen te verwijten.

Prof. dr. Rutger Jan van der Gaag is hoogleraar bij Karakter kinder- en jeugdpsychiatrie en het UMC St Radboud. Hij is tevens voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie.

April 2012 – ©karakter

21 REACTIES

  1. Geachte @Jos. Vroeger bestonden die afwijkingen wel. En als u rondom u kijkt ziet u de gevolgen aan …juist, ouders die niet meer opvoeden, ouders met grenzeloos gedrag, ouders zonder empathisch vermogen, crimineel gedrag etc etc. Dat is resultaat van er niks aan doen,…vroeger. En nu staat dat nog veel meer te wachten door de afbraak van zorg onder andere. Enige verplichting ontbrak ook. Er werd en wordt niet eens gekeken bij gezagstoewijzing over kinderen of ze te maken hebben met een ernstig borderliner die veelal gewoolnweg schadelijk is of in gevallen gewoonweg gevaarlijk kan zijn als moeder. En wat vinden mensen daar dan van? Van die patiëntjeskwekerij?

  2. Lees alle reacties
  3. Natuurlijk gaan psychologen en psychiaters hierin niet vrijuit. Maar naast het feit dat de gemakzucht van de ouders hierin een belangrijke rol in spelen. Dragen ook de modische verschijselen een steentje bij. Want het is o zo interessant om bij vrienden en bekenden of op feestjes en partijtjes te kunnen praten over je dislectisch,c.q.autistisch,of adhd kind Het lijkt er zo langzamerhand op dat je als je een gewoon kind heb je niet meer meetelt. Daarnaast zijn er veel ouders die hun verantwoordelijk heid menen af te moeten wenden op de al of niet gerechtvaardigde ziekte van hun kind en duidelijk is waardoor de begroting in de GGZ zo’n explosieve stijging heeft. Het wordt tijd dat de ouders hun verantwoording weer nemen. Vroeger bestonden dergelijk modische ziekten niet en naar mijn weten zijn toch alle kinderen uiteindelijk tot volwassene opgegroeid

  4. psychologen en psychiaters gaan zeker niet vrijuit. beide groepen indiceren veel sneller dan voorheen, terijwl de samenleving van hen verwacht dat de indicatiestellen gelijk blijft over de tijd. Dit laat onverlet dat de overige punten van Van der Gaag terecht zijn en te weinig aandacht krijgen. Eeen beetje verzet vanuit de psychiatrie is dus op zijn plaats.

  5. Ben het roerend eens wanneer gesproken wordt over etikettering als paspoort voor het speciaal onderwijs.Constateer dan ook dat”weer samen naar school” mislukt is, omdat er nu meer kinderen naar het s.o. gaan. In de samenwerkingsverbanden hadden de “vrijgestelden” van het s.o. een dikke vinger in de pap en zorgden voor veiligstelling van hun positie.
    Als oplossing zou ik terug willen gaan naar de wortel van het kwaad: de PABO. Zorg dat daar leraren komen die niet”omgaan met verschillen”, maar “uitgaan van verschillen” in hun blazoen hebben staan.Zij moeten onderwijzers opleiden die in staat zijn om te individualiseren en tevens structuur aan te brengen bij leerlingen die daar om vragen.
    Meer echte leraren en minder managers, daar knapt een kind van op!!!

