Daniëlle Cattel maakte deel uit van de werkgroep Bekostiging van het Linnean Initiatief die zich de afgelopen tijd boog over innovatieve vormen van bekostiging van zorgaanbieders. Ze is daarnaast bezig met haar promotieonderzoek naar populatiebekostiging. Tijdens dit traject zocht zij meer aansluiting bij de praktijk. De werkgroep kwam op het goede moment. “Het was mooi dat ik meer kon leren over de praktijk en de mensen in het veld van mijn onderzoek kon laten profiteren.”

De werkgroep heeft een slotartikel gepubliceerd over de bevindingen. “Dat is bewust een kort en praktisch artikel geworden. Wetenschappelijke studies over bundelbekostiging zijn er zat maar deze zijn vaak niet erg toegankelijk voor een breed publiek.”

Belemmeringen

Een van de belemmeringen voor het breed invoeren van bundelbekostiging is volgens de werkgroep dat het complex is om uitkomsten goed te meten. “Als we bijvoorbeeld artsen willen belonen die goed presteren, dan moet je wel weten welke artsen het goed doen. Het in kaart brengen van die uitkomsten was en is lastig. Gelukkig zijn daar de afgelopen jaren enorme stappen mee gezet in binnen- en buitenland.”

Een andere belemmering betreft de verschotting van zorg. “Je zit of in de eerst lijn bij de huisarts of in de tweede lijn in het ziekenhuis. Die partijen werken weliswaar tot op zekere hoogte samen, maar bijvoorbeeld de cultuur en datasystemen zijn heel anders. Dat maakt dat het heel lastig om de eerste en tweede lijn samen te bekostigen, terwijl je dat wel zou willen. De meeste bundelbekostigingsafspraken spelen zich dan ook af binnen het ziekenhuis. De revalidatiezorg maakt hoogstens onderdeel uit van het contract. Het gezamenlijk bekostigen van zorgaanbieders in een zorgketen, over de muren van het ziekenhuis heen, zien we nog niet veel.”

Een derde belemmering betreft de wet- en regelgeving. “We leven in een wereld die gedreven wordt door data, ook in de zorg. Om goed te kunnen samenwerken, wat essentieel is voor bundelbekostiging, is het belangrijk dat er data over patiënten kan worden uitgewisseld. Privacywetgeving kan het delen van relevante informatie over patiënten tussen zorgaanbieders belemmeren.”

Vertrouwen

Een cruciale randvoorwaarde voor succes van bundelbekostiging is dat er sprake is van vertrouwen, zowel tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder als tussen zorgaanbieders onderling. Het opbouwen van vertrouwen kost tijd. “Je moet binnen een keten om tafel om te bepalen wie welk stukje van het totale budget krijgt. En dan werkt het niet als je elkaar als vijand ziet. En dat je terwijl je om tafel zit, denkt  ‘Ze gaan mij iets proberen af te troggelen’ of ‘ik zal er wel weer als slechtste uitkomen’.”

 Tijdrovend

Cattel ziet dat er in de praktijk frustratie kan ontstaan als partijen te snel willen. “Het is belangrijk dat partijen die bundelbekostiging gaan implementeren zich realiseren dat het een intensief traject is. Het is mogelijk, je kunt er absoluut dingen mee winnen, maar het is niet iets dat je in een korte periode helemaal hebt opgetuigd.”

“Het scheelt als je een goed voorbeeld hebt waaraan je je kunt optrekken en als het gesprek ook echt gaat over waar het over zou moeten gaan. Niet steeds over welke zorg valt er onder de bundel en welke patiënten sluiten we uit van het contract, maar dat het gesprek gaat over het verbeteren van de patiëntenreis en de uitkomsten.”

Adviezen

De werkgroep Bekostiging heeft naast lessen voor de praktijk ook geformuleerd wat er nodig is om  bundelbekostiging beter van de grond te krijgen. Cattel geeft aan dat het kan helpen als bepaalde onderdelen van de contracten breed gedeeld worden, uiteraard voor zover dat wettelijk is toegestaan. “Bij het implementeren van een bundelbekostiging moet je over heel veel dingen nadenken. Welke zorg valt er onder de bundel? Wat vinden we goede uitkomsten? Werken we met een bonus of ook met een malus voor zorgaanbieders? Het zou helpen als er op bepaalde onderdelen van het contract uniformiteit ontstaat. Dat kan door bundeldefinities en contractelementen openbaar te maken. Dan kunnen andere partijen er weer van profiteren. Zilveren Kruis doet dat bijvoorbeeld al. Voor een aantal aandoeningen staat op de website hoe de contracten zijn opgebouwd. Wij pleiten ervoor dat dat op grotere schaal gaat gebeuren.”

Meer pilots

Naast standaardisatie van bundeldefinities en -contracten die op onderdelen kunnen worden aangepast aan de context, is het volgens Cattel belangrijk dat er wordt geëxperimenteerd met bundelbekostiging. “Voor nu is het belangrijk dat er meer pilots komen. We gaan pas leren als we het ook echt gaan doen.” Daarbij is het uiteraard belangrijk om lopende initiatieven zorgvuldig te evalueren. Hoe is bundelbekostiging precies vormgegeven? Werkt dat of werkt het juist niet? Wat zijn belangrijke barrières en succesfactoren? “Gelukkig zijn er steeds meer partijen die de spreekwoordelijke ballen hebben om met alternatieve vormen van bekostiging aan de slag te gaan en precies dat hebben we nodig.”

Lees ook: ‘Bundelbekostiging vraagt nog verregaande veranderingen’