Wat me raakte, was dat er zelfs deelnemers uit België aanwezig waren. Een Vlaamse zorgprofessional zei na afloop: “Wat me bijzonder raakte, is de openheid in Nederland om cultuursensitiviteit écht te verankeren in beleid en praktijk. Daar kunnen wij in Vlaanderen nog van leren, ook al mogen we trots zijn op de stappen die hier al gezet zijn.” Hij onderstreepte hoe waardevol internationale uitwisseling is om de zorg aan beide kanten van de grens inclusiever te maken.

Goede bedoelingen

Toch viel het me ook op dat het vooral mensen waren die al iets met het onderwerp hebben: bevlogen professionals, beleidsmakers met persoonlijke affiniteit, ervaringsdeskundigen die het belang dagelijks voelen. De gesprekken zijn rijk, maar vaak ook bevestigend. Tijdens onze sessie vertelde een beleidsmedewerker dat zij worstelt met hoe ze cultuursensitiviteit structureel kan verankeren en haar partners daarin meekrijgt. Een herkenbaar geluid: goede bedoelingen zijn er volop, maar hoe maak je het duurzaam?

Respect is universeel

“Wij hebben tijd, jullie hebben horloges”, zei Kaveh Bouteh in zijn plenaire bijdrage. Een zin die blijft hangen. Want cultuursensitieve zorg gaat niet alleen over wat je doet, maar ook over hoe je aanwezig bent. Hij benoemde ook iets wat we soms vergeten: respect is universeel. Er bestaat geen cultuurgesegregeerd respect.

Verrijking

In de wandelgangen sprak ik met geneeskundestudent Sara, opgegroeid in de Haagse Schilderswijk. Zij baalde dat ze mijn sessie had gemist. Maar ik zei: “Waarschijnlijk had ik je niets kunnen leren wat je niet al van huis uit hebt meegekregen.” Want wie opgroeit tussen werelden, ontwikkelt vanzelf empathie, veerkracht en culturele sensitiviteit. Dat is geen achterstand, dat is een verrijking. Sara vertelde dat er op haar opleiding nauwelijks aandacht is voor cultuursensitieve zorg. Terwijl juist daar de basis zou moeten worden gelegd.

Indicatoren

Wat me sindsdien bezighoudt: een verpleegkundige vertelde dat haar team werkt aan het meten van sensitief handelen. Maar toen ik thuis opzocht welke indicatoren daarvoor bestaan, vond ik geen enkele die specifiek op (cultuur)sensitiviteit gericht is. Uiteraard ga ik dit verder uitzoeken, want er hoeft maar één zorginstelling het goede voorbeeld te geven – en anderen zullen volgen.

Durven

Zorg kan pas écht inclusief zijn als we het ook zo durven meten, toetsen én belonen. Anders blijft cultuursensitieve zorg iets vrijblijvends. En hoewel zo’n congres belangrijk is om elkaar te vinden, begint het echte werk pas daarna: op de werkvloer, in het onderwijs, in systemen en structuren. Dát is waar de verandering moet landen.

Door: Fonda Sahla, voorzitter van het Nationaal Netwerk Inclusieve Zorg en voormalig Tweede Kamerlid