  6. Rob, was vroeger alles beter? Waar komen dan al die analfabeten op leeftijd vandaan die het onderwijs van toen hebben genoten? Zij zaten vroeger in een hoekje van de klas ‘dom’ te zijn. Tegenwoordig wordt er gemiddeld genomen meer uit de individuele leerling gehaald en wordt bijv. dyslexie veel beter begeleid. Etiketjes plakken is nodig voor financiering van zorg/passend onderwijs. Er zouden echter heel wat minder etiketjes geplakt hoeven te worden als de tafeltjes in de klas weer uit elkaar werden gezet, hooguit in tweetallen en er minder groepsopdrachten waren. Helemaal mee eens. En als de kinderen met gedragsproblemen worden gecorrigeerd c.q. als voor hen dezelfde regels gelden, want dat is iets wat vroeger wel krachtiger gebeurde (aub geen ‘ze kan er niets aan doen, want ze heeft adhd’, wat ik helaas dagelijks meemaak). Hartstikke lastig in sommige gevallen, ondersteun mensen daarbij, maar een opvoeding en schoolregels / gewenst sociaal gedrag komen niet uit een pilletje rollen. De grootte van een groep maakt dan niet zoveel uit. Bovendien geeft wat rust in een groep ook een optimaler klimaat voor de ‘gewone’ kinderen. Want ook dat zijn nog maar (kwetsbare) kinderen en zij krijgen in de rommelige klassen van nu erg weinig aandacht van de leerkracht en veel voor hun kiezen van problematische klasgenootjes. De aandacht gaat vnl. naar de kinderen met rugzakjes, zeker in klassen van >30 kinderen. Verlies bij alle boosheid om bezuiniging de “die redden zich wel” groep niet uit het oog, want anders redt een deel daarvan het misschien wel helemaal niet.

  7. Een zeer terechte analyse. Het blijft een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle betrokkenen om de oorzaken aan te pakken en te stoppen met het plakken van etiketten en eenzijdig diagnosticeren van kinderen die misschien twijfelgevallen zijn maar weinig opschieten met trajecten en procedures die niet hun maar andere belangen dienen.En weinig bijdragen aan de oplossing van hun eigen persoonlijke belemmeringen die vaak niet op medisch gebied liggen maar met andere onderbelichte aandachtsgebieden te maken hebben. Ze worden nu te vaak “probleemgevallen” en krijgen nauwelijks nog de kans het tegendeel te laten zien op hun
    weg door het onderwijs en in de samenleving.

  8. @ Miranda de enige ervaringsdeskundige voor zover ik merk. Herken me in je ervaringen. 2 aanvullingen van mijn kant. De management cultuur (bij ggz e.d.) jaagt goede orthopedagogen over de kling, wij missen daardoor een uitstenkende hulp. En dat kinderen constant op een apparaat zijn aangesloten doet ook geen goed aan het zelfvertrouwen (sociale vaardigheden). Tragisch komisch hoe men tegenwoordig over straat gaat al kijkend in de hand. Het enige contact is dat men tegen elkaar aan botst.

  9. Een aardig artikel waarmee deze voorzitter de toenemende kritiek op de medicalisering van het normale leven op een ander spoor tracht te leiden. Ja, er zullen allerlei factoren een rol spelen die deze verschijnselen bij kinderen veroorzaken, factoren die zeker niet 1,2,3 allemaal te corrigeren zijn. Wat wel 1,2,3 gedaan kan worden is direct stoppen met dat overdadig labelen. Dan neemt de druk om werkelijk iets aan die factoren te doen toe. Die labeling en medicalisering is gewoon de goedkoopste, maar ook de slechtste oplossing die je de kinderen geven kunt. Dus labelplakkende leden van de NVP, neem ook echt de verantwoordelijkheid en weiger aan die goedkoopste oplossing mee te werken, dan laat u ook eens in daad zien dat u niet de verkoopvertegenwoordiger van de Farmaindustrie bent.

