Dat onze handen een centrale rol spelen in ons dagelijks leven, kun je alleen al afleiden uit het aantal hand-gerelateerde spreekwoorden en gezegdes. “Dit loopt uit de hand”; “Ik zie geen hand voor ogen”; “We steken de handen uit de mouwen”; “Ik zit met de handen in het haar”… de lijst is eindeloos. En dat zegt op zijn beurt weer iets over de impact die klachten aan de hand of pols hebben, aldus gecertificeerd hand- en ergotherapeut Daan Wessing van Bergman Clinics. “Je bent zogezegd letterlijk onthand als je je handen niet kunt gebruiken”, zei Wessing tijdens zijn bijdrage aan het Jaarcongres Praktische huisartsgeneeskunde, afgelopen 26 juni (titel van deze sessie: “Wat is er aan de hand?”).

Herkennen en behandelen

Natuurlijk kun je van de gemiddelde huisarts niet verwachten dat hij/zij net zo veel gespecialiseerde kennis over de hand in huis heeft als iemand als Wessing, die behalve bij Bergman Clinics ook werkt als handtherapeut bij het Amsterdam UMC, en als docent bij The Hand Academy en het Nationaal Trainingscentrum voor echografie. Tegelijkertijd is het wel zo makkelijk als de huisarts in ieder geval de meer bekende hand- en polsklachten kan herkennen en eventueel behandelen. “Maar bij twijfel zou ik een patiënt altijd doorverwijzen naar een specialist,” benadrukte Wessing. “De hand is een ingewikkeld lichaamsdeel met 27 botjes, 23 pezen langs het polsgewricht en zeker 20 spieren, en de klachten die horen bij verschillende aandoeningen kunnen heel erg op elkaar lijken. De symptomen van peesschade en een peesontsteking bijvoorbeeld komen sterk overeen, maar de behandeling is volstrekt anders.”

Samen met huisarts en specialist in het bewegingsapparaat Han Tan, van In Manu Medici, ging Wessing tijdens de sessie in op een aantal van de meest voorkomende hand- en polsaandoeningen. Bij het Trigger Vinger Syndroom (TVS) bijvoorbeeld kunnen patiënten een vinger of duim niet meer goed buigen of strekken door een verdikking van de pees, waardoor de vinger uiteindelijk zelfs krom kan blijven staan. Een andere bekende aandoening is het Carpale Tunnel Syndroom (CTS), waarbij de centrale zenuw die door pols en hand loopt de bron is van tintelingen, pijn of een dof gevoel. Quervain tendinitis werd vroeger ook wel de ‘huisvrouwenpols’ genoemd, omdat de bijbehorende klachten met name optreden bij alledaagse bewegingen als handwerken of kleine kinderen optillen. Carpo-metacarpale 1 (CMC-1) artrose ten slotte is een vorm van artrose in de hand, die pijnklachten in de duimbasis kan veroorzaken. De behandeling van al deze verschillende aandoeningen kan per geval anders zijn: van therapie en pijnstilling tot aan spalken, een injectie met corticosteroïden of, als er geen andere opties zijn, een operatie.

Zorgvuldigheid

Het publiek bij de sessie – uiteraard voor het overgrote deel praktiserende huisartsen – werd na deze uiteenzetting opgesplitst in twee groepen. De ene groep volgde onder leiding van Han Tan een kleine workshop over het zetten van injecties. Oriëntatiepunten, insteekplaats en techniek verschillen per aandoening, liet Tan zien, dus uiterste zorgvuldigheid is hierbij geboden.

Met de andere groep ging Daan Wessing nader in op het herkennen van verschillende aandoeningen, en op de tests die je als huisarts gewoon in de eigen praktijk kunt uitvoeren. Vervolgens konden de aanwezigen op elkaar oefenen bij het ‘ontdekken’ van de betreffende botjes en pezen in pols en hand. “Besef wel dat al deze handmatige tests matig betrouwbaar zijn,” waarschuwde Wessing. “Echografie kan een volgende stap zijn om een diagnose te stellen. Maar nogmaals: stuur patiënten bij twijfel door naar een gespecialiseerde arts of behandelaar.”

Aandachtsgebied

Na afloop van de sessie ging Wessing nog wat dieper in op zijn werk bij Bergman Clinics, waar hij al sinds 2010 aan is verbonden. Hand- en polsaandoeningen zijn een belangrijk aandachtsgebied voor Bergman, vertelde hij, al was het maar omdat het zo vaak voorkomt: we werken nu eenmaal heel vaak met onze handen. Wessing behandelt dan ook niet alleen mensen die hun handen stelselmatig overbelasten met heel specifieke bewegingen, zoals bepaalde muzikanten of (top)sporters. “Ik heb leden van het Concertgebouworkest onder mijn patiënten, maar ook bouwvakkers en chirurgen,” zei hij. “En dan hebben we het nog niet eens over de mensen die in de loop van hun leven te maken krijgen met artrose.”

Ingrijpend

Het goede nieuws is dat de meeste hand- en polsaandoeningen vaak prima te behandelen zijn. Bij een aanzienlijk deel van de patiënten die bij Bergman Clinics aankloppen met handklachten is er géén operatie nodig – vaak volstaat handtherapie of bijvoorbeeld een spalk. “We gebruiken onze handen dagelijks, dus hand- en polsklachten zijn niet te negeren,” zegt Wessing. “Het is enorm ingrijpend als je op één of andere manier beperkt bent of pijn hebt in je handen. Gelukkig kunnen we er in veel gevallen daadwerkelijk wat aan doen, als mensen maar de juiste diagnose en behandeling krijgen. Daarom vind ik het zo belangrijk dat óók huisartsen hand- en polsaandoeningen herkennen en serieus nemen.”

Bergman Clinics

Bergman Clinics is een toonaangevende keten van zelfstandige ‘focusklinieken’ die zich richten op planbare medische zorg op het gebied van o.a. oogheelkunde, dermatologie, gynaecologie, cosmetische behandelingen en orthopedie. Daarnaast biedt Bergman Clinics op zeven locaties in Nederland gespecialiseerde zorg voor Hand & Pols. Deze specialisatie valt onder de divisie Bewegen en wordt voornamelijk uitgevoerd door ervaren plastisch chirurgen en handtherapeuten.
In de meer dan 80 klinieken combineert Bergman specialistische kennis met efficiënte zorgprocessen. Het resultaat: korte wachttijden en persoonlijke aandacht voor de patiënt. Bergman Clinics werkt nauw samen met alle zorgverzekeraars en heeft als doel het bieden van hoogwaardige en toegankelijke zorg in een veilige en comfortabele omgeving — volledig vergoed na verwijzing door de huisarts.