Vandaag de dag is het aantal openstaande vacatures eigenlijk al niet meer te tellen en, wat nog zorgelijker is, de trends laten zien dat er een enorm mobiliteitslek aan het ontstaan is in de zorg. Oftewel: de uitstroom van personeel is inmiddels groter dan de instroom. Mogelijke vervroeging van de pensioenleeftijd voor een deel van de medewerkers als gevolg van het te verwachten pensioenakkoord zal dit nog meer accentueren.

Opdracht om mensen te behouden

Met het aantrekken van nieuwe medewerkers alleen redden we het dus niet. De belangrijkste opdracht ligt in het behouden van deze mensen, die zo’n waardevolle en onmisbare schakel zijn in de organisatie. Om deze opdracht naar een goed resultaat te leiden, moeten we in mijn optiek vier acties tegelijk inzetten.

Balans in belasting

Het is geen geheim dat veel zorgmedewerkers gebukt gaan onder een flinke werkbelasting. Gezien de voorspellende cijfers van hierboven en het vooruitzicht dat de zorgvraag niet alleen zal uitdijen maar ook complexer zal worden, is de verwachting dat  die belasting niet zal afnemen maar eerder nog dat zij zal toenemen. De uitdaging ligt in het creëren van een goede balans tussen de belasting en de belastbaarheid van de medewerker. Werkgevers kunnen op vrij simpele en laagdrempelige manieren bijdragen aan de geestelijke en fysieke vitaliteit van hun medewerkers. In de eerste plaats: geef hun ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Investeer in opleiding en bijscholing die passen bij het vereiste competentieniveau. Daarnaast: reik programma’s aan waarin ‘zorg voor zorgverleners’ wordt aangeboden, zoals (collectief) stoppen met roken,  sportfaciliteiten, mindfulness of een Weight Watchers at Workprogramma. Al dit soort simpel te implementeren activiteiten helpen de vitaliteit van de medewerkers te vergroten en de sociale cohesie binnen de organisatie te verstevigen.

Geef medewerkers een duidelijk hoorbare stem

De tweede belangrijke activiteit is ervoor zorgen dat de zorgprofessionals goed gepositioneerd worden binnen de organisatie. Medisch specialisten hebben traditioneel een stem via hun vereniging Medische Staf. De meeste ziekenhuizen kennen inmiddels een verpleegkundige adviesraad (VAR). Het kwaliteitskader vvt stelt dat ook vvt-instellingen over een dergelijke raad dienen te beschikken. De praktijk leert echter dat raden van bestuur wisselend gebruikmaken van dit orgaan. Om verpleegkundigen en verzorgenden echt een stem en een erkende positie als drijvende kracht in de zorg te geven, is het goed de VAR om te vormen tot een vereniging Verpleegkundige Staf, waar álle verpleegkundigen en verzorgenden lid van zijn. Deze vereniging is verantwoordelijk voor de kwaliteit van verpleging en verzorging en zal door de raad van bestuur actief betrokken moeten worden bij de besturing van de organisatie.

Vergroot het eigenaarschap van medewerkers

De derde actie die bestuurders kunnen nemen om mensen aan de organisatie te binden, is het eigenaarschap vergroten. Geef de medewerker verantwoordelijkheid over de uitvoering van de zorg en over de uitkomsten van de geleverde zorg. Belangrijke factor hierin is dat de medewerkers ‘scharrelruimte’ krijgen tijdens hun dagelijkse werk. Standaarden en protocollen zijn slechts basisvoorwaarden voor kwaliteit van zorg. De échte, ervaren kwaliteit ontstaat vaak in de relatie tussen cliënt en verzorgende. Een principe als Samen Beslissen vraagt ook om samen indicatoren vaststellen voor meetbare en merkbare kwaliteit van de zorg. De verpleegkundige/verzorgende wordt – samen met de cliënt – letterlijk eigenaar van de indicatoren en zal zich intrinsiek willen verantwoorden, in plaats van de druk te voelen zich te moeten verantwoorden op basis van indicatoren die op de werkvloer veelal niet worden onderkend. Een Verpleegkundige Staf kan overigens goed helpen om dit proces te laten slagen.

Kén al je medewerkers

Tot slot: weet wat er speelt bij de mensen die je begeleidt in hun werkproces. Zorg is immers mensenwerk; niet alleen tussen verzorgende en cliënt, maar ook van leidinggevende naar verzorgende. Ken hun ambities, hun drijfveren en worstelingen. Maak ruimte en tijd voor gesprekken en wees oprecht geïnteresseerd in wat hen bezighoudt op het werk en in de privésfeer. Het is een open deur, maar een open, veilige cultuur helpt medewerkers aan de organisatie te binden.

Cor Calis, partner bij Arteria Consulting, is op 18 april gespreksleider van een Round Table van Zorgvisie over ‘eigenaarschap als instrument om medewerkers te binden in de huidige arbeidsmarkt’. In de aanloop naar de bijeenkomst hebben verschillende deelnemers hun visie gegeven.

Op 18 april vindt eveneens de uitreiking plaats van de prijs voor de Zorgmanager van het Jaar. Aanmelden voor de uitreiking kan hier.