Het proces van inkoop

Zorgverzekeraars en zorgaanbieders doorlopen jaarlijks een cyclus van zorginkoop, hoewel het volledige proces vaak meer dan een jaar in beslag neemt. Steeds vaker sluiten zorgverzekeraars ook meerjarige contracten af met zorgaanbieders.

Criteria en normen

Jaarlijks stellen zorgverzekeraars hun zorginkoopbeleid vast. Zorgaanbieders kunnen beslissen of ze een contract willen aangaan met een specifieke zorgverzekeraar op basis van dit beleid. In dit beleid beschrijven zorgverzekeraars de criteria op basis waarvan zij zorg inkopen voor alle zorgcategorieën, zoals ziekenhuiszorg, geestelijke gezondheidszorg en huisartsenzorg. Deze criteria omvatten prijs, kwaliteit, wachttijden en veiligheid, waarbij zorgverzekeraars normen hanteren die zijn vastgesteld door beroepsverenigingen. Soms voegen zorgverzekeraars ook hun eigen normen toe, waarbij ze input kunnen halen uit patiëntervaringen of -expertise.

Andere overwegingen

Naast landelijke normen en eventuele ‘eigen’ normen, houden zorgverzekeraars ook rekening met andere factoren bij het opstellen van hun zorginkoopbeleid. Dit kan bijvoorbeeld betrekking hebben op bepaalde vormen van service, zoals de mogelijkheid van online zorgverlening. Zorgverzekeraars kunnen zorgaanbieders stimuleren om dit aan te bieden, bijvoorbeeld door een toeslag toe te kennen op het tarief voor bepaalde diensten, of door geen contracten aan te gaan met aanbieders die niet voldoen aan de gewenste dienstverlening.

Samenstelling van het verzekerdenbestand

Een ander belangrijk aspect bij het inkopen van zorg is de samenstelling van het verzekerdenbestand van de zorgverzekeraar. Dit omvat onder meer de verdeling van verzekerden over regio’s en gemeenten, kenmerken die van invloed zijn op de vraag naar zorg, en de verdeling van verzekerden over verschillende polissen. Veranderingen hierin kunnen jaarlijks plaatsvinden en hebben invloed op de zorginkoop.

Gedragsregels

Voor het zorginkoopproces hebben zorgverzekeraars en zorgaanbieders uit verschillende sectoren onderling gedragsregels afgesproken, bekend als ‘good contracting practices’, opgesteld door de NZa. Deze regels omvatten afspraken over zorginkoop, transparantie en timing.

Meerjarenafspraken

Het komt steeds vaker voor dat zorgverzekeraars meerjarige afspraken maken met zorgaanbieders, met name in sectoren zoals ziekenhuizen, ggz-zorgaanbieders en organisaties voor wijkverpleging. Langere contractduur biedt meer mogelijkheden om afspraken te maken over kwaliteit en ontwikkeling van zorgaanbod, en om overeenstemming te bereiken over de afname van bepaalde behandelingen en de gevolgen voor zorgverleners.

Verfijning van het inkoopbeleid

Naast het beleid van individuele zorgverzekeraars worden ook de beleidsregels van de NZa met betrekking tot zorginkoop regelmatig geactualiseerd en geïntegreerd in het zorginkoopbeleid van zorgverzekeraars. Dit resulteert in een gedetailleerd inkoopkader per zorgsector, dat als basis dient voor het daadwerkelijke contracteerproces.

Contracteren

Voor het contracteren nodigen zorgverzekeraars grote zorgaanbieders uit om offertes uit te brengen, waarbij ze kijken naar welke zorg en kwaliteit ze kunnen leveren tegen welke prijs. Zelfs zorgorganisaties die niet actief benaderd zijn, kunnen in aanmerking komen voor een contract. In sommige gevallen, vooral in sectoren met veel kleine aanbieders zoals huisartsenzorg, verloopt het contracteringsproces digitaal.

Diverse zorgaanbieders

Er zijn talloze zorgaanbieders, waarbij de meeste contracten voor zorg uit de basisverzekering worden gesloten tussen zorgverzekeraars en deze aanbieders. Bij grote zorgaanbieders gaan inkopers van zorgverzekeraars in gesprek op basis van de ontvangen offertes. Bij ziekenhuizen verloopt het contracteerproces anders, waarbij ze eerst onderhandelen over doelen, totale kosten en voorwaarden, en waarbij omzetplafonds soms onderdeel zijn van de afspraken.

Collectiviteiten en zorginkoop

Sommige patiëntenorganisaties sluiten collectieve zorgpolissen af met verzekeraars. Deze collectiviteiten spelen met name een rol bij aanvullende verzekeringen, waarbij afspraken worden gemaakt over bijvoorbeeld premiekorting en dekking. Binnen de basisverzekering gelden echter dezelfde afspraken voor alle verzekerden, ongeacht of ze deel uitmaken van een collectiviteit.

Beïnvloeding van de zorgkwaliteit

Via zorginkoop hebben zorgverzekeraars de mogelijkheid om te investeren in goede zorg, door bijvoorbeeld gedifferentieerde zorginkoop toe te passen. Dit betekent dat ze kunnen besluiten om goede zorg beter te belonen, terwijl ze tegelijkertijd selectieve zorginkoop kunnen toepassen door geen afspraken te maken met zorgaanbieders die niet aan kwaliteitseisen voldoen. Daarnaast kunnen ze afspraken maken over verbeteringen die zorgaanbieders moeten doorvoeren om hun contract te behouden, of kunnen ze prikkels geven voor een weloverwogen afweging van passende zorg voor verschillende patiëntgroepen. Zo beïnvloeden zorgverzekeraars via zorginkoop de kwaliteit van de zorg.