De door de Bertelsmann Stiftung ontwikkelde Digital Health Index laat zien dat Nederland de 8^e positie inneemt in Europa. We doen het minder goed dan landen als Spanje, Portugal, Engeland, Zweden en Denemarken.

Het Europese land met de beste implementatie van e-health is Estland. Dit land heeft het meest ontwikkelde digitale zorgsysteem van Europa. Vanaf begin jaren negentig staat de digitalisering van de zorg hier hoog op de agenda. Beslissingen zijn rigoureus genomen, zonder inmenging van de politiek. Epd’s, patiëntenportals en e-medicatie zijn volledig ontwikkeld en gestandaardiseerd toegankelijk zodat automatische gegevensuitwisseling mogelijk is. Ook worden op Europees niveau patiëntendata uitgewisseld.

Veel betrokkenen

Waarom zijn wij nog niet zo ver? Allereerst wordt het afstemmen van de Wet op het landelijk epd in 2011 genoemd. Daardoor zijn we gestagneerd in onze digitale zorgtransitie. Het zorgbeleid is complex en er is een gebrek aan consistente regulering en duidelijkheid vanwege de grote diversiteit aan publieke en private organisaties, zoals overheden, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en belangengroepen. Het zijn stakeholders die allemaal een stem laten horen, waardoor beslissingen vanuit de politiek worden vertraagd of zelfs uitblijven. Ook nemen deze stakeholders te veel beslissingen die overkoepelende e-health strategieën, visies en doelen in de weg zitten.

Technische implementatie

Nederland doet het evenmin goed bij de daadwerkelijke technische implementatie en gereedheid van e-health toepassingen. De infrastructuur is nog niet af, met als gevolg dat het gebruik van digitale zorgtoepassingen achterblijft in vergelijking met andere Europese landen.

Het MedMij programma moet ervoor zorgen dat verschillende systemen worden geïntegreerd en een veilige dataoverdracht mogelijk wordt gemaakt. Dataoverdracht vindt echter te weinig plaats vanwege technische beperkingen of het ontbreken van kennis bij patiënten en artsen. Ook zijn informatiestandaarden nog in ontwikkeling, hoewel dit proces met subsidies wordt versneld. Het gevolg is dat de data in elektronische bestanden, die zorgaanbieders in de toekomst zullen gaan delen, van onvoldoende kwaliteit is.

Kennis en bewustwording

De kennis ontbreekt bij het grote publiek. Welke mogelijkheden heeft de patiënt? Wat zijn de voor- en nadelen? Dit is nog onduidelijk. Er zijn geen landelijke campagnes die het e-health bewustzijn vergroten. Het digitale aanbod wordt onvoldoende omarmd door patiënten en artsen, terwijl de mogelijkheden aanwezig zijn. Chronisch zieken, zoals mensen met diabetes, kunnen inmiddels met de smartphone essentiële informatie delen met de arts en zelf online data bijhouden. Maar hoe wordt dat gesynchroniseerd met de medische data bij de zorgaanbieder?Zorgdata wordt niet altijd gedigitaliseerd door artsen. Ook is het gebruik van de patiëntenportalen te laag bij zowel patiënten als artsen. In het meest gunstige geval zal een landelijke infrastructuur over een paar jaar een minimale gegevensuitwisseling bieden.

Europese gegevensuitwisseling

Verder blijven we achter bij internationale projecten om persoonlijke gezondheidsdata uit te wisselen met andere landen. Zo worden onze medische data nog niet gedeeld met het CEF. Dit is een Europese infrastructuur waar patiëntendata veilig en automatisch worden gedeeld, met als doel de connectiviteit in Europa te verbeteren. Dat is met name noodzakelijk wanneer Nederlandse patiënten tijdens hun verblijf in het buitenland zorg nodig hebben.

Verbeteringen

Zijn er dan helemaal geen sterke punten op te sommen? Toch wel! Het MedMij programma wordt positief belicht in het Bertelsmann-rapport. Dat geldt ook voor de rol van kennisinstituut Nictiz. De bereidwilligheid is aanwezig in Nederland. Volgens de onderzoekers is er de afgelopen twee jaar veel vooruitgang geboekt in de uitwisseling van digitale gezondheidsdata. De standaardisatie van data en de infrastructuur wordt de komende jaren sterk verbeterd. Nederland kent een patiëntgeoriënteerde aanpak, waarbij beslissingen altijd in het voordeel dienen uit te vallen van de patiënt. Bijvoorbeeld op het gebied van controle en inzicht in de eigen data, maar ook ter stimulatie van zelfzorg. Iets waar op mondiaal niveau veel aandacht aan wordt besteed.

Hoge betrokkenheid

Op beleidsniveau is een hoge mate van betrokkenheid aanwezig van verschillende belanghebbenden in de zorg. De digitale zorg maakt deel uit van het algemene gezondheidsbeleid en dit wordt door alle betrokkenen omarmd. Op nationaal en regionaal niveau worden e-health initiatieven gefinancierd en gesubsidieerd. De politieke wil is aanwezig om gegevensuitwisseling mogelijk te maken. Tot slot is het financieel aantrekkelijk voor zorgaanbieders, zorgverzekeraars en patiënten om gebruik te maken van digitale gezondheidsapps en -diensten.

Er gloort dus weer licht aan de horizon. Patiënten worden goed beschermd met wetgeving, de digitale infrastructuur verbetert en de bereidwilligheid tot verandering is aanwezig. Met meer kennisoverdracht, bewustwording en samenwerking kunnen we net dat stapje extra zetten.

Sebas Eikholt is redacteur bij gezondheidsplatform Patientempowerment.nl, een website met nieuws en opinies op het gebied van digitale zorgtoepassingen.