Stichting ZoBeter ontwikkelde met Erasmus MC het Co-patiëntprogramma: vrijwilligers bieden een patiënt tijdens gesprekken met de arts een extra paar oren en ogen. ‘De patiënt voelt zich veilig. Artsen zijn blij dat ze door de goede vragen beter advies kunnen geven.’

Een eerste, voorzichtige diagnose van een vorm van kanker kan al inslaan als een bom. Door de confrontatie met een ernstige ziekte raak je van slag, blijkt ook uit NIVEL-onderzoek van Jozien Bensing. Door angst kun je je mondigheid verliezen, ongeacht achtergrond, opleiding of intelligentie. De schok kan maken dat informatie van de arts pas later tot je doordringt en dat je vergeet de juiste vragen te stellen.

Nico Mussert, samen met Etienne Tiessen oprichter van de stichting ZoBeter, weet het uit ervaring. Hun beide echtgenotes werden ernstig ziek (‘gelukkig zijn ze er nog’). De ervaring bracht Mussert en Tiessen, beiden afkomstig uit marketing en communicatie, op het idee van de co-patiënt: iemand die de patiënt in de spreekkamer terzijde staat en ondersteunt bij de communicatie en samenwerking met zorgverleners.

Zij ontwikkelden het Co-patiëntprogramma, dat nu in Erasmus MC wordt geïmplementeerd. Sinds afgelopen maart zijn honderd vrijwilligers geworven en getraind. Door deze extra ogen, oren, mond en geheugen voelen patiënten zich beter begrepen, gerespecteerd en veilig, zegt Mussert. ‘Uit een eerste verkenning onder 45 patiënten bleek dat ze graag al vanaf de eerste serieuze verdenking ondersteuning van een co-patiënt zouden willen. Artsen vinden het een kwaliteitsverbetering doordat de goede vragen worden gesteld. Daardoor kunnen ze beter adviseren.’

Verbinder

Vrijwilligers moeten patiëntgericht zijn, inlevend, oplettend, sociaal vaardig en communicatief. Via Erasmus MC kunnen ook studenten geneeskunde en medische psychologie ‘co-patiëntschappen’ lopen. De driedaagse training, door Mussert en Tiessen gegeven, gaat onder andere in op communicatievaardigheden, kennisoverdracht en de verantwoordelijkheden van een co-patiënt. ‘Die is de verbinder tussen patiënt en zorgverlener. Hij moet niet op de stoel van de arts gaan zitten en is geen vervanger van de familie’. De implementatie van het Co-patiëntprogramma in Erasmus MC is betaald door het Innovatiefonds van Achmea/Zilveren Kruis. ‘Hiervan betalen we werving, selectie, training, begeleiding en onderzoek. De vrijwilligers krijgen een onkostenvergoeding. Voor patiënten is het inschakelen van een co-patiënt kosteloos, ongeacht waar zij verzekerd zijn.’

Vooralsnog is er alleen voor mensen met (een verdenking van) borst-, maag-, darm-, lever- en pancreaskanker een co-patiënt in het Erasmus MC. ‘We moeten kleinschalig beginnen en willen eerst bij deze aandoeningen de meerwaarde van een co-patiënt kunnen aantonen.’ Onderzoeksbureau Mediquest gaat dit onderzoeken. Mussert verwacht de resultaten voorjaar 2016. Misschien krijgt het programma daarna een vaste plek in Erasmus MC en andere ziekenhuizen, en ook voor patiënten bij andere specialismen, denk aan hart- en vaatziekten en neurologie.