  10. En wat zegt de Prof dan van het feit dat aantoonbaar duizenden kindertjes ziek worden door manipulatie na scheidingen meestal dader, de moeder-vrouw te lande? Beste man dat was allang bestudeerd, in 1980 al en erna door Gardner en nog wordt de meest ziekmakende faktor te weten vervreemding van vaders door dat soort moeders met en zonder geestesstoornis niet benoemd zelfs door u laat staan aangepakt in familierecht. Ja, als het te laat is soms wel ja. Daar loopt m.a.w. jeugdzorg dus van vol. Plus de eeuwigdurende zwijgende “ggz” ook. Die familierecht allesbehalve goed informeert in gezagskwesties. Bizar beste Prof. ook uw NIET benoemen is heeeeel bizar.
    Voor de rest is het een aardig artikel. Nu nog optreden in belang van het kind. Mooie misbruikte term in vele rapportages familierecht o.a. om maar vooral vele vaders aan de kant te kunnen blijven zetten en afstamming af te nemen van kindertjes. Zie de 11000 minimaal al vals te noemen geboorteaktes te lande. Streepjes gezet door vrouwen, en de verhalen 0,0000 onderworpen aan waarheidsvinding. Fout geachte Professor. Daar heeft u een van de grootste “oorzaken” al te pakken. Ziekmakende mensen. Die rond blijven lopen zonder te worden aangesproken door het zogenaamde Recht in Nederland. Of door Politiek.

  11. Volwassenen geven nu ook niet echt het voorbeeldgedrag aan kinderen. Wie heeft er nog rust in het dagelijks bestaan? Iedereen heeft altijd maar haast en geen aandacht voor wat er echt toe doet: elkaar.
    Terug naar de kern van het leven, weg van steeds beter en meer. Misschien minder hard sporten en meer met je kinderen spelen? Kan een begin zijn…

  12. Hmmm, Van der Gaag staat in een lange, lange traditie van professoren die roepen dat de druk van den modernen maatschappij leidt tot psychische stoornissen. Echt nieuw is het enorme leger hulpverleners die allemaal een boterham moeten verdienen.

  13. Tja…. moeilijke discussie…. Ik denk zeker dat het door de huidige maatschappij komt dat veel van de kinderen die nu een ‘etiketje ‘ hebben, vroeger niet eens waren opgevallen. De snelheid van de maatschappij, de indrukken van speelgoed ( bijv. games, maar kijk ook eens wat een lichtgevende, herrieschopende babyspeelgoedjes er tegenwoordig zijn om je baby maar te prikkelen….), tv, social media….het werkt allemaal niet mee aan de rust en regelmaat die deze kinderen nodig hebben. Daarnaast is het financieel steeds moeilijker om als moeder thuis te blijven voor de kinderen….Veel ouders moeten allebei werken om de touwtjes aan elkaar te knopen. Ook dat is een anker dat wegvalt in deze maatschappij en juist voor deze kinderen is het belangrijk dat ze extra aandacht krijgen, ook van huis uit. Mijn dochter moet op 9 jarige leeftijd een spreekbeurt MET powerpoint houden…..!?….. op die leeftijd hoefde ik nog niet eens spreekbeurt te houden, bestond de computer helemaal niet, moest je gewoon, op je gemakkie, knippen en plakken met plaatsje uit de margriet of libelle….. Tijden veranderen, en daar hebben de ADHDertjes en de ASSertjes de meeste moeite mee. ( laat ik er nou net van allebei 1 in de aanbieding hebben…lucky me!) Leuk dat ze dit constateren, maar er wordt geen BAL mee gedaan….. Zeker is meneer van der Gaag een ontzettend sympathieke man, betekend veel voor de wereld van Autisme, maar wat gaat er gebeuren met deze info? Niets! We moeten bezuinigingen, en dat doen we dan lekker op die mensen waar je niets aan ziet, die geen stampij gaan maken als we hun pgb’tje afpakken en die we over een jaartje of 10 dan wel weer eens terug zien in de verslavingszorg of de criminaliteit! Want dat is waar een hoop van deze kinderen op afsteven als alle zorg een aandacht voor hun weg bezuinigd wordt! Leuk voorstel hoor, kleinere klassen, maar er is niemand in deze hele graaicultuur die daar ook maar een nacht van wakker ligt om dit te gaan realiseren. Ik denk dat alle bezuinigingen die er nu op tafel liggen om op de awbz te bezuinigen en op het onderwijs te korten, over een jaar of 5 a 10 alleen maar extra geld gaan kosten, omdat een hoop mensen en vooral een hoop kinderen het niet gaan redden in deze maatschappij zonder de zorg en aandacht die zij nodig hebben. Ik hoop maar dat ze snel wakker worden in Den Haag!

