Soms wordt ook verwezen naar betere benutting van dure infrastructuur of schaarste aan gespecialiseerde medewerkers. Volstrekt valide argumenten om zorg te gaan concentreren. Maar het is een forse uitdaging om al deze criteria van een ranking te voorzien. Wie bepaalt of bijvoorbeeld doelmatigheid of toegankelijkheid zwaarder telt dan goede outcome of tevreden patiënten? Daarbij kan concentratie niet zonder een impactanalyse.
De NZa gaat een raamwerk opstellen voor het concentreren van academische zorg. Dat kader wordt als eerste toegepast op kinderhartinterventies, maar moet ook bruikbaar zijn voor concentratie van andere academische en – dat kan volgens mij niet uitblijven – niet-academische zorg. De NZa zou namelijk kunnen uitkomen op bijvoorbeeld een minimale omvang van de medische staf of ondersteunende afdelingen voor een bepaalde aandoening. Mutatis mutandis geldt dat dan ook voor iedere willekeurig andere aandoening. In concreto, als een staf van ten minste 4.0 fte kinderhartchirurg vereist is om kinderhartinterventies te doen, dan is bij een consistent en consequent beleid een dergelijk criterium ook van toepassing op bijvoorbeeld longchirurgie bij volwassenen of prostaatkankerchirurgie. Dat betekent dat we aan de vooravond staan van grote verschuivingen in het zorgaanbod, want ik ken maar weinig centra die aan de genoemde criteria in mijn voorbeeld voldoen.
Maar met een ranking van criteria zijn we er nog niet. Bij het soepel verplaatsen van zorg van het ene naar het andere academisch of algemeen ziekenhuis is in mijn optiek nog een belangrijke horde te nemen. Er zullen nieuwe bestuurlijke entiteiten moeten worden opgericht, waarin belangen van instituten bijeenkomen. Als concentratie van zorg inhoudt dat aan het einde van de rit winnaars en verliezers overblijven, ontstaat veel weerstand en jarenlang chagrijn. Dan blijven we hangen in de oude wereld van armpje drukken of the winner takes it all, waarbij bestuurders en medisch specialisten redeneren vanuit het belang van het eigen huis. Ik zie meer heil in een carving-out van het betreffende onderdeel van zorg uit de verschillende huizen om dat vervolgens in een nieuwe, gezamenlijke entiteit onder te brengen. Een entiteit met een eigen strategie en een eigen portemonnee. En eenzelfde vorm van positionering en honorering van medisch specialisten.
Concentratie van zorg – al of niet langs algemeen geaccepteerde criteria – zal spaaklopen als zorgbestuurders, medisch specialisten en overige belanghebbenden blijven vasthouden aan eigen institutionele of regionale belangen. Pas als iedereen afstand doet van het eigen belang en gewerkt wordt vanuit nieuwe entiteiten met een deelbelang en deelaandeel voor de oorspronkelijke aanbieders van zorg, komt de concentratiebeweging echt op gang.
Verwijzing naar reactie van Johan Dorrestijn: de aanwezigheid van een DESKUNDIGER team en tegen per saldo lagere kosten. Want ook dat is het effect van concentratie.
De vergelijking met de ruilverkaveling is een mooie. Daar zitten namelijk een aantal elementen in die bij concentratie van zorg ook van groot belang zijn; boeren hebben bijvoorbeeld niet alleen kennis van de omvang van een stukje land maar ook van de kwaliteit ervan. Wat wil er groeien, wat kun je er op laten rondlopen? Die lokale ecologische kennis is in de zorg ook van belang: je kunt bijvoorbeeld niet zomaar stukken specialistische kennis uit een ziekenhuis wegsnijden en verwachten dat dit geen invloed heeft op het functioneren van de rest. In de concentratiediscussies moeten we dan ook oppassen dat zorg niet wordt gedefinieerd als een pakketjes dat je even op kunt pakken en verplaatsen zonder verdere consequenties. Goed dat de NZa nadenkt over criteria hoor, maar die zouden dan ingebed kunnen worden in een proces waarin partijen onderling ermee aan de slag gaan. In de oncologie is dit op de meeste plekken ook heel goed gelukt.
Douwe heel juist en er zijn de nodige voorbeelden van succesvol samenwerken met een beter resultaat. (Onder anderen de urologen in Rijnmond of de cardiologen van Ikazia en Maasstad). Gun elkaar wat. Mijn vader was boer en had te maken met ruilverkaveling. Dat instrument zou wel eens de oplossing in de zorg kunnen zijn. Ruilverkaveling waar iedereen zijn deel krijgt en de patiënten 24/7 365 dagen per jaar mogen rekenen op de aanwezigheid ben een deskundig team. Ruilverkaveling had wel een leiding die toezag op een eerlijk eindresultaat. Ook dat is hier nodig omdat bestuurders het niet altijd in dialoog kunnen oplossen. Respect en de noodzaak inzien helpt.
Succes,
Johan