Wat doet een ambassadeur Samen Beslissen?
“Het is mijn missie de beweging aan te jagen. Via het programma Uitkomstgerichte Zorg van de NVZ kunnen ziekenhuizen bij mij terecht voor informatie, inspiratie en om te sparren. Hoewel in de coronajaren ziekenhuizen iets langzamer aanhaakten dan we wilden, zien we nu overal in het land initiatieven op dit gebied. Een goede zaak, want ik geloof er enorm in dat we op deze manier met de zorg bezig moeten zijn. Wel signaleer ik dat ieder ziekenhuis bezig is het wiel opnieuw uit te vinden. Dat is niet nodig. We moeten juist bij elkaar in de keuken kijken en van elkaar te leren.”
Waar komt uw overtuiging vandaan?
“Na tien jaar weet ik uit ervaring dat samen beslissen een randvoorwaarde is voor het uitvoeren van zinnige zorg. Je moet weten wie de patiënt tegenover je is en samen beslissingen nemen anders kom je nooit tot zinnige zorg. Bovendien, alles wat uit onderzoek naar samen beslissen is gebleken, klopt in mijn optiek: patiënten zijn tevredener omdat je iets doet wat bij ze past, de therapietrouw gaat omhoog, je krijgt een gelijkwaardiger band met je patiënt en het verhoogt het werkplezier enorm. Het is veel leuker samen met een patiënt aan diens gezondheid te werken dan dat ik voorschrijf uit het boekje en dan maar afwachten op de patiënt je advies opvolgt.”
Hoe werkt samen beslissen met kinderen?
“Anders dan in een volwassenenpraktijk. De drie goede vragen ‘wat zijn de mogelijkheden, wat zijn de voor-en nadelen daarvan en wat betekent dat in mijn situatie’ hebben we doorontwikkeld voor kinderen op verschillende taal- en leerniveaus. Maar we hebben ook veel te maken met ouders voor aanvullende informatie, het beantwoorden van vragen en het nemen van beslissingen. Tussen het twaalfde en zestiende jaar doe je dat met kind en ouders samen en boven het 16e jaar doe je het met het kind zelf. Maar zodra een kind kan praten begin ik het gesprek met het kind zelf. Ik vraag altijd: waar heb jij last van? En dat is dan niet astma, maar benauwdheid of niet goed kunnen ademen of niet meedoen met de klas. En wat zou je willen kunnen? Dat is een heel ander gesprek. Bij het Prikkelbaar Darm Syndroom, wat veel voorkomt bij tieners, heb je verschillende behandelmogelijkheden: elke dag een pil slikken, bij aanvallen zetpillen nemen, een streng dieet volgen of hypnotherapie bijvoorbeeld. Wat vind jij, vraag ik dan. Samen met de patiënt tasten we af wat het beste bij hem past. Dat is een klassiek voorbeeld van samen beslissen.”
Is het moeilijk om zorgprofessionals te overtuigen?
“Ziekenhuizen zijn conservatieve instellingen en soms vinden mensen het moeilijk in veranderingen mee te gaan. Zorgprofessionals zijn vooral bang dat ze meer tijd kwijt zijn aan zaken die zich om de verandering heen spelen, zoals meer administratie. Dat geldt ook als ze beginnen met samen beslissen; ze vragen zich af of ze in hun tien minuten consult wel tijd hebben voor het uitvragen van de patiënt. Maar als je aan de voorkant helder krijgt wat de echte vraag van de patiënt is en je daarop het beste antwoord geeft, hoef je niet aan de achterkant allerlei corrigerende acties uit te voeren.”
Wat raadt u ziekenhuizen aan om samen beslissen te implementeren?
“Ga niet te snel, want dan zetten mensen hun hakken in het zand en ga niet te traag als je eenmaal op gang bent. Want als dat lukt, moet je doorpakken. Denk niet dat je er met één campagne bent, samen beslissen heeft onderhoud nodig. Ga vooral ook kijken hoe andere organisaties hier mee bezig zijn en wat je gebruiken kunt. Het is geen copy-paste, wel een denkrichting over wat kan werken en wat in je eigen organisatiestructuur zou passen.”
Hoe ziet u samen beslissen zich ontwikkelen in de toekomst?
“Het staat in het IZA genoemd, dus overal ziet men de noodzaak maar ook de wens. Heel langzaam zie je de zorg nu naar een patiëntgelijkwaardiger verhouding bewegen. Maar ook patiënten worden mondiger, willen gelijkwaardigheid en op een andere manier nadenken over hun gezondheid. We hebben nog een weg te gaan, vooral wat financiering betreft, maar dat is aan de politiek en verzekeraars.”