  14. Ik ben het grotendeels wel eens met dhr van der Gaag. De maatschappelijke lat komt steeds hoger te liggen waardoor er logischerwijs steeds meer afvallers komen. Speciaal onderwijs is lang niet altijd de oplossing want binnen het speciaal onderwijs zie je regelmatig dat kinderen met gedragsproblematiek en kinderen met leerproblematiek bij elkaar in de klas gezet worden. Dat is meestal geen goede combinatie. Passend onderwijs zou daarvoor de oplossing kunnen zijn mits goed ingevuld. Helaas hebben we tot nu toe regeringen die alleen maar oog hebben voor economische effecten op de korte termijn en mist er een gedegen lange termijnvisie op persoonlijke ontwikkeling van juist die kinderen die nu keihard buiten de boot gaan vallen. Ik denk niet dat het alleen maar te maken heeft met de grootte van klassen, 30-40 jaar geleden zaten we ook met 30 kinderen in de klas. Ik denk wel dat verkleining van klassen voordeel zou kunnen opleveren voor kinderen met een geringe beperking. Die zouden daardoor meer aandacht krijgen en uiteindelijke beter kunnen ontwikkelen. Ook zouden we eens moeten kijken naar de eisen die we tegenwoordig aan kinderen stellen. Is het echt nodig om achter de kassa van een winkel minimaal havo/vwo te hebben? Leg de lat niet zo hoog of leg hem juist zo hoog dat mensen (kinderen) met wat minder kwaliteiten er toch met opgeheven hoofd onderdoor kunnen lopen.

  15. Leuk artikel waarbij nu eens niet Mc Donalds en de Farmaindustrie de zwarte Piet krijgen. Maar die discussie loopt nu volop agv. de 300 mio bezuinigingen in het passend onderwijs. Laten we dan ook een paar spelregels voor deze discussie afspreken. Tegenstanders van deze bezuiniging zetten hun mening kracht bij door commercials op de TV te slingeren met zwaar gehandicapte stumpers in rolstoelen op de achtergrond om de schande van deze bezuiniging te onderstrepen. Terwijl Ton Elia bij Moraalridders toch echt knap, in lijn met Prof. van der Gaag, uitlegd wat het echte probleem is die wordt opgelost.
    Mijn ouders die in het onderwijs werkten hadden klassen van 40 kinderen en kenden ieder kind en winsten precies uit welk ‘nest’ze kwamen. Toen was onderwijs geven nog echt een vak en hadden leraren pedagogiek gestudeerd en konden zelf ook taal en rekenen en hun maakte het niet uit of ze dit op 12,33 of 40 leerlingen moesten overbrengen. Als leeraar weer een echt vak wordt, zou dat zo maar een paar receptjes Ritalin kunnen schelen..

  16. Eindelijk! Alleen wanneer zijn we met z’n allen zover dat we niet alleen constateren, maar ook gaan handelen? Ondertussen lopen er een hele hoop kinderen vast, met gevolgen voor de rest van hun leven. Dat is ook vooruitschuiven… Wie weet wat voor kosten dat met zich mee gaat brengen aan psychische zorg op latere leeftijd…..

  17. Na het lezen van het hele artikel kon ik me er wel in vinden, maar in het begin werd ik op het verkeerde been gezet door de tekst over kinderen met obesitas – die zijn echt niet alleen te vinden in het speciaal onderwijs en ik zie ook niet wat dat te maken heeft met autisme of etiketjes. En ik denk ook niet dat enkel klassen van 12 kinderen tot gevolg heeft dat er minder kinderen te dik worden. Graag, die klassen van 12, en dan ook nog elke dag beginnen met een uur sporten!

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.