Mijn oma ging steeds slechter zien. Na enig aandringen ging ze naar het ziekenhuis waar de dokter vaststelde dat haar linker ooglens troebel werd: overduidelijk staar. Geen nood, binnen twee weken onderging ze een snelle en effectieve operatie. Via een piepklein sneetje werd met een ministofzuigertje de troebele lens verwijderd en vervolgens werd een kunstlens in haar oog geplaatst. Een jaar later gebeurde hetzelfde in het rechteroog. Oma zag alles weer perfect en natuurlijk werden de behandelingen door de zorgverzekeraar vergoed. Dat is Nederland. Wereldwijd is staar nog steeds de belangrijkste oorzaak van blindheid. Volgens cijfers van de WHO zijn er 39 miljoen mensen blind, waarvan 80 procent onnodig, dat wil zeggen door gebrek aan toegankelijke oogzorg. 12 miljoen van deze onnodige blinden wonen in India, waar de meerderheid van de bevolking moet rondkomen van minder dan 100 rupiah (2 US dollar) per dag. Als mijn oma niet in ‘s-Gravenpolder maar in Srivilliputtur was geboren, was de kans groot dat ze het laatste deel van haar leven blind had doorgebracht omdat de kunstlens, de dokter en de busreis naar het ziekenhuis te duur waren. Of omdat ze simpelweg niet wist dat er een behandeling was voor haar staar.

Frachisemodel

Een paar weken geleden was ik in Madurai, niet ver van Srivilliputtur in de Indiase staat Tamil Nadu, op het jaarlijkse congres van de wereldvereniging van oogziekenhuizen. We waren te gast bij het Aravind oogziekenhuis. Het werd in 1976 opgericht door oogarts Govinda Venkataswamy, als een project toen hij rustiger aan moest doen vanwege reuma, die hem van jongs af aan al had geteisterd. Dr. V., zo werd hij bekend, had tot dan toe in een overheidsziekenhuis gewerkt en persoonlijk al meer dan honderdduizend staaroperaties verricht. Voor hem geen reden om op zijn 58ste tevreden terug te blikken en het rustiger aan te gaan doen. Nee, het knaagde aan hem dat in India en veel andere ontwikkelingslanden veel mensen onnodig blind zijn.
Dr. V. was geïnspireerd door het franchisemodel waarmee McDonalds met enorm succes wereldwijd tegen lage kosten standaardmaaltijden levert, ongeacht lokale cultuur en voedselprijzen. Op vergelijkbare manier moeten wij met oogzorg toch onnodige blindheid de wereld uit kunnen helpen, was zijn gedachte.

Leerzame visie

Hij startte in Madurai een kliniek met 11 bedden. Zonder geld, zonder bedrijfsplan, maar met een visie waar de zorg wereldwijd veel van kan leren.

1. Patiënten mogen in Aravind zelf kiezen of ze betalen. Als ze geen geld hebben kunnen ze terecht in het gratis deel van het ziekenhuis. Alle oogartsen die in het betaalde ziekenhuis werken, opereren ook in het gratis deel. Betalende patiënten krijgen een bed in een kamer met een paar anderen, de rest krijgt een matje op een grote slaapzaal.
2. Aravind heeft een eigen fabriek waar kunstlenzen en oogdruppels worden gemaakt en heeft zich daarmee onafhankelijk gemaakt van de farmaceutische industrie. De kwaliteit is dusdanig dat ze momenteel in 120 landen verkocht worden, terwijl de kosten slechts een fractie betreffen van de prijs die de commerciële industrie vraagt.
3. Alles draait om efficiëntie, aantallen en openheid. Een oogarts bedient twee operatietafels, waardoor het aantal patiënten dat geopereerd kan worden toeneemt en de kosten per behandeling afnemen. In een vergelijkende studie bleek dat de medische kwaliteit beter was dan in Engeland. Administratieve gegevens worden minutieus gemeten en direct gebruikt om het proces te verbeteren. Zo ziet de oogarts in de spreekkamer op een monitor hoeveel patiënten er zitten te wachten en hoe lang. De patiënten die langer dan twee uur wachten worden in het rood weergegeven.
4. Als de patiënt niet naar het ziekenhuis kan, gaat het ziekenhuis naar de patiënt. Iedere dag worden zo’n 1500 patiënten gescreend en 300 per bus getransporteerd naar het ziekenhuis. Ook heeft Aravind poliklinieken op het platteland waar patiënten via de computer met de oogarts in het basisziekenhuis kunnen communiceren.

In de 30 jaar die Dr. V. nog doorbracht in zijn ziekenhuis voor hij in 2006 overleed is Aravind gegroeid tot een organisatie met 5 ziekenhuizen in het zuiden van India en talloze buitenpoli’s waar dagelijks 7500 patiënten een oogarts zien en bijna duizend operaties plaatsvinden. Zowel de betalende als de niet-betalende groep neemt snel toe. De eigen adviesorganisatie is betrokken bij het opzetten van vergelijkbare ziekenhuizen in ruim 20 andere landen, onder andere in Ethiopië en Mexico. En dat met een efficiëntie waarvan we in het Westen met de ogen staan te knipperen. Ze houden jaarlijks 10 miljoen dollar over, terwijl bijna de helft van de patiënten gratis geholpen wordt. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het verhaal van Aravind verplichte kost is voor alle MBA studenten aan de Harvard Business School.

Missie centraal

Het echte geheim van Aravind zit echter niet in de cijfers. Het zit in de missie. Niet de markt, maar het ‘reduceren van voorkombare blindheid’ staat centraal. Hindoeïstische spiritualiteit speelt daarin een drijvende rol. Dr. V. las dagelijks in de geschriften van Sri Aurobindo zoals mijn oma dagelijks in haar Bijbel las. De conferentie van de wereldvereniging werd geopend en gesloten met een een rituele plechtigheid. Aravind bewijst dat godsdienst kwaliteit verhoogt en zorgkosten drukt. Of is dat in het Westen anders?