Hoe zijn jullie met samen beslissen begonnen?

“Onze visie is gebaseerd op persoonsgerichte zorg die onlosmakelijk verbonden is met alles wat we doen in het ziekenhuis. Onderdeel daarvan is samen beslissen. In die brede context zijn we gaan kijken wat we eigenlijk verstaan onder samen beslissen. Het is een containerbegrip waar iedereen al snel een eigen etiketje op plakt en waarvoor artsen minder snel warmlopen. Om tot een consensus te komen, zijn we met artsen, verpleegkundigen en ondersteunende diensten in het ziekenhuis gaan praten. Daar is uit gekomen dat het een gezamenlijk proces is tussen patiënt en zorgprofessional waarbij het goede gesprek over behandeling, zorg en gezondheid centraal staat. We hebben daaruit geconcludeerd dat samen beslissen ingebed is in alles wat we doen, het is basiszorg.”

Hoe zijn jullie dit gaan implementeren?

“Allereerst met een positieve insteek. Dat is nodig want als je aankondigt dat je komt praten over samen beslissen vind je meestal dichte deuren. Artsen vinden vaak dat samen beslissen al onderdeel is van hun dagelijkse werk. Prima, zeggen we dan, maar we willen ook graag zien hoe jullie het aanpakken. Daar hebben we een quickscan voor ontwikkeld waarmee je, individueel of als vakgroep, kunt zien waar je staat en waar verbetermogelijkheden zitten. Als we hierover in gesprek willen, zorgen we ervoor dat we aansluiten op de overvolle agenda’s.

Samen beslissen, vinden wij daarbij, moet je niet verplicht stellen. We zijn veel meer gericht op samenwerking met mensen die vanuit een intrinsieke motivatie stappen willen zetten. Ook het gebruik van PROMs stellen we niet verplicht. Vakgroepen kunnen met hun eigen vragenlijsten aan de gang of voor een keuzehulp of de drie goede vragen kiezen. Als het maar wordt ingezet om het goede gesprek te voeren en samen beslissen te bevorderen. We bieden nu structureel een training gespreksvaardigheden in lastige situaties aan en inmiddels hebben we 130 artsen en verpleegkundig specialisten geschoold.”

Wat gaat er in de spreekkamer mis met samen beslissen?

“Artsen zijn vaak goed in het uitleggen van de verschillende opties en voor- en nadelen van een behandeling, maar het is juist de bedoeling door te pakken op het persoonlijke; wat is nu echt belangrijk voor u? Uit patiëntenpanels weten we dat het heel belangrijk is om patiënten nadrukkelijk uit te nodigen om samen te beslissen. Dat gebeurt vaak niet. Je moet keuzes dus echt benoemen. Doe je dat niet, dan passeert zo’n moment en hebben patiënten vaak helemaal niet in de gaten dat er een keuze gemaakt is. Andere eyeopener is er rekening mee houden dat een patiënt laaggeletterd kan zijn of lage gezondheidsvaardigheden heeft. De quickscan brengt hierover ook de bewustwording op gang.”

Hoe betrekken jullie de patiënt hierbij?

“De patiënt willen we ook bewust maken van zijn rol. Dat is lastig, want in deze regio vinden nog altijd heel veel patiënten dat de dokter het ’t beste weet. We zetten nu in op integratie van samen beslissen in de digitale zorg. Zo hebben we samen beslissen opgenomen in de app Patiënt Journey waarin de patiënt geïnformeerd wordt over alle stappen in zijn behandeling. We leggen erin uit waarom het belangrijk is dat je je als patiënt voorbereidt op het bezoek aan het ziekenhuis en hoe je dat kunt doen.

Steeds meer patiënten zijn daar mee bezig, ze zoeken zelf informatie op en bereiden zich voor. Uit patiënttevredenheidsonderzoek blijkt dat ze het belangrijk vinden. Natuurlijk is een app niet voor iedereen geschikt. Voor lagergeletterden werken we bijvoorbeeld met keuze- en symboolkaarten, plaatjes en film. Maar het is veel werk en we hebben daar echt nog wel een slag in te slaan.”

Wat zijn toekomstige stappen?

“We willen nu verpleegkundigen faciliteren. Met name op de verpleegafdelingen, maar ook in de poliklinieken, zijn verpleegkundigen aan het zoeken wat hun rol is in samen beslissen. Die zit niet alleen in een keuze die links- of rechtsom gaat, maar in het gesprek met de patiënt over wat voor hem belangrijk is en in kleine handelingen die een duidelijker beeld opleveren van wat er bij die patiënt past.

We hebben de samenwerking opgezocht met Hogeschool Zuyd en een lectoraat over samen beslissen door verpleegkundigen ingesteld. Daarmee willen we verpleegkundigen handvatten bieden om hun rol hierin te pakken. Verder gaan we de vakgroepen die hier echt mee bezig zijn meer in de etalage zetten. Onze aanpak met de quickscan is beschikbaar voor andere ziekenhuizen. Voor meer informatie neem contact op met persoonsgerichtezorg@zuyderland.nl.”