De opleidingen tot verpleegkundige (mbo-v BOL en hbo-v voltijds) vinden voor bijna de helft plaats op de werkvloer van zorginstellingen, maar het geld komt vooral bij de opleidingen terecht. De zorginstellingen draaien op voor de begeleiding, terwijl de bekostiging naar het onderwijs gaat. Het is tijd deze realiteit onder ogen te zien en te veranderen.

Wederzijdse afhankelijkheid

De opleidingen tot verpleegkundige en de zorginstellingen zijn wederzijds afhankelijk van elkaar. De kwaliteit en kwantiteit van de zorg hangen mede af van het vermogen van opleidingen om een voldoende aantal bekwame verpleegkundigen af te leveren. Tegelijkertijd zijn die opleidingen afhankelijk van zorginstellingen om studenten een leerzame praktijkomgeving te bieden. Zonder voldoende praktijkleerplaatsen met goede begeleiding kunnen er simpelweg geen startbekwame verpleegkundigen worden opgeleid. Dit vraagstuk wordt steeds urgenter nu de zorgsector kampt met structurele personeelstekorten en een dreigend ‘zorginfarct’.

Scheve financiering is onhoudbaar

Zorginstellingen worden geacht leerplekken te bieden, begeleiders op te leiden, leerprocessen te coördineren en faciliteiten zoals uniformen en IT-toegang te organiseren. Dat doen zij met toewijding, maar zonder structurele financiering. Tegelijkertijd ontvangen onderwijsinstellingen rijksbekostiging voor elke student. Het resultaat is een scheve situatie: de kosten liggen bij de zorg, de baten bij het onderwijs.

Die scheefgroei is niet alleen onrechtvaardig, maar ook risicovol. Door personeelstekorten, hoge werkdruk en het stopzetten van subsidies als het Stagefonds Zorg (per 2028) dreigt het praktijkdeel van de verpleegkundige opleiding onder druk te komen. Minder goede begeleiding betekent minder gemotiveerde studenten. Minder instroom. Minder behoud. En dus minder verpleegkundigen.

Praktijkleerplaatsen inkopen

Er is een oplossing die recht doet aan de werkelijkheid: laat verpleegkundeopleidingen praktijkleerplaatsen inkopen bij zorginstellingen. Net zoals zorgverzekeraars zorg inkopen. Maak afspraken over kwaliteit, begeleiding en leerdoelen, en koppel daar eerlijke financiering aan. Dit versterkt het partnerschap tussen onderwijs en praktijk en zorgt voor een veiliger, professioneler leerklimaat voor studenten tijdens de praktijkleerperioden.

Zorginstellingen kunnen dan investeren in werkbegeleiders, leercoaches en teamleren. Studenten worden beter begeleid en voelen zich welkom in het vak. Het resultaat? Meer zelfvertrouwen, minder uitval, betere professionele identiteit en grotere kans op behoud van onze toekomstige collega’s.

Opleiden is ook gewoon werk

Wie jonge mensen goed wil voorbereiden op het vak van verpleegkundige, moet erkennen dat opleiden werk is. Dat vraagt tijd, deskundigheid en dus ook geld. Daarom moeten we nu kiezen voor een structureel model waarin het geld volgt waar het leren plaatsvindt. Onderwijsinstellingen, zorgorganisaties en het Rijk moeten samen deze draai maken.
Want één ding is zeker: zonder praktijk geen nieuwe professionals. En zonder goede begeleiding in die praktijk, geen bekwame verpleegkundigen.

Door: Carol Timmer, verpleegkundige (niet praktiserend), opleidingskundige en voormalig hogeschooldocent.