“Patiënten hebben bijvoorbeeld te maken met situaties die behoorlijk invloed kunnen hebben op hun beoordelingsvermogen. Hoe neem je die dan mee? Professionals zijn echt op zoek naar voorbeelden van collega’s over hoe zij dat doen. Deels geven ze aan training nodig te hebben om dit toe te passen.”

Belang wordt erkend

Uit het onderzoek blijkt verder dat professionals het belang van samen beslissen erkennen. Door samen met de patiënt te kijken naar bijvoorbeeld het opstellen van behandeldoelen wordt de motivatie en betrokkenheid van de patiënt vergroot. Het is mooi te zien dat motivatie van de professional om samen beslissen toe te passen er is, merkt Vijverberg op. “Het is op zich al een fijne conclusie dat er een gedeeld belang is wat betreft samen beslissen.”

Belemmeringen

Uit de peiling blijkt ook dat er verschillende belemmeringen zijn om ‘samen beslissen’ toe te passen. Bij driekwart gaat het om belemmeringen die ontstaan in de eigen sfeer. Professionals kunnen bijvoorbeeld niet het hele scala aan interventies zelf uitvoeren. “Eén van de aspecten van samen beslissen is samen komen tot een behandelkeuze”, legt Vijverberg uit. “Het bestaande aanbod van die behandelaar kan dan limiterend werken.” Wanneer een cliënt dan wordt doorverwezen, komt de cliënt soms te staan voor nieuwe wachttijden of ontstaan er administratieve obstakels.

Niet altijd makkelijk

Uit het onderzoek blijkt verder dat 90 procent van de zorgprofessionals één of meer belemmeringen ervaart bij de patiënt. Dan gaat het soms om het intellectueel vermogen van een cliënt, maar ook om cliënten die erg lijden en niet goed kunnen functioneren. Doordat cognitieve capaciteiten en concentratie onder druk staan, kunnen patiënten moeilijk meegenomen worden in de behandelkeuzes.

Vijverberg merkt ook op dat samen beslissen weliswaar belangrijk is, maar niet altijd erg makkelijk. “Men streeft naar verbetering, maar waarschijnlijk is het een utopie dat je hebt in alle situaties kan doen.”

Vragenlijst interpreteren

Akwa GGZ wil naar aanleiding van de enquête samen beslissen concreter maken binnen vier gedefinieerde fases. Dan gaat het om het expliciet bespreekbaar maken van samen beslissen, het bepalen van de behandeldoelen, het bespreken van de behandelmogelijkheden en het evalueren en bijstellen van de behandelkeuze. “Binnen die vier fases gaan we kijken wat voor middelen helpen om hierbij te ondersteunen. Deels is dat communicatie, aandacht en het zichtbaar maken van good practices. Deels zal dat een vorm zijn van praktische hulpmiddelen die daadwerkelijk in de praktijk gebruikt worden.”

Vijverberg geeft het voorbeeld van de vragenlijsten die worden gebruikt in de ggz om de voortgang van een patiënt inzichtelijk te maken. “Bij het terugvertalen van de vragenlijsten naar het gesprek met de patiënt, ervaart men best wel moeilijkheden. Hoe kan een behandelaar een vragenlijst interpreteren en uitleggen? Dus één van de dingen waar wij komend jaar op zullen inzoomen zijn hulpmiddelen waarmee de behandelaar zo’n vragenlijst kan terugvertalen.”