Hoe dat moet, zegt CZ er niet bij. Even bellen naar het ziekenhuis? ‘Kunt u mij de declaratiecode voor mijn behandeling geven? Dan kan ik het goedkoopste ziekenhuis kiezen.’ ‘Van welke behandeling mevrouw?’ ‘Nou die ik straks krijg.’ ‘Maar dan moet u toch eerst naar ons ziekenhuis toekomen. Pas als de arts de diagnose heeft gesteld, kunnen we zeggen welke behandeling u nodig heeft en kunnen we u de juiste declaratiecode geven.’ Op naar de arts in het ziekenhuis: ‘Ik zie het al. U heeft een ontsteking aan de dikke darm en we zullen een behandeling van het maagdarmkanaal moeten uitvoeren. Dat is declaratiecode 15A996.’ ‘Dank u dokter. Dan ga ik nu eerst naar huis om te zoeken in welk ziekenhuis deze behandeling het goedkoopste is. Dag dokter.’
Maximaal eigen risico
Zal het zo gaan? Waarschijnlijk niet. Om te beginnen heeft maar 8 procent van alle volwassenen een maximaal eigen risico van 885 euro. Zo’n 88 procent van alle volwassen verzekerden heeft alleen het verplichte eigen risico van 385 euro. Vrijwel alleen jonge gezonde mensen kiezen voor een maximaal eigen risico. Patiënten in het ziekenhuis zijn vrijwel altijd ouderen. Zij kiezen zelden voor een maximaal eigen risico. Oudere patiënten hebben verder vaak te kampen met meerdere aandoeningen waarvoor ze onder behandeling zijn en geneesmiddelen gebruiken. Het eigen risico gaat vaak al op aan die andere behandelingen en geneesmiddelen.
De prijslijst die CZ openbaar heeft gemaakt, gaat over behandelingen waarvoor ten minste een ziekenhuis een prijs rekent die minder is dan het maximale eigen risico van 885 euro. De prijslijst op de website van CZ dekt naar schatting slechts 0.6 procent van alle behandelingen. De prijslijst is dus slechts voor een heel kleine groep patiënten van belang – verzekerden die ondanks hun hoge eigen risico toch naar het ziekenhuis moeten – en slechts voor een heel klein deel van de behandelingen in het ziekenhuis. De prijslijst gaat dus over tweemaal heel weinig.
Daar komt nog bij dat voor sommige behandelingen op de prijslijst je niet het goedkoopst uit bent bij een ziekenhuis maar bij de huisarts. Het zetten van een spiraaltje in een ziekenhuis is het goedkoopst in Vlissingen. Maar zelfs in het Admiraal de Ruyter ziekenhuis in Vlissingen is de prijs hoger dan als de huisarts het spiraaltje plaatst.
Reactie Autoriteit Consument en Markt
Het nut van de prijslijst die CZ openbaar heeft gemaakt, is dus heel gering. De Autoriteit Consument en Markt zegt in een reactie op de openbaarmaking van de prijzen dat ze transparantie ‘een groot goed’ vinden voor consumenten. Dat ‘grote goed’ is in de praktijk maar heel gering: het gaat om een heel klein deel van de behandelingen en om informatie die maar voor een heel klein deel van de verzekerden van belang is. De Consumentenbond maakt het in zijn reactie nog bonter. In het persbericht schrijft de Consumentenbond dat het ‘belangrijke keuze-informatie is voor consumenten, omdat zij een flink percentage van de ziekenhuisbehandelingen zelf moeten betalen via het eigen risico.’ In werkelijkheid gaat het hier om minder dan 1 procent van alle ziekenhuisbehandelingen.
Zorg wordt duurder
Het openbaar maken van tarieven zal de zorgkosten alleen maar verhogen. Geen enkel ziekenhuis zal bekend willen staan als een ‘Aldi-instelling’ met de laagste prijzen. Het Admiraal de Ruyter ziekenhuis heeft al aangegeven dat ze misschien een foutje hebben gemaakt bij het berekenen van de kostprijs voor een spiraaltje. Consumenten associëren lagere prijzen met slechtere kwaliteit. Patiënten zullen vooral voor duurdere ziekenhuizen kiezen in de verwachting dat de kwaliteit van zorg daar beter is. Zeker als het voor het eigen risico toch niet uitmaakt, zullen veel patiënten denken dat ze voor een behandeling beter af zijn in een duurder ziekenhuis.
Het initiatief van CZ om tarieven openbaar te maken, is weinig zinvol en zal een averechts effect hebben doordat het de zorg duurder maakt.
Wim Groot en Henriette Maassen van den Brink. De auteurs zijn hoogleraar economie aan de Universiteit Maastricht en de Universiteit van Amsterdam.
Persoonlijk twijfel ik eraan of met de transparantie de prijzen zullen gaan stijgen. Ook ik denk dat dat aan de onderhandelingstafel met de zorgverzekeraar tegengegaan zal worden. Maar verder vind ik het een zeer steekhoudend verhaal. En CZ bewandelt naar mijn mening een soort van omgekeerde weg.
Hier is hoe het volgens mij zou moeten gaan:
1. Implementeer een behoorlijk kwaliteitsassessment. Dat kan op redelijk korte termijn, want is qua raamwerk al klaar. Inclusief systeem waarmee iedereen ziekenhuizen onderling makkelijk kan vergelijken, per (soort) klacht/aandoening. Zie http://www.gezondezorg.org/assessmentwerkwijze.
2. Gebruik als zorgverzekeraar de resultaten ervan samen met de Zorgconcentratiematrix op http://www.gezondezorg.org/zorgconcentratie.php#matrix om te bepalen welke ziekenhuizen welke behandelingen zouden moeten blijven aanbieden en/of zouden moeten verbeteren.
3. Betrek hier ook de prijsstelling door de ziekenhuizen bij. Hou echter bij de beoordeling van de prijsstelling wel rekening met onroerend-goedzaken waar het ziekenhuis weinig of niets aan kan doen. OG in een stadscentrum kost nu eenmaal veel meer dan ver buiten de stad.
4. Maak als zorgverzekeraar dit proces transparant naar de verzekerden toe. De meeste zullen begrijpen dat als de prijs wezenlijk lager is en/of de kwaliteit wezenlijk hoger dan het ziekenhuis om de hoek, men voor planbare, niet-chronische zorg verder zal moeten reizen.
@beschouwer: laat ik beginnen aan te geven dat er met cozda helemaal niets verkocht wordt. cozda is openbaar, gericht op met name patiënten/consumenten die (ja, ondanks alle opgeworpen haken en ogen) wel oprecht geïnteresseerd zijn in tarieflijsten van zorgverzekeraars.
CZ is de eerste verzekeraar die met een dusdanige lijst komt. De vorm waarin dit nu is gebeurd, daar wordt op het moment een hoop discussie over gevoerd. Terecht denk ik. Het moet inderdaad beter en meer en misschien wel totaal anders maar feit blijft wel, zoals harmjantimmer ook aangeeft, dat het op dit moment voor de patiënt wel degelijk de werkelijke tarieven zijn die ze dienen te betalen (los van hoe die tarieven bij de verschillende zorgverleners tot stand zijn gekomen).
Als die lijsten met tarieven dan gepubliceerd worden, dan is het naar mijn mening alleen maar goed dat er middelen zijn om die tarieven zo makkelijk en nauwkeurig mogelijk te kunnen raadplegen en vergelijken. En meer nog: ze uit te breiden met informatie over de kwaliteit, snelheid en inhoud van de geleverde zorg. Daar ben ik het helemaal mee eens.
@ harmjantimmer: wat u zegt klopt helemaal. Mijn punt is ook niet zo zeer dat die lijst niet zou kloppen. De patiënt kan inderdaad zien wat het kost. Dat is ook mijn punt niet. Mijn punt is meer dat de manier waarop de lijst tot stand komt, zo divers is dat er, mede door de onderhandelingsmethodes van de verzekeraars, geen gelijk speelveld is voor de ziekenhuizen. De lijst suggereert daardoor een transparantie die er niet is. In feite is het systeem van bekostiging niet transparant genoeg. Dat los je ook niet op met een lijst.
Behalve dat de lijst patiënten zal misleiden en weinig kan bieden zie ik dat vooral de adviseurs blij zijn. Zo wordt in de andere reacties al druk reclame gemaakt voor eigen bedrijfjes. COZDA van Mark Merkus (LinkedIn) zal hier een hoop gebakken lucht mee kunnen verkopen. Hij heeft alles zeker mooi op een rijtje gezet, maar feit blijft dat je bijna niks kan met dit lijstje.
Daarnaast zeggen de prijzen weinig. Ze zijn veelal voorgeschreven door CZ zelf en vaak los van de kostprijs bepaald. De specifieke inkoper van CZ per ziekenhuis heeft wellicht nog meer invloed op de prijs dan het ziekenhuis zelf. Het ziekenhuis rekent namelijk voor alle producten tezamen toe naar een plafondafspraak.
Te overwegen is om de NZa alle een set producten te laten bepalen waarvan zij de prijs vaststellen (geen max, maar vast). Deze set valt onder eigen risico. Alle andere producten zijn in principe prijziger dan 885 euro, waarmee eigen risico al opgebruikt is, waardoor patient niet naar de kosten hoeft te kijken. De patient hoeft dan alleen nog te kiezen om dat waar het om gaat: Kwaliteit en toegankelijkheid (incl snelheid).
@ Jeffrey, via de lijst weten consumenten toch gewoon wat het voor hen kost. Die hebben geen boodschap aan alle onderhandelingen die daar aan vooraf gaan.
Het mooiste zou zijn als de consument dit zou kunnen combineren met informatie over wachttijden en kwaliteit.
Deze hoogleraren zien belangrijke zaken over het hoofd en zijn niet goed in schatten. Zij zien over het hoofd dat deze publicatie aan de onderhandeltafel (tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen) een rol zal gaan spelen, die er zéker niet toe zal leiden dat de tarieven omhoog zullen gaan. Verzekeraars zullen steeds de laagste tarieven tot norm willen verheffen. Beweren dat de ziekenhuizen hun prijzen omhoog zullen bijstellen, getuigt van onkunde over het onderhandelproces. En dan: de hoogleraren schatten dat "de prijslijst op de website van CZ naar schatting slechts 0.6 procent dekt van alle behandelingen". Het was beter geweest om dit te onderzoeken, in plaats van te schatten. Voor een algemeen ziekenhuis geldt dat de omzet op deze producten een aanzienlijk deel van de omzet kan uitmaken: zo'n 15 á 25%. Er komen in de lijst zo'n 1000 verschillende producten voor, van in totaal zo'n 5300 zorgproducten. Patiënten komen dus regelmatig in het ziekenhuis voor deze behandelingen. De relevantie is er wel degelijk. En ja, het is een begin, het moet beter en meer, maar het is een begin en een goed begin. In bepaalde gevallen kunnen patienten zichzelf hiermee enkele honderden euro’s besparen (zie bijv. http://www.cozda.nl) en dat was nog niet eerder mogelijk.
@verkoulen, ik ben voor transparantie, maar niet op deze manier. Ik ben het met je eens dat je het recht niet ontzegt kan worden te weten wat iets kost. Het probleem met deze lijst is alleen dat het weinig zegt wanneer je zaken vergelijkt . Denk BV aan een regio met een beperkt aantal aanbieders.
Daarnaast kan zelfs binnen verzekeraars op verschillende manieren worden ingekocht. Voor lab diagnostiek hanteert ziekenhuis 1 een generieke korting, ziekenhuis 2 een door de verzekeraar opgelegde prijslijst waar de kortingen per verrichting verschillen, of ziekenhuis 3 die geen korting geeft op verrichtingen maar op orderkosten (zeg maar administratiekosten). Allemaal bij dezelfde verzekeraar. Ik denk dat deze lijst alleen maar averechts werkt en niet voor de juiste transparantie gaat zorgen.
Jeffrey
"‘Dat is declaratiecode 15A996.’ ‘Dank u dokter. Dan ga ik nu eerst naar huis om te zoeken in welk ziekenhuis deze behandeling het goedkoopste is. Dag dokter.’"
Waarom niet? Al was het niet vanwege de kosten, misschien wel vanwege de kwaliteit of snelheid.
Het is m.i. een weeffout in het declaratiesysteem dat "diagnose" en "behandeling" een "combinatie" (DBC) moeten zijn.
Waarom zou je niet naar instelling A kunnen voor een snelle en goede diagnose?
En aansluitend naar instelling B voor de beste behandeling?
Beiden kunnen apart vergoed worden.
In veel artikelen, zo valt mij op, is het ziekenhuis de gebeten hond. Zij hebben immers relatief dure tarieven voor bepaalde behandelingen. Maar er is toch ook een tweede partij die het contract ondertekent? Ik hoor zelden "idioot dat CZ een overeenkomst sluit met Viecuri voor operaties bij een bijholteontsteking". CZ zal verweren door aan te geven dat ze alleen kijken naar de lump sum. In dat geval is de zorgverzekeraar gemakzuchtig gedrag te verwijten. Of het is een minder groot probleem dan de zorgverzekeraar nu voor doet komen: de uitbijters (duur, goedkoop) die de krantenkoppen halen middelen elkaar uit.
Zelden zo'n matig en tendentieus artikel gelezen. Gelukkig hebben een aantal reageerders hierboven de vinger al op de zere plek gelegd.
CZ weet heel goed dat publicatie van prijzen leidt tot vragen die door de complexe systematiek moeilijk bevredigend te beantwoorden zijn aan mensen die niet bekend zijn met de systematiek.
Ik denk dat hier inderdaad weer het ego van de directie opspeelt. Hij wil graag als het transparantste jongetje van de klas bekend staan. Goed in luchtballonnen ook.
Het praktische voorbeeld in het artikel is precies juist genoemd. Extra toevoeging: Wanneer een patiënt vanwege de lijst naar een ander ziekenhuis gaat zal deze uiteindelijk vaak duurder uit zijn. Er komen namelijk 2 rekeningen binnen. Van elk ziekenhuis een. Een ziekenhuis geeft geen gratis offertes nadat diagnostiekkosten zijn gemaakt. Over enkele maanden horen we boze CZ-klanten die zich bedonderd voelen.
Deze lijst is met een doel vrijgegeven door CZ: De directie kan nog jaren zeggen dat zij degene zijn die de eerste zet tot transparantie hebben gegeven. Dat dit op een ongecontroleerde manier is gegaan die nu velen tot last is zal ze worst wezen. Alles voor het eigen CV.
Ik ben het helemaal eens met de constatering dat de meerwaarde van het openbaar zijn van de prijzen heel beperkt is. Maar…
Kan de redenatie dat dit de zorgkosten zal laten stijgen onderbouwd worden met wetenschappelijk onderzoek? Of is dit een hypothese, mening of verwachting?
Het zou wel goed zijn om dat er even bij te vermelden.
Dit betoog gaat nogal kort door de bocht. Het is gebaseerd op de aanname dat ziekenhuiszorg een luxe goed is waarbij ziekenhuizen liever hoge dan lage prijzen publiceren. Dat lijkt me onwaarschijnlijk.
Bovendien doen de auteurs alsof als niet alle patiënten de lijst van CZ morgen vlekkeloos kunnen gebruiken, deze geen waarde heeft. Daarmee zien ze over het hoofd dat de kritische blik van slechts enkele patiënten, zorgverzekeraars en media de aandacht voor ziekenhuisprijzen al vergroot en daarmee de marktmacht van ziekenhuizen eerder inperkt dan vergroot. Een handig te hanteren lijst is al gepubliceerd: http://www.cozda.nl
Tenslotte zien de auteurs over het hoofd dat een patiënt die een tarief moet betalen vanwege het eigen risico, eenvoudigweg het recht niet ontzegt kan worden om te weten wat de behandeling kost.
Het initiatief van CZ is een goed begin.