In zijn onderzoek concentreert Van Steenbergen zich op de hartzorg. Binnen dit type zorg worden de klinische uitkomsten al jarenlang zorgvuldig gemeten. De ziekenhuizen verzamelen de data en de Nederlandse Hartregistratie publiceert jaarlijks een totaaloverzicht. Daardoor zijn we inmiddels heel goed op de hoogte van de resultaten van bepaalde interventies per ziekenhuis, zoals bijvoorbeeld een openhartoperatie of dotterbehandeling. En kunnen de ziekenhuizen onderling van elkaar leren. Toch ontbreekt er wat, meent Steenbergen: de kostenkant. “Mijn onderzoek toont aan hoe we de kostenparameters kunnen meenemen, terwijl we kritisch blijven kijken naar de klinische uitkomsten.”

Kosten reduceren door naar kostenparameters te kijken

Van Steenbergen: “Dankzij het meten van klinische uitkomsten, krijgen we inzicht in de mortaliteit en opgetreden complicaties van verschillende interventies bij verschillende ziekenhuizen. Blinkt een ziekenhuis uit in een bepaalde interventie? Of is er bij een ziekenhuis ruimte voor verbetering? Dan kunnen de ziekenhuizen samenkomen om van elkaar te leren. Mijn onderzoek toont aan dat je deze zelfde werkwijze ook kunt toepassen op parameters die iets zeggen over de kosten van geboden zorg. Onder deze kostenparameters versta ik dan de voor de patiënt relevante kostendrijvers. Denk bijvoorbeeld aan het aantal opnames op de spoedeisende hulp of aan de duur van een opname na een hartoperatie. Daar zie je bij de verschillende ziekenhuizen, net zoals bij de klinische uitkomsten, verschil.”

E-health leidt tot minder zorgkosten

Volgens Van Steenbergen kunnen ziekenhuizen bijvoorbeeld kosten reduceren door een duurder zorgproduct te vervangen door een goedkopere, efficiëntere en beter op de patiënt aansluitende zorgactiviteit. Dat noemt hij een verbeterproject. In zijn proefschrift beschrijft Van Steenbergen onder meer het verbeterproject e-health. “Bij ICD-implantaties – een apparaat dat wordt gebruikt bij hartritmestoornissen – leiden e-health-toepassingen tot minder zorgkosten. Dat werkt als volgt: zodra een patiënt het gevoel krijgt dat hij een hartritmestoornis ervaart, geeft hij de cardioloog met behulp van de e-health-toepassing een seintje. Die leest het hartkastje op afstand af en neemt indien nodig contact op met de patiënt.”

Wat blijkt? Dankzij deze e-health-toepassing maken ICD-patiënten 14 procent minder gebruik van de zorg. Het aantal bezoeken aan de Spoedeisende Hulp en huisarts daalt. En planmatige controles worden vervangen door het op afstand kunnen aflezen van het kastje.

44 procent minder kans op zorgconsumptie

Een tweede e-health verbeterproject betreft het e-consult voor patiënten na een omleidingsoperatie. Volgens Van Steenbergen zoekt één op de zeven patiënten in de eerste maand na zo’n operatie opnieuw contact met het ziekenhuis. “Dat gebeurt dan deels vanuit angst of onwetendheid. Informatieve video’s en e-consulten nemen die gevoelens weg. Dat verlaagd de kans op zorgconsumptie in het ziekenhuis en bij de huisarts met 44 procent.”

Betere monitoring, minder reoperaties

Onder de verbeterprojecten van Van Steenbergen valt ook een strategie om bloedverlies bij CABG patiënten te verminderen. Deze strategie richt zich vooral op het goed in de gaten houden van het gebruik van antistollingsmiddelen bij patiënten rondom een operatie. “Bij een hartoperatie zijn er veel locaties waar bloedverlies kan optreden. Wanneer patiënten antistollingsmiddelen gebruiken, dienen deze rondom de hartoperatie onderbroken te worden. Helaas zijn sommige patiënten wat slordig in dit advies. Deze patiënten zien wij dan ook vaker terug in de operatiekamer om een nabloeding te stelpen. Tegelijkertijd heeft deze groep vaak ook meer bloedproducten nodig in de fase na de operatie. Kortom: een onwenselijke situatie voor de patiënten en een extra kostenpost voor het ziekenhuis. Scherpe monitoring op het gebruik van antistollingsmiddelen verkleind de kans op reoperatie en/of een bloedtransfusie.”

Oproep aan de branche

Van Steenbergen noemt dit een heel mooi voorbeeld van hoe een kleine verandering een groot effect kan hebben. Daar moeten we dan volgens de arts-assistent wel de kostenparameters voor in de gaten houden. “Mijn wens? Laten we de voor de patiënt relevante kostenparameters met elkaar evalueren en per interventie selecteren en routinematig monitoren. De verbeterprojecten die daaruit voortvloeien leiden dan niet alleen tot betere zorg, maar ook tot minder kosten